Tunus Cumhurbaşkanı Kays Said’in Başbakan Hişam el-Meşişi’yi görevden alması ve İslamcı Nahda Hareketi’nin çoğunlukta bulunduğu Meclis'in yetkilerini 30 gün boyunca dondurduğunu açıklaması dünyanın dikkatlerini Kuzey Afrika’nın bu küçük ülkesine çevirdi.
Tunus, Arap Baharı’nın beşiği… 2011 yılında seyyar satıcı Muhammed Buazizi’nin kendisini yakmasıyla başlayan olaylar Tunus’ta 30 yıldır iktidarda bulunan Zeynel Abidin Bin Ali’yi devirerek Arap Baharı’nın fitilini ateşlemişti.
Devrimin coşkusu, ekonomik sorunların derinleşmesiyle yavaş yavaş söndü. Pandeminin ekonomiye vurduğu ağır darbe ise ülke genelinde memnuniyetsizliğin iyice artmasına neden oldu. Ekonomi 2020’de yüzde 8.8 daraldı, bütçe açığı milli gelirin yüzde 11.4’e ulaştı. Ama en önemlisi işsizlik, Arap Baharı sonrasında patladı. İktidar değişimi sonrasında azalır gibi olsa da son yıllarda yeniden yükselişe geçti, pandemide zıplayarak yüzde 17’ye dayandı.
Grafik: Tunus’ta işsizlik
Reuters’ın değerlendirmesiyle, işsizlikteki artış ve devlet hizmetlerindeki bozulmaya paralel olarak demokrasiye olan destek azaldı. Cumhurbaşkanı Said’e destek için sokağa dökülenlerin büyük oranda gençler olması nedensiz değil. Nureddin Selmi adlı işsiz bir protestocu, “Sabrımız tükendi… Pandemiyi kontrol edemiyorlar. Aşı bulamıyorlar” diye şikayet ediyordu. Başbakan el-Meşişi, kısa süre önce pandemiyle ilgili yetersizliği ve aşı kaosu nedeniyle sağlık bakanını görevden almıştı.
IMF’le görüşüyordu
Ekonomik sorunlar işsizlikten ibaret değil; Lübnan’ın başına gelen Tunus’un da başına gelmek, ülke borçlarını ödeyemez duruma düşmek üzere. Başbakan Hişam el-Meşişi, ekonominin içinde bulunduğu zorlukları aşmak için dünyanın başka yerlerinde krizle yüz yüze gelen gelişmekte olan ülke liderlerinin yaptığını yaptı: IMF’ye başvurdu. IMF’nin mali yardım karşılığında “acı ilacı”, milyonların daha da yoksullaşmasına neden olacak yapısal reformları dayattığı bir sır değil. Tunus Merkez Bankası Başkanı Marouan Abassi, IMF’nin talep ettiği maaş ve sübvansiyonlarla ilgili reformların bir an önce yapılması için hükümete çağrıda bulunmuştu. IMF, memur maaşlarının bütçeden aldığı payın azaltılmasını, sübvansiyonların kaldırılarak bunun yerine zor durumda olanlara doğrudan destek sağlanmasını istiyor.
Kredi derecelendirme kuruluşu Fitch bu ayın başında Tunus’un notunu B’den B -’ye indirmiş ve “Tunus’un parçalı siyasi yapısı, hükümetin mali tedbirler uygulamasını engelliyor” yorumu yapmıştı.
Asıl mesele, 2011’de Zeynel Abidin Bin Ali’nin devrilmesi sonrasında ekonomiyi dönüştürmek için gerekli olan yapısal reformların yapılamamış olması. İslamcı Nahda Hareketi, son on yılı heba etti, Tunus’u iflasın eşiğinde, IMF'ye mahkum bir ülke haline getirdi…