TÜİK verilerine göre Türk halkı sinemaya, tiyatroya ve konsere gitmiyor
Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) açıkladığı kültür ekonomisi istatistiklerine göre, kültür harcamaları 2018 yılında 2017 yılına göre yüzde 23.4 artarak 54 milyar 383 milyon 287 bin TL'ye yükseldi. Kültür harcamalarının gayri safi yurt içi hasılaya oranı 2017'de yüzde 1.4 iken aynı oranın 2018 yılında yüzde 1.5 olduğu açıklandı. Ancak Türkiye'de halkın kültür harcamaları artmış gibi gözükse de aslında toplam kültür harcamalarının içerisinde sinema, tiyatro ve konser yüzde 6 ile en az paya sahip.
BirGün'ün haberine göre, devletin 2017’de 28 milyar TL olan kültür harcamaları, 2018’de yaklaşık 35 milyar TL’ye ulaştı. Devlet harcamalarındaki yüzde 23’lük bu artışın en büyük kalemini ise mimarlık harcamaları oluşturdu. Kitap ve yazılı devlet harcamalarında basın yüzde 11.8 oranında yer alırken, görsel/işitsel ve multimedya yüzde 8.8, doğal miras yüzde 7.4, kültürel miras ise yüzde 5.8 paya sahip oldu. Öte yandan TÜİK, gösteri sanatlarına yapılan yatırımın, toplamın yalnızca yüzde 8.9'u olduğunu paylaştı.
Hane halkının kültür harcamaları 2018 yılında 2017 yılına göre yüzde 23,9 artarak 18 milyar 960 milyon 232 bin TL oldu. Özel harcamaların yüzde 97,6’sı hane halkları, %2,4’ü ise dernek ve vakıflar tarafından yapıldı.
En büyük girişin oranı mimarlığın
Kültürel sektörlere faaliyet alanları açısından bakıldığında; 2018 yılında girişimlerin yüzde 39.8’i mimarlık alanında yapıldı. Mimarlıktan sonra en çok yatırım yapılan girişimler ise şöyle sıralandı: Yüzde 15.6 ile yaratıcı sanatlar, gösteri sanatları ve eğlence faaliyetleri, yüzde 14.6 ile uzmanlaşmış tasarım faaliyetleri, yüzde 11.7 ile sinema filmi, video ve televizyon programları yapımcılığı ile ses kaydı ve müzik yayımlama, yüzde 10.5 ile yayımcılık, yüzde 5.1 ile programcılık, yayıncılık ve haber ajanslarının faaliyetleri; yüzde 2.7 ile diğer kültürel alanlar. Girişimlerin kültürel mal ve hizmetlerinin cirosu 2018 yılında 2017 yılına göre yüzde 11.3 artarak 38 milyar 991 milyon 137 bin TL oldu. Girişimlerin kültürel mal ve hizmet üretiminin katma değer katkısı ise 2018 yılında 2017 yılına göre yüzde 5.7 artarak 9 milyar 284 milyon 575 bin TL oldu.
Devlet yatırımlarının mimarlık faaliyetlerinde yoğunlaşmasına rağmen bu alanın katma değeri toplam katma değerin yüzde 20.6’sını oluşturdu. En çok katma değer katkısı ise yüzde 23 ile sinema filmi, video ve televizyon programları yapımcılığı ile ses kaydı ve müzik yayımlama oldu. Bu faaliyetleri ise yüzde 20.7 ile programcılık, yayıncılık ve haber ajanslarının faaliyetleri takip etti.
Türkiye’nin kültürel mal ithalatı 2018 yılında 2017’ye göre yüzde 22.8 artış gösterdi. Ana mal ithalatı yüzde 34.5, ikincil mal ithalatı yüzde 16.6 arttı. 2018 yılında kültürel mal ithalatının toplam mal ithalatı içindeki payı yüzde 2.2 oldu.
2018 yılında Türkiye'ye 10 milyar 984 milyon 229 bin TL’lik görsel ve işitsel medya ithalatı yapıldı. Görsel ve işitsel medyanın toplam kültürel mal ithalatı içindeki payı ise yüzde 48.4 oldu.
Öte yandan ülkeden yurt dışına yaklaşık 25 milyarlık kültürel ihracat yapıldı. Bu tutarın içerisinde el sanatlarının toplam payı yüzde 73.5 oldu. Dış ticarette, 2018 yılında kültürel mal ihracatının toplam mal ihracatı içindeki payı yüzde 4.2 oldu. Kültürel mal ihracatı 2018 yılında 2017 yılına göre yüzde 37.9 arttı. Artış oranı ana mal ihracatında yüzde 38.9 olurken, ikincil mal ihracatında yüzde 15.6 olarak gerçekleşti.
Halk esasında evden dışarı çıkmıyor
Halkın kültür harcamaları artmış gibi gözükse de halk esasında evden dışarı çıkmıyor. Türkiye’de halk toplam kültür harcamalarının içerisinde yüzde 6 ile en az parayı sinema, tiyatro ve konser için harcadı. Hane halklarının 2018’de gerçekleştirdiği toplam kültür harcamasının dağılımına bakıldığında; televizyon ve TV yayın giderlerinin yüzde 25.8, kitap, gazete ve derginin yüzde 16.5, veri işlem ekipmanlarının yüzde 13.3, kablolu/özel TV yayın hizmetlerine ödenen ücretlerin yüzde 10.7, kırtasiye ve çizim malzemelerinin yüzde 10.4 paya sahip olduğu görüldü.