Türkiye, AİHM'ye yargıç bulamıyor

Ankara AİHM yargıçlığı için Avrupa Konseyi’ne son olarak 3 Eylül 2018 tarihinde Selami Kuran, Necati Polat ve Esra Gül Dardağan Kibar’dan oluşan bir aday listesi gönderdi. Adaylar Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi (AKPM) AİHM Yargıçlarını Seçme Komisyonu'nda 27 Eylül 2018 tarihinde ayrı ayrı mülakattan geçti.

Komisyon, mülakatlar sonucunda AKPM’ye “adaylar yetersiz bulunduğu için listeyi reddetme” tavsiyesinde bulundu. Ancak mülakatlar sonrasında listedeki üç adaydan sadece Selami Kuran’ın "yetersiz” bulunduğu ortaya çıktı. Özgeçmiş ve mesleki deneyim bakımından listedeki en kıdemli aday olan Prof. Selami Kuran’a mülakatta 10 üzerinden 4 notu verildiği öğrenildi. Bu notun büyük ölçüde Kuran’ın verdiği yanıtların içeriğiyle ilgili olduğu belirtiliyor. Bu yanıtların ne olduğu gizlilik nedeniyle açıklanmıyor. Diğer iki aday ise komisyondan “geçer” oy aldı. Komisyon buna rağmen tüm listenin “reddedilmesi” önerisinde bulundu.

Komisyon kimlerden oluşuyor?

Karar AKPM AİHM Yargıçlarını Seçme Komisyonu üyesi 20 Avrupalı parlamenter ve AKPM sekreteryasından üst düzey iki memur tarafından alındı. AKPM AİHM Yargıçlarını Seçme Komisyonu’na Hıristiyan Demokrat Grup üyesi Moldovalı parlamenter Valeriu Ghiletchi başkanlık ediyor. Türk yargıç adaylarıyla mülakatlara AKPM’deki Türk heyetinden sadece Serap Yaşar (AKP) katıldı.

İki adayın “geçer” oy alması üzerine tüm listenin reddedilip yeni Türk yargıç seçim sürecinin yeniden başlatılarak çok ileri tarihe atılmaması için son günlerde yeni bir formül üzerinde çalışılmaya başlandı. Marmara Üniversitesi Kamu Hukuku Bölümü Milletlerarası Hukuk Anabilim Dalı Başkanı Prof. Selami Kuran, Türk yargıç seçimiyle ilgili nihai kararı verecek olan AKPM’nin bu sabah Strasbourg’da başlayan genel kurul toplantıları öncesinde AKPM Komisyonu ve Başkanlık Divanı’na dilekçe yollayarak adaylıktan çekildiğini bildirdi.

AKPM Kuran’ın adaylıktan çekilmesini dikkate alarak, Ankara’dan Kuran’ın yerine yeni bir aday tayin etmesini istedi. Böylelikle AİHM’ye yeni Türk yargıç seçme süreci, Ankara’nın  sunduğu son aday listesi reddedilmeden dondurulmuş oldu. Türkiye’nin sunacağı yeni listede Necati Polat ve Esra Gül Dardağan Kibar’a ek olarak yeni bir isim yer alacak. AKPM’de yeni Türk yargıç için seçimin Nisan 2019’da yapılması planlanıyor.

AİHM’de 2008’den bu yana görev yapmakta olan Türk yargıç Işıl Karakaş’ın görev süresi Nisan 2017’de sona ermişti, ancak o tarihten bu yana Ankara tarafından hazırlanan listelerdeki adaylar AİHM yargıçlığı için "ehil” bulunmadı. AİHM’ye yeni bir yargıç seçilmediği sürece Işıl Karakaş’ın görev süresi otomatik olarak uzuyor. Bu konudaki tek kriter 70 yaş sınırı.

AİHM yargıcı kriterleri

AİHM yargıcı seçilebilmek için 35-60 yaş diliminde olmak, AİHM’nin resmi dilleri olan Fransızca ve İngilizceden birini akıcı, diğerini en az orta düzeyde bilmek, hukuk fakültesinden veya hukuk bilgisi programlarına yer veren siyasal bilgiler ile iktisadi ve idari bilimler fakültelerinden mezun olmak, Türk hukuk sistemi ve uluslararası kamu hukuku bilgisine sahip olmak, herhangi bir mahkumiyeti bulunmamak, insan hakları alanında çalışma yapmış olmak, AİHM yargıçlığına seçilme halinde bağımsızlık ve tarafsızlık ilkesiyle bağdaşmayan bir işle meşgul olmamak ve öğretim üyesi olanlar için en az doçent unvanı kazanmış olmak gibi kriterler aranıyor.