'Tribünler Özgecan'ı andı, ama tecavüz bir futbol terimi olarak kullanılıyor'
Evrensel gazetesinde bir yazı kaleme alan Hakan Karakoca, kadına şiddetin protesto edildiği taraftar tribünlerine eleştiri yöneltti. Karakoca, “Tribünler Özgecan’ı andı ama, tecavüz bir futbol terimi olarak kullanılıyor” diye yazdı.
Hasan Karakoca'nın Evrensel'in bugünkü (17 Şubat 15) nüshasında yayımlanan yazısı şöyle:
Tribünlerdeki cinsiyetçi dil
Hafta sonu oynanan lig maçlarında tribünler Mersin’de katledilen Özgecan için ortak bir tepki gösterdi. Bu tepkilere futbolcular da gerek sosyal medya hesaplarından gerekse verdikleri röportajlarla destek verdiler. Futbol camiasında en son Soma’da sağlanan birliğin benzeri yine acı bir olayla gerçekleşmiş oldu.
Kadına karşı şiddetin, tecavüzün tribünlerce onaylanmadığı bir ortamda tribünlerin bu konularda çok da temiz olmadığını kabul etmek gerek. Eğer bir şeyler Özgecan’ın ardından değişecekse buna futbol kültürü ve tribünleri olarak sorumluluğumuzu kabul edip destek olmamız gerekiyor.
Tribünler erkek egemen dilin hakim olduğu bir ortam. Futboldaki erkek dili kimi zaman cinsellik üzerinden, kimi zaman savaş terimleri üzerinden başta medya olmak üzere her kanaldan tribünlerden sahaya boca ediliyor. Sahadan da hayata… Bir nevi gücü iktidarla, erkeklikle açıklamaya çalışmanın farklı bir yöntemi.
Tecavüzü futbol terimi haline getirmek
Tribünün içinden gelen ya da tribünü yaratan sosyal çevreden gelen televizyon izleyicisi de bu dile uzak değil. Çoğumuz bu dilin içine doğuyoruz. Geçtiğimiz yaz Brezilya’da düzenlenen dünya kupasında Almanya’nın Brezilya’yı 7-1 yendiği gece sosyal medyadaki “tribün dilini” unutmak mümkün değil. Skor 3’e 4’e gidince “Almanya tecavüz ediyor”, “tecavüz başladı” tarzında tweetleri görmeyenimiz yoktu sanırım.
Evet bir futbol mücadelesindeki oyunu, skoru “tecavüz” ile açıklamak nereden baksan ahmakça. Tecavüze uğramış, tecavüz korkusuyla yaşayan, tacize maruz kalmış herhangi bireyin ne hissedeceğini düşünmekten bihaber olmak gerek ya da bundan ciddi haz alacak leşlikte.
Aynı göndermeyi hafta sonu oynanan Fenerbahçe maçından sonra da görmek mümkündü. Yaşadığımız olayın üzüntüsü, korkusu geçmemişken yapıldı bu “komiklikler” hem de. “Yendik” kelimesi çok masum ve sportif kalıyor, “tecavüz” ise ne kadar güçlü olduğuna dair referanslar içeriyor. Tecavüzü ancak güçlü biri güçsüz birine karşı uygulayabilir diyorlar çekinmeden. Bir takımın hocası da geçtiğimiz yıllarda takımının aldığı farklı yenilgiyi “Bize tecavüz ettiler” diyerek yorumlamıştı. Sonraki hafta kazandığı maçtan sonra da “Bu sefer biz tecavüz ettik” açıklaması yapmıştı. Tecavüz görüldüğü gibi futbolun aktörleri ve izleyenleri tarafından sık kullanılan bir kelime.
Spor gazetesi isimlerinden tutun da manşetlerine kadar bu algı aynı. Zaten bir gazetenin Beşiktaş’ın İsrail takımını yenmesini “Kol gibi geçirdik” manşetiyle duyurması, AMK’nın bir gazeteye isim olması kadar “komik ve eğlenceli” bulundu. Bu manşetler, başlıklar sosyal medyada en çok paylaşılan görseller oldular.
Erkek olmak eşittir güçlü olmak
Kimi tezahüratlar artık “masumane” diye tanımlanmaya bile başladı. X takım Y takım deplasmanına giderken taraftarlarının dilindeki “Bekle Y kocan geliyor” tezahüratlarına “tatlı rekabet” etiketi yapıştırmak bunun örneklerinden diyebiliriz. Bu sürece,tezahüratlara ve cümlelere kadın taraftarlar da “erkek” tarafından “erkek diliyle” eşlik edebiliyor. Çünkü erkek olmak demek güçlü olmak anlamına geliyor. Kadın tribün için ve futbol için pasif karakter demektir. Sert oynamayan futbolcu “Kız gibi oynamak” kalıbıyla suçlanır. Rakip takım çok faule maruz kalıp yerde kalıyorsa karşılığı “Ayağa kalkın adam gibi oynayın” tezahüratıdır.
Süper Lig’den tutun da alt liglerden amatör liglere kadar 90. dakikası oynanan her maçta eğer bir takım rahat bir skorla 90+ dakikalarını oynuyorsa taraftarları hep bir ağızdan “Koyduk mu” diye tezahürat yapıyor. “Koymak”, acınası bir durum ama tribünlerin en “masum” tezahüratlarından olabilir rakibe karşı.
Tecavüz kelimesi ne bir şakanın ne de bir tribün bestesinin konusu olamaz. Özgecan’ın vahşice ölümünde direkt olarak bir katkımız yok ama ölümüne giden yolda hepimizin bir şekilde payı var. Bu acı olay milat olacak mı, değişecek mi bir şeyler bilinmez ama tribünler Özgecan’ın ardından tuttuğu yasın samimiyetini göstermek istiyorsa dilini değiştirerek bu işe başlamalı.