Tunceli'de koruma altındaki dağ keçilerinin ölümünde "koyun sürüsü" iddiası
Tunceli'nin Mazgirt ilçesine bağlı Yukarı Çanakçı köyünde 8, komşu köy Yukarı Oyumca'da da 7 olmak üzere son 1 ayda 15 dağ keçisi, ölü bulundu. Vücutlarında mermi izine rastlanılmayan hayvanlardan alınan numunelerde yapılan incelemede, Yukarı Çanakçı'daki 8 dağ keçisinde, bağışıklığı düşük hayvanlarda ölüme yol açan 'sphingomonas paucimobilis' bakterisi bulundu. Kutsal saydıkları hayvanların ölümü, köylüleri endişelendirirken, Kültürel ve Doğal Miras Koruma Girişimi Sözcüsü Avukat Barış Yıldırım, dağ keçilerinin ölüm nedeninin ticaret amacıyla bölgeye getirilen koyun sürüleri olduğunu ileri sürdü.
Yıldırım, "Bu keçilerin bu bölgede birdenbire ölmeleri tesadüf değil, insan etkileşiminden kaynaklı faaliyetler neticesinde bu bakterilerin bulaştığı son derece açıktır" dedi.
Mazgirt ilçesine bağlı Yukarı Oyumca köyünde yaklaşık bir ay önce Dünya Doğa Koruma Birliği’nin (IUCN) yayımladığı ‘Nesli Tükenme Tehlikesi Altında Olan Türlerin Kırmızı Listesi’nde yer alan ve yöre halkı tarafından kutsal kabul edilen 7 dağ keçisi ölü bulundu. Bir süre sonra komşu köy Yukarı Çanakçı köyünde 8 dağ keçisi ölü bulundu. İhbar üzerine bölgeye gelen Doğa Koruma ve Milli Parklar Tunceli Şubesi ekipleri, vücudunda mermi izine rastlanılmayan keçilerden numune alarak, Elazığ Veteriner Kontrol ve Araştırma Enstitüsü Laboratuvarı'na gönderdi. Yapılan incelemede, ilk bulunan 8 dağ keçisinin vücudunda 'sphingomonas paucimobilis' bakterisi tespit edildi. Bu bakterinin, bağışıklığı düşük hayvanlarda ölüme neden olduğu öğrenildi. Diğer 7 dağ keçisi ile ilgili sonuç beklenirken, kutsal olarak gördükleri hayvanların ölümleri köylüleri endişelendirdi.
"Bu yaşıma kadar böyle bir şey görmedim"
Yukarı Oyumca köyü Muhtarı Hüseyin Doğan (57), ölümlerin sebebinin bir an önce ortaya çıkmasını beklediklerini ifade ederek, "Biz bu keçileri ölü olarak gördüğümüzde Doğa Koruma ve Milli Parklar Şubesi'ne bildirdik ve onlar da numune aldılar. Bu ölümler konusunda çok endişeliyiz. 15 tane doğada gördük. Mağaralarda ve ayıların yedikleri de vardır. Onun için sayısını tam olarak bilmiyoruz. Koca bir arazi, hepsini gezme şansımız yok. Köyümüze yakın açık arazide gördük. Ben bu yaşıma kadar böyle bir şeyi ne gördüm ne de duydum. Bu hayvanlar bizim için kutsal, kimse bu hayvanları öldürmüyor, öldürmesine de karşıyız" dedi.
"Bu keçilerin bu bölgede birdenbire ölmesi tesadüf değildir”
Kültürel ve Doğal Miras Koruma Girişimi Sözcüsü Avukat Barış Yıldırım, bölgede dağ keçilerinin hızlı bir şekilde ölmesinin tesadüf olmadığını ifade ederek, şunları kaydetti:
"Haricen aldığımız bilgilere göre bu yaban keçilerinin ölüm sebebi buraya ticari amaçla getirtilen koyun sürüleri olarak gösteriliyor. Nitekim geçen haftalarda yine Mazgirt ilçesine bağlı Yukarı Çanakçı köyünde de 8 yaban keçisi doğada ölü olarak bulunmuştu. Bunlar üzerine yapılan laboratuvar incelemelerinde bir parazit neticesinde öldüğü saptandı. Bu keçilerin bu bölgede birdenbire ölmeleri tesadüf değil, insan etkileşiminden kaynaklı faaliyetler neticesinde bu bakterilerin bulaştığı son derece açıktır.
Yaban hayvanları kesin korunması gereken canlılardır. Bu canlılardan bir tanesi de burada ölü bulunan dağ keçileridir. Bu keçinin bırakın öldürülmesi yaşadığı habitatlara insan etkileşimi kesinlikle yasaktır. Buradaki insan etkileşiminin kaldırılması gerekiyor. Sürülerin sokulmaması gerekiyor. Çünkü sürülerin yaban keçileri ile teması ie bu bakteriler bulaşıyor. İlimizin yüzde 75’i dağlık ve bu sahalarda sürücülük yapılıyor. Bu koyun sürülerinin mutlak suretle kontrol altında tutulması gerekiyor, aksi durumda yaban hayatı popülasyonunun çok güçlü olduğu ilimizde yaban keçileri bunlardan etkilenebilir. Mağaraları ve daha yüksek kesimleri de baz alırsak daha fazla ölüm meydana gelmiş olabilir."
“Çok üzülüyoruz”
Köy sakini Gülcan Araman da yaban keçilerinin bölgenin neşesi olduğunu dile getirerek, şunları söyledi:
"Sürekli bu dağlardaydılar, her gün köyümüze geliyorlardı. Sonra baktık, hepsi teker teker ölüyor. Bizler de köpeklerin leş getirmesinden dolayı fark ettik. Bu duruma bir çare bulunması lazım, yoksa hiç kalmayacak. Biz çok üzülüyoruz. Bir aydır hiç göremiyoruz."
"Bu hastalıklar yönünden de detaylı bir incelemenin yapılması gerekiyor"
Fırat Üniversitesi Veteriner Fakültesi Mikrobiyoloji Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hakan Kalender de numunelerin detaylı inceleme için Elazığ'dan Tarım ve Orman Bakanlığı'na bağlı Etlik Veteriner Kontrol Araştırma Enstitüsü'ne gönderildiğini ve ölümlerin kesin nedeninin o zaman ortaya çıkacağını söyledi. Kalender, "Hayvanlarda, özellikle dağ keçilerinde bazı viral hastalıklar var. Bu hastalıklar yönünden de detaylı bir incelemenin yapılması gerekiyor. Bildiğim kadarıyla daha önceki yıllarda dağ keçilerinde viral bir hastalık tespit edilmiş. Dolayısıyla tamamen hastalığın etkenini söyleyebilmemiz için sadece bu bakteri yönünden değil, diğer hastalıklar yönünden de incelenmesi gerekiyor. Sonuçlar çıktığında ölümlerin sebebi kesin olarak ortaya konacaktır" dedi.