TÜBİTAK'tan bilim insanlarına veto: Evrim tartışmalı bir konudur
Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK), Türkiye, Avrupa ve ABD üniversitelerinden 10 bilim insanının Eylül ayında İzmir'de “Matematiksel Evrim Lisansüstü Yaz Okulu” düzenlemek için yaptığı destek başvurusunu reddetti.
TÜBİTAK başvuru hakkındaki kararını, Bilim İnsanı Destekleme Dairesi Başkan Vekili Yrd. Doç. Dr. Murat Özoğlu’nun 13 Haziran tarihli mektubuyla proje sahiplerine bildirdi. Özoğlu bu karara, Bilim İnsanı Destekleme Daire Baskanlığı Değerlendirme ve Destekleme Kurulu’nun 30 Mayıs’taki toplantısında dile getirdiği görüşleri gerekçe gösterdi. Kurulun raporunda Charles Darwin'in evrim teorisiyle ilgili şu görüşler yer aldı: “Seçilen evrim konusu ülkemizde olduğu gibi tüm dünyada halen tartışılan ve ortaöğretim ve üstü kademelerde ders niteliğinde okutulan bir konu olup yenilik boyutu yetersizdir. Etkinliğin bilimsel içerikten çok eğitim ve/veya siyasal, kültürel, sosyal boyutları dikkat çekmektedir.”
Temsil niteliği çok zayıf
Kurul aynı raporda “düzenleyicilerin camiayı/ülkeyi temsil niteliği çok zayıftır” görüşüne de yer verdi. Proje sahibi bilim insanları 28 Haziran’da TÜBİTAK’a gönderdiği cevapta, raporu "ciddiyetten ve bilimsel tarafsızlıktan uzak" diye niteledi.
Düzenleyicilerden itiraz
“Bilimsel ehliyetten uzak” uzmanların değerlendirme kurulundan çıkarılmasını gerektiğini savunan düzenleyiciler, başvurunun yeniden değerlendirilmesini talep etti. Şu gerekçeleri öne sürdü:
- Uluslararası fen bilimleri literatürünü takip eden her araştırmacının bileceği üzere, evrim konusu bilim dünyasında “tartışılan” bir konu değil, hem temel hem uygulamalı bilimlerde canlı ve etkin bir araştırma alanıdır.
- Evrimi sadece ortaöğretim ve üstü kademelerde ders niteliğinde okutulan bir konu olarak nitelendirmek, ancak güncel biyolojik araştırmaları takip etmeyen birinin yapabileceği bir yorumdur.
- Rapor “Evrim tüm canlı bilimlerinin hem birleştirici harcıdır hem de yeni bilgi üretiminin itici gücüdür”, “etkinlikte görev alan bilim insanları evrimsel biyolojinin hem kuramsal hem de deneysel konularında uluslararası düzeyde yetkinliğe sahip ve etkinlik kapsamında aktif olarak araştırma yapan kişilerden oluşmaktadır” gibi red gerekçesiyle taban tabana zıt ifadeler içermektedir.
- Düzenleyici ve eğitmenler, gerek yurtiçi, gerekse yurtdışında saygın bilim kurumlarda görev yapan, başvurumuzda veya özgeçmişlerimizde de görülebileceği gibi evrimsel biyoloji ve biyolojik veri modellemesi konularında uzmanlaşmış bir grup bilim insanıyız.
- Etkinlik bilimsel araştırma amaçlı değil, “yaz okulu” adından da anlaşılacağı gibi eğitim amaçlı olarak planlanmıştır. Bu haliyle 2217 Destek Programı’nın tarifinde yer alan “bilim ve teknolojideki güncel gelişmelerin aktarılması veya yaygın kullanılması gereken tekniklerin öğretilmesi” amacıyla tamamen uyumludur.
TÜBİTAK: Yargı yolu açıktır
TÜBİTAK 1 Temmuz'da akademisyenlere gönderdiği cevap mesajında, değerlendirmenin objektif bir şekilde yapıldığını savundu ve yargı yolu dışında itiraz kabul edilmediğini dile getirdi.
Öte yandan, TÜBİTAK tarafından 'temsil yeteneği yetersiz' bulunan liste şu isimlerden oluşuyor:
Yrd. Doç. Dr. Ayşegül Birand (ODTÜ), Dr. Erol Akçay (Princeton Üniversitesi), Dr. Mehmet Somel (Kaliforniya Üniversitesi), Prof. Dr. Ayşe Erzan (İTÜ), Doç. Dr. Raşit Bilgin (Boğaziçi Üniversitesi), Dr. İsmail K. Sağlam (Hacettepe Üniversitesi), Prof. Dr. Nüzhet Dalfes (İTÜ), Yrd. Doç. Dr. Arpat Özgül (Zürih Üniversitesi), Murat Tuğrul (Doktora öğrencisi, IST-Austria), Dr. Betül Kacar (Georgia Teknoloji Enstitüsü)