Temmuz ekonomisi: TL yüzde 30 değer kaybetti, üretim maliyetleri yüzde 25 arttı; her 10 üründen 7'sine zam geldi
Temmuzda enflasyon yüzde 15.85 ile rekor kırdı. TL’deki yüzde 30’luk kayıp ve üretim maliyetlerindeki yüzde 25’lik artış nedeniyle yeni rekorlar kapıda. Temmuz'da endekste kapsanan ürünlerin yüzde 70'ine zam geldi.
Enflasyon verisinin alındığı tüketici fiyatları endeksi (TÜFE), temmuzda bir önceki aya göre yüzde 0.55, yıl başından bu yana yüzde 9.77, on iki aylık ortalamalara göre yüzde 12 arttı. Ana harcama grupları itibarıyla temmuzda aylık en yüksek artış yüzde 2.26 ile lokanta ve oteller grubunda oldu. Ev eşyasında yüzde 1.82, eğlence ve kültürde yüzde 1.62, sağlıkta yüzde 1.20 ve konutta yüzde 1.10 artış gerçekleşti.
Aylık en fazla düşüş gösteren grup ise yüzde 3.07 ile giyim ve ayakkabı oldu. Gıda ve alkolsüz içeceklerde yüzde 0.28 ve haberleşmede yüzde 0.11 düşüş gerçekleşti.
Gıda daha yüksek
Ana harcama grupları arasında temmuzda yıllık bazda en fazla artış yüzde 24.21 ile ulaştırma grubunda kaydedildi. Ev eşyası yüzde 20.32 ve gıda ve alkolsüz içecekler yüzde 19.40 ile genel enflasyon oranının üzerinde yükseldi.
10 üründen 7’sine zam
Temmuz endekste kapsanan 407 maddeden; 52 maddenin ortalama fiyatlarında değişim olmazken, 279 maddenin ortalama fiyatlarında artış, 76 maddenin ortalama fiyatlarında düşüş gerçekleşti. enflasyon sepetindeki ürünlerin yaklaşık yüzde 70’inin fiyatı arttı. Temmuzda zam şampiyonu yüzde 12.86’lık artış ile limon oldu.
Yeni rekorlar geliyor
İş Yatırım, “Aylık sürprize rağmen yıllık enflasyon yükseliyor” başlıklı notunda “Yıllık enflasyonun önümüzdeki 2 ayda yüzde 16.0-yüzde 16.5 bandında hareket ettikten sonra iç talepteki yavaşlama ve baz etkisiyle sınırlı olarak gerilemesini ve yılı yüzde 14 seviyesinde kapatmasını bekliyoruz” ifadelerini kullandı. Öte yandan kurum, Türk Lirası’ndaki değer kaybı ve üretici fiyatları kaynaklı baskı nedeniyle yıl sonu enflasyonun tahminlerin üzerinde olabileceğini vurguladı. Notta ayrıca, “Önümüzdeki aylarda büyümedeki yavaşlamaya karşılık TL’deki değer kaybının etkisinin daha baskın olmasını ve çekirdek enflasyonda yükselişin devam etmesini bekliyoruz” denildi. Halk Yatırım Araştırma Direktörü Banu Kıvci Tokalı, “Gıda fiyatlarında sert bir düşüş olmadığı sürece, yıllık enflasyonun ağustos-ekim döneminde yüzde 16.5-17 bandına çıkabileceğini düşünüyoruz” dedi. Ekonomist Haluk Bürümcekçi, elektrik, doğal gaz, süt gibi zamların ağustos enflasyonuna 0.5-0.7 puan civarında etkisi olacağına dikkat çekti.
Çekirdek de yüksek
Öte yandan, enerji, gıda ve alkolsüz içecekler, alkollü içkiler ile tütün ürünleri ve altın fiyatları çıkarılarak hesaplanan en dar kapsamlı TÜFE olan çekirdek enflasyon da temmuzda rekor kırdı. Çekirdek enflasyonun temmuzda aylık yüzde 0.93 ve yıllık yüzde 15.10’a ulaşması, enflasyonda yüksek seyrin devam edeceğini gösteriyor.
Rekor geldi, Albayrak tek hane vaat etti
Enflasyonda üst üste rekorlar gelirken Hazine ve Maliye Bakanı Albayrak, “Bir numaralı hedefimiz enflasyon ve faiz düşüşü. 2019 yılı itibarıyla enflasyonda tek haneleri göreceğiz” dedi. “Türkiye hem mali disiplinle fiyat istikrarından ve büyümeden taviz vermeyecek” diyen Albayrak “Piyasaya çok uyumlu ve hızlı hareket etmek lazım. Eylül ayında program açıklandığında bugüne kadarki orta vadeli planların (OVP) hiçbirine benzemeyen bir dönüşümü görecek herkes” ifadelerini kullandı. ABD ile ilişkilerin piyasaya etkisiyle ilgili olarak Albayrak, “Günlük politikalarla Türkiye’yi yönetmememiz lazım” değerlendirmesinde bulundu. Kamuda tasarruf sürecini başlattıklarını belirten Albayrak, yüzde 30’a varan tasarruf hedeflediklerini dile getirdi.
Üreticinin enflasyonu yüzde 25
Üretim maliyetlerindeki artış, tüketici enflasyonunun 10 puan üzerinde yer aldı. Yurtiçi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE), temmuzda bir önceki aya göre yüzde 1.77, yıl başına göre yüzde 17.56, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 25 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 17.41 artış gösterdi.
TÜFE ile ÜFE arasındaki farkın yüksek olması, şirketlerin maliyetlerdeki artışın hepsini henüz tüketiciye yansıtmadığını ve önümüzdeki aylarda enflasyondaki artışın devam edeceğinin işareti olarak değerlendiriliyor.