'Türk tipi başkan' modeli belli oldu
Yeni Anayasa Uzlaşma Komisyonu, anayasanın yasama bölümü için çalışmaya başladı, AKP tarafından sunulan öneriye göre tek parlamento olacak ve üyes ayısı 550 olarak kalacak. AKP önerisinde üniter yapı korunarak başkanlık sistemi öngörülürken CHP ve MHP parlamenter sitemde ısrar etti.
İşte AKP tarafından hazırlnan taslaktan bazı başlıklar
- Türk Tipi Başkanlık Sistemi’nde 550 üyeli tek Meclis olacak. Başkan Meclis’i feshederse görevi de bitecek. Meclis üç yılda bir
yarı oranında kura ile yenilenecek
- 40 yaşında ve üniversite mezunu olma şartı korunacak. İki dönem başkanlık yapılabilecek.
- Başkan, seçimler öncesinde başkan yardımcısını da açıklayacak.
- Başkan, seçimin ardından yemin ederek göreve başlayacak.
- Parlamento seçimleri ile başkanlık seçimi eş zamanlı ve 5 yıl olacak.
- Yürütme Başkana bağlı olacak. Başkan Meclis’e değil sadece halka karşı sorumlu olacak. Güvenoyu ve gensoru uygulamaları kaldırılacak. Bu yolla başkan ve kabinenin düşürülmesi imkanı da olmayacak.
- Hükümet tasarısı olmayacak. Yasalar milletvekillerinin kanun teklifi yoluyla yapılacak. Kabul edilen yasaları meclis onaylayacak. Başkanın veto yetkisi de bulunacak.
- Başkan kabinesini parlamento içinden seçmeyecek. Milletvekili olanlar bakan olamayacak.
- Amerikan sistemin farklı olarak büyükelçi gibi üst düzey bürokratlar başkan tarafından atanacak. Meclis onayı aranmayacak.
- Bütçeyi başkan hazırlayacak, Meclis’in teklif edilen bütçeyi attırma, eksiltme yetkisi olacak.
- AK Parti, Başkana parlamentoyu feshetme yetkisi vermeyi de tartışıyor. Başkana fesih yetkisi verilirken parlamentoya da aynı yetkinin tanınıp tanınmaması da halen AK Parti içinde tartışılıyor. Eğer Başkan’a parlamentoyu fesih yetkisi tanınırsa, bu durumda Başkanın kendi görevinin de sona ermesi formülü üzerinde duruluyor.
- Başkanın cezai yaptırım gerektiren bir suç işlemesi halinde, bazı ülkelerde uygulanan ‘impeachment (suçlama, cezai sorumluluk)’ modeli devreye girecek. Bu çerçevede oluşturulacak bir komisyonun çalışmasıyla başkan suçlanıp, yine aynı şekilde yargılanacak, komisyonun kararını meclis onaylayacak. AK Parti, komisyon kararının Anayasa Mahkemesi’nin devreye gireyeceği bir mekanizmaya sunumu alternatifi üzerinde de duruyor.