Transatlantik görüşmelerinde skandal; ABD'den AB'ye 'GDO'lu gıda' baskısı

Çevre örgütü Greenpeace, Avrupa Birliği (AB) ve Amerika Birleşik Devletleri (ABD) arasında yürütülen Transatlantik Ticaret ve Yatırım Ortaklığı (TTIP) görüşmeleri hakkındaki 248 gizli belgeyi basına sızdırdı. ABD ile AB arasında görüşülen Transatlantik Anlaşması’na ilişkin sızan belgeler, GDO’lu gıdalardan kamu sağlığına pek çok düzenlemenin ABD şirketleri lehine değiştirildiği belirtildi. Greenpeace’e göre Avrupa Komisyonu’nun ABD’nin isteklerini onaylayacağı bir anlaşma, Avrupa’da genetiği değiştirilmiş gıdalara (GDO) vize verilmesi gibi tüketici sağlığını tehdit eden sonuçlar doğuracak. Belgelerin ilk bölümünde Washington yönetiminin Avrupalı ortaklarına çevre ve sağlık yasalarında esnekliğe gitmesi için baskı yaptığı ortaya çıktı.

“ABD’den GDO’lu tarım ürünü; Avrupa’dan otomobil” 

Alman Süddeutsche Zeitung ve NDR’in haberine göre, Washington, AB’yi “Avrupa’da daha fazla Amerikan tarım ürününün satışı gerçekleşmediği takdirde Avrupa’da üretilen otomobillerin ABD’ye ihraç edilmesini kolaylaştıracak süreci bloke etmekle” tehdit ediyor.

Çevrecilere göre tehdit büyük

Euronews’in haberine göre, Pazartesi günü internette yayınlanan belgelerde Amerikan ve Avrupalı diplomatların çalışma belgeleri ifşa edildi. Çevre aktivistlerine göre söz konusu belgelerde yayınlanan bilgiler büyük bir tehdit oluşturuyor. AB Greenpeace Başkanı Jorgo Riss, “AB çevrenin korunması, toplum sağlığı ve tüketicilere yönelik üretim standartları konusunda kötü bir durumda, ABD ise daha da kötü. Kötü ve daha da kötü bir anlaşma arasında tercih yapmak çok da cesaret verici değil” diye konuştu.

“Belgeler basına sızdı; güven sarsıldı”

Avrupa Komisyonu sızan belgelerin “yanlış anlaşılmalara” yol açtığını belirterek yürürlükteki normlardan “asla” taviz vermeyeceklerini kaydetti. Avrupa Birliği (AB) Transatlantik Ticaret ve Yatırım Ortaklığı (TTIP) Başmüzakerecisi Ignacio Garcia Bercero, ifşa edilen belgelerin zorlu müzakere sürecini daha da çıkmaza soktuğunu ifade etti. TTIP Başmüzakerecisi Ignacio Garcia Bercero “Bu sızma anlaşma sürecine zarar verecek mi? Evet, tabii ki. Belgelerin sızması anlaşma sürecinde tarafların güvenini zedeledi” dedi.

Müzakereler çıkmazda

Karar’ın haberine göre, ABD Başkanı Barack Obama görev süresi tamamlanmadan konu hakkındaki tartışmaları sonlandırmak istiyordu. Obama, görev süresinin dolacağı Ocak 2017’den önce anlaşmanın tamamlanmasını amaçladığını söylemişti. Ancak sızan belgeleri haberleştiren Guardian gazetesi, ABD ile AB arasında ‘uzlaşmaz farklılıklar’ bulunduğuna ve müzakerelerin çıkmazda olduğuna dikkat çekti.

5 soruda transatlantik yatırım ortaklığı

1-Transatlantik Ticaret ve Yatırım Ortaklığı  nedir?

Şubat 2013’ten beri çalışmaları devam eden, Avrupa Birliği ile ABD arasında geniş kapsamlı bir ticaret ve yatırım ortaklığı kurulması öngörülen bir anlaşmadır.

2- Anlaşmanın taraflar için önemi nedir?

Avrupa Komisyonu’nun yaptığı hesaplamaya göre,  anlaşma Avrupa ekonomisini 120 milyar euro büyütürken, ABD ekonomisinin de 100 milyar euro büyümesini sağlayacak.

3- Uzlaşılamayan konular nelerdir?

Anlaşmada en tartışılan konularından biri şirketlerin devletlerle eşit statüde sayılması ve şirketlerin devletleri ulusal mahkemeler dışında da dava edebilecek olması. 

4- Diğer ülkelere etkisi nasıl olacak?

Çin, Hindistan gibi anlaşma dışında kalan ülkeler, ABD pazarındaki paylarını Avrupalı rakiplerine, Avrupa pazarında ise Amerikalı rakiplerine kaptıracak ve refah kaybı yaşayacak. 

5-Türkiye’ye nasıl yansır?

Brookings Enstitüsü ve TÜSİAD’ın hazırladığı bir rapora göre, Türkiye’nin anlaşma dışında kalmasının ülkeye maliyeti yaklaşık 20 milyar dolar. Bunun en büyük sebebi ise Gümrük Birliği anlaşması.