IŞİD sonrası Tel Abyad’da hayat nasıl devam edecek?

Evlerini terk ederek Türkiye’ye sığınan Suriyeliler, kontrolün koalisyon güçlerinin de destek verdiği YPG (Halk Savunma Birlikleri) ve ÖSO’ya (Özgür Suriye Ordusu) geçtiği ve güvenlik gerekçesiyle birkaç gündür geçişlere kapatılan Tel Abyad’a bu sabah yeniden dönmeye başladı.

Geçtiğimiz günlerde Irak Şam İslam Devleti'den (IŞİD) temizlenen Suriye'nin Rakka vilayetine bağlı Tel Abyad kent merkezinde savaşın izine hemen hemen hiç rastlanmıyor. ABD öncülüğündeki koalisyona bağlı uçaklar merkezi bombalamamış. Bu nedenle binalarda yıkım yok. Kent merkezindeki, binalarda savaşın izlerinin olmaması, IŞİD'in çatışmaya girmeden kaçtığına da işaret ediyor. Kent hasar görmediği için, geri dönecek olanların barınma sorunu da olmayacak.

BBC Türkçe’nin haberine göre; IŞİD, YPG'nin kente girdiği gün Rakka'dan getirdiği suyu kesmiş. Şimdi Tel Abyad'da elektrik ve su yok. Kent sakin. Bazı iş yerleri açılmış ama çoğu kapalı durumda. Açık olan iş yerlerinin çoğunda dini içerikli yazılar görmek mümkün. Nedeninin ise "IŞİD korkusu" olduğunu söylüyorlar.

Resminin çekmesini istemeyen bir Tel Abyadlı, 'IŞİD korkusu nedeniyle' dükkanının içerisine dini içerikli yazılar yazdığını söylüyor. İş yerlerindeki ürünlerin çoğu Türk malı. Tel Abyad'daki ihtiyaçların çoğu Türkiye'den karşılanmış.

Tel Abyad kent merkezi ve çevresi, YPG'ye bağlı asayiş güçleri ve Özgür Suriye Ordusu'na (ÖSO) bağlı grupların denetiminde. Asayiş güçleri Türkmen, Arap, Ermeni ve Kürtlerden oluşuyor.

Farklı etnik yapıların asayiş güçleri içinde yer almasının sebebinin 'kentte katılımcılığı esas almak ve tepki çekmemek' olduğu belirtiliyor.

Asayiş güçleri, üzerine kayıtlı olmayan araçlara, hırsızlık şüphesi nedeniyle el koyuyor ve araçların sahibini bulmaya çalışıyor.

 

Yağmalamaya karşı önlem

 

Olası hırsızlık ve yağmalama olaylarına karşı ev sahibi olmayanların evlere girmesine izin verilmiyor ve mahallerde sürekli kontroller yapılıyor. IŞİD saldırısı ihtimaline karşılık da kente giriş-çıkışlar kontrol altında.

Asayiş güçleri kente girenlerin kimliklerini kontrol ediyor. Daha önce suç işlemeyenler ve IŞİD bağlantısı olmadığından emin olunanların kente girişine izin veriliyor.

Tel Abyad kent merkezinde yaklaşık 3 bin sivil insan var. Bazıları Tel Abyad'ın IŞİD'in elinden alınmasından sonraki gün gelmiş. Bazıları sınır kapısından bazıları ise kaçak yollarla girmiş kente. Rakka ve Deyr ez Zor kentlerinden dönenler de var.

YPG ve Burkan El Fırat güçlerine bağlı asayiş birlikleri kentte bomba, bubi ve mayınlı tuzaklara karşı arama tarama faaliyetleri yapıyor.

 

Tel Abyad’da evi olmayanlara barınma imkanı 

 

Hafta başından itibaren Türkiye sınırından Tel Abyad'a büyük bir geri dönüş bekleniyor. Asayiş güçleri de sınır kapısında geri dönüşler için hazırlıklara günler öncesinden başladı. Geri dönenlerin tümü kayıt altına alınacak. Kalacak yeri olmayanlara ise barınma imkanı için yardımcı olunacağı belirtiliyor.

IŞİD ile YPG ve Burkan El Fırat Güçleri arasında yaşanan çatışmalardan dolayı Tel Abyad'ı ve çevre köyleri terk edenlerin sayısı 60 bini geçmişti.

Türkiye'nin sınır komşusu Tel Abyad, Rakka'nın güney tarafına 90 km, Serekaniye kentine 100 km ve Kobani kentine ise 60 km uzaklıkta.

Kentin yüzde 30'u Kürt, yüzde 10'u Türkmen, yüzde 10'u Ermeni ve yüzde 50'si Araplardan oluşuyor. 368 köyü olan Tel Abyad'ın temel geçim kaynağı tarım ve hayvancılık. Tel Abyad, IŞİD için stratejik bir öneme sahipti. Diğer ülkelerden, özellikle de Avrupa'dan IŞİD'e katılım Tel Abyad sınır kapısından oluyordu. IŞİD, PYD'nin denetiminde bulunan Kobani'ye buradan ve Rakka'dan getirdiği ağır silahlarla saldırıyordu.

Kobanililer, kentleri IŞİD'den temizlenmiş olmasına rağmen, Tel Abyad'daki varlıkları nedeniyle kendilerini güvende hissetmediklerini söylüyordu. Bu nedenle IŞİD, Tel Abyad'dan uzaklaştırılana kadar Kobani'deki evlerine dönmekte de isteksizdiler. Kobani'nin batı, doğu ve güney tarafı IŞİD'in elindeydi. Tel Abyad'ın alınması, bu ablukanın kaldırılmasının tek yolu olarak görülüyordu.

PYD'nin denetiminde bulunan Cizire ve Kobani'nin birleşmesi ve Cizire'den Kobani'ye yardım ulaştırılması hedefleniyordu.

ÖSO'ya bağlı Suval El Rakka, Livai Tahrir, Cephet El Akrad, Şemsu Şemal ve YPG'nin de içerisinde yer aldığı Burkan El Fırat Güçleri, Kobani'nin doğusundan ve güneydoğusundan, YPG ise Serekaniye'nin batısından Tel Abyad merkeze girdi ve kenti iki gün içinde IŞİD'in elinden aldılar.

 

IŞİD militanları sakallarını keserek kaçmış

 

IŞİD, Tel Abyad'dan Kobani'deki savaşın aksine fazla direnmeden çekildi. BBC Türkçe'ye konuşan YPG komutanları da kent merkezini çok kısa bir sürede ele geçirdiklerini söylüyorlar.

YPG komutanı Hüseyin Koçer, "IŞİD neden direnmedi ve kısa sürede kaçtı kaçtı?" sorusuna "IŞİD artık YPG karşısında başarılı olamayacağını bildiği için ve Kobani'de olduğu gibi Tel Abyad'da da yenileceğini bildiği için kaçtı" yanıtını veriyor.

YPG komutanı Koçer, bazı IŞİD mensuplarının sakallarını keserek Türkiye'ye kaçtıklarını öne sürüyor ve kenti ele geçirdiklerinde "bazı evlerde bir sürü sakal bulduklarını" söylüyor.

 

Nasıl bir yönetim olacak?

 

Suriye'nin kuzeyinde Rojava olarak bilinen bölgede PYD, 'özerk kanton yönetimleri' ilan etmişti. Kantonlar da Afrin, Kobani ve Cizire olarak ayrıldı.

IŞİD'in uzaklaştırılmasıyla bölgede nasıl bir yönetim düzeninin hakim olacağı sorusuna, PYD yönetimindeki Kobani kantonu eşbaşbakanı Enver Müslim, "Askeri değil, sivil bir yönetim olacak" yanıtını veriyor.

Tel Abyad'ın Kobani kantonuna bağlanacağını ifade eden Müslim, sivil yönetimde Türkmenler, Araplar, Kürtler ve Ermenilerin söz sahibi olacağını kaydetti.

Müslim, Tel Abyad'ın alınmasıyla Kobani üzerindeki ablukanın da kaldırıldığını ve Kobani'nin ihtiyaçlarının Cizire kantonundan gelmeye başladığını belirtti.

Suriye Türkmen Meclisi Tel Abyad Başkanı Ekrem Dadah da, Tel Abyad'ın kendilerinin de içinde yer alacağı sivil bir yönetim tarafından yönetilmesini istediklerini söyledi.

Sivil yönetim için Türkmen, Arap, Ermeni, Kürtler ve diğer kesimlerle yakında bir toplantı yapılacağını belirten Dadah, halkın talebinin de bu yönde olduğunu ifade etti.

Türkmenlerin de Tel Abyad'a döneceğini kaydeden Dadah, "Tel Abyad'da herkesin kardeşçe yaşaması gerekiyor" dedi.