Türkiye'de son bir yılda 1 milyar hayvanın yaşam hakkı gasp edildi; 22 milyon hayvan işkence gördü
Hayvan Hakları İzleme Komitesi'nin ''Yasal Sürecin Gölgesinde Hayvan Hakları İhlalleri'' temasıyla hazırladığı 2020 Hayvan Hakları İhlal Raporu, senelerdir geçiştirilen ve bir senedir de pandemi sebebiyle geri plana atılarak bir türlü çıkarılmayan Hayvan Hakları Yasası'nın eksikliğinin çok büyük hak ihlallerine sebep olduğunu gösterdi. Rapor, online düzenlenen basın toplantısıyla duyuruldu. Toplantıya Hayvan Hakları ve Etiği Derneği'nden Zeynep Betül Kocaklı, CHP Zonguldak Milletvekili Deniz Yavuzyılmaz, Komite Koordinatörü Fatma Biltekin ve Dr. Öğr. Üyesi Barika Göncü katıldı.
Biltekin bu raporun yayınlanmasındaki temel amacını "hakları çalınan, yaşadıkları acılar bilinmez görünmez kılınan hayvanların yaşadıklarını görünür kılmak" olarak belirtti. Biltekin, Araştırma Komisyonu Raporunun bir buçuk sene evvel meclise sunulmuş olmasına rağmen hala yaşam hakkı savunucularını tatmin eden bir yasanın çıkarılamamış olduğunu vurguladı.
Komite raporu her gün yaşanan hak ihlallerinin görünmez hale gelerek normalleştirildiğini belirtiyor. Raporda belirtilen ihlal sayılarının gerçek tablonun ancak az bir kısmını içerdiği şöyle ifade ediliyor:
''2020 yılı ihlal raporumuzda medyaya yansıyan haberleri, sosyal medyadan aldığımız ihbarları, TÜİK, Tarım ve Orman Bakanlığı verilerini, bilgi edinme başvurusu ile elde ettiğimiz sayıları kullandık. Ancak bu verilerin tablonun sadece küçük bir kısmını ortaya koyduğunu söylemeliyiz. Bu yüzden açıkladığımız bütün verileri “en az” vurgusu ile yayınlıyoruz. Bu haliyle bile raporların, insanın hayvanlar üzerinde kurduğu tahakkümü ve bitmek bilmeyen soykırımın korkunçluğunu açık bir şekilde gösteriyor. ''
22 milyon 700 bin hayvan işkenceye uğradı,3 milyondan fazla hayvan cinsel şiddete maruz kaldı
Raporda yer alan bilgilere göre, 2020 yılında “en az” 22 milyon 735 bin 267 hayvan işkenceye maruz bırakıldı. İşkence olarak tanımlanan hak ihlâlleri ise, insan menfaati için sömürülen hayvanların yurt içi ve yurt dışı sevkleri; hayvan deneyleri; hayvan toplama sırasında uygulanan fiziksel ve psikolojik şiddet; ateşli silahla yaralama; yakma; kulak kesme; köpek, horoz dövüştürme; darp, kesici ve delici aletlerle saldırılar; arabanın arkasına bağlayıp sürükleme; tecavüz; taşla ezme; kafa kesme; deri yüzme; pati delerek zincir takma; dövme olarak gerçekleşti. 2020 yılında deney laboratuvarlarında “en az” 209 bin 212 hayvan işkenceye maruz bırakıldı. Rapora göre, hayvan dövüşlerinde, süt çiftliklerinde, kürk çiftliklerinde, mezbahalarda, balıkçılıkta devlet koruması ile hayvanların tutsak edildiği tesislerde, hayvanlara yönelik sistematik, rutin bir işkencenin olduğunu bilinmekte ama bu tesislerde yaşananların üstünün kapatılması ve denetimsizlik bu vakaları raporlanmasına engel olmakta.
Raporda toplamda 3 milyon 413 bin 857 hayvanın suni tohumlama yoluyla cinsel şiddete maruz kaldığı belirtilirken, en az 20 hayvanın da fiili cinsel saldırıya uğradığı şöyle belirtildi:
''Medyaya yansıyan haberlerden elde ettiğimiz verilere göre “en az” 20 hayvan cinsel saldırıya maruz kaldı. Ancak Türkiye’de tecavüz edilen hayvanlar arasında ineklerin, eşeklerin, koyunların, tavukların, ördeklerin, atların olduğu ve hayvana tecavüzün her gün gerçekleştiği de toplumun tüm kesimlerince farkında olunan ve kanıtlanamadığı için medyaya yansıyamayan, erkekliğin dokunulmazlığı gerekçesiyle üstü örtülen bir gerçeklik olduğu bilinmektedir. Faillerin kendilerini “kadın yoktu”, “şeytana uydum”, “bana göz kırptı”, “oyun oynuyorduk” gibi akla mantığa sığmayan söylemlerle savunması ise kabul edilebilir değildir. Hayvana tecavüzün suç değil kabahat olması da bir utanç kaynağıdır. Hayvana tecavüzün önlenmesi için failleri bu suçu işlemeye iten sebeplerin araştırılması gerekmektedir.''
''En az'' 1 milyar 211 milyon 375 bin 950 hayvan öldürüldü
Rapora göre bu veriler Türkiye İstatistik Kurumu’nun yayınladığı, eti için öldürülen tavuk ve hindi sayısı; kurban bayramında öldürülen sığır, koyun, keçi, manda sayısı, avcılık adı altında öldürülen hayvan sayısı ve medyaya yansıyan haberlerden elde edildi. Toplamda ''en az'' 1 milyar 211 milyon 375 bin 950 hayvanın yaşam hakkı gasp edilirken medyaya yansıyan 820 bin 14 yaşam hakkı ihlali yaşandı. Bu ihlaller; zehirleme, boğma, yakma, asma, ateşli silahla öldürme, cinsel şiddet, deri yüzme, uzuv kesme, trafik kazaları, avcılık ve ihmal nedeniyle ölümleri içermekte. Rapor, bu sayılara yetkili kurumlardan edinilemeyen verilerin dahil olmadığı şöyle belirtildi:
''TÜİK balıkçılık adı altında kaç balığın ve mezbahalarda kaç sığırın öldürüldüğünü açıklamadığı ve bilgi edinme başvurularımıza verilen cevaplarda sayılar bizle paylaşılmadığı için bu rakamlar verilerimize eklenemedi. Tarım ve Orman Bakanlığı kaç kürk çiftliği olduğu verisini bile tutmadığı için kürkü için öldürülen hayvan sayısına ulaşamadık. Yine faytonlarda, orman yangınlarında, deneylerde öldürülen milyonlarca hayvanların sayıları ise bilinmemekte.''
1 milyar hayvan tutsak
“En az” 1 milyar 280 milyon 153 bin 923 hayvanın özgürlüğü kısıtlanmış durumda olduğu raporda belirtilirken bu hayvanların eti için yetiştirilen, öldürülen ve özgürlüğü çalınan tavuk ve hindi, sığır, koyun, keçi sayısı, canlı mühre (avcılıkta tuzak olarak kullanılan hayvanlar) olarak hayvan kullanımı, sokakta yaşayan hayvanların toplatılıp hapsedilmesi, alıkoyma, bağlama, hayvanat bahçeleri, yunus parkları, akvaryum ve barınaklara kapatma, hobi olarak hayvan bulundurma, devlet tarafından el konulan hayvanlar, deney laboratuvarlarında tutulan hayvanlar olduğu açıklanıyor. Daha fazla bilgiye ulaşılamaması ise raporda şöyle açıklanıyor:
''Hayvanat bahçeleri, tematik akvaryumlar ve yunus parkları ile ilgili güncel ve somut veriye, yetkili olan Tarım ve Orman Bakanlığı üzerinden Cumhurbaşkanlığı İletişim Merkezi (CİMER) aracılığıyla yıllardır ulaşmaya çalışmamıza rağmen bu sayılara ulaşamıyoruz, çünkü bilgi edinme başvurularımız cevapsız bırakılıyor ya da sorularımıza cevap olmayan yanıtlarla geçiştiriliyor.''
''En az'' 53 milyon hayvan beden dokunulmazlığı ihlaline uğradı
En az 53 milyon 563 bin 334 hayvanın beden dokunulmazlığı ihlal edildiği belirtilen raporda bu sayının 120 bin 709’ı çoğunlukla temel hayvan sağlığı kuralları ve cerrahi prensiplere riayet edilmeden belediyelerce sokakta yaşayan hayvanlara yapılan kısırlaştırma müdahaleleri olduğu açıklanıyor. “Beden dokunulmazlığını ihlâli” kategorisindeki 53 milyon 233 bin 332 ihlâl ise, yün, tiftik, kıl üretimi için kırkılma esnasında beden dokunulmazlığı ihlâl edilen ve işkence gören koyun-keçi sayısı. Ayrıca, deney laboratuvarlarında işkence gören “en az” 209 bin 212 hayvanın beden dokunulmazlığı ihlal edildi.
Mecliste hayvan hakları
Senelerdir geçiştirilen Hayvan Hakları Yasası için hayvan hakları savunucuları endişeli olduklarını belirtiyorlar. Raporda belirtildiği üzere, geçtiğimiz bir yıllık süreçte de meclise 9 kanun teklifi sunuldu ve hayvancılığa dair kanun teklifleri hak savunucularının talepleriyle bağdaşmadığı için dışarıda bırakıldı. 2020 yılında hayvan hakları ile ilgili CHP’nin 18, HDP’nin 10, İYİ PARTİ’nin 6, MHP’nin 4, Saadet Partisi’nin 1 adet, toplam 39 adet soru önergesi oldu. 39 soru önergesinin 12’si yasal süre içerisinde, 17’si süresi geçtikten sonra cevaplandırıldı, 10’una cevap verilmedi. Bunların arasında en çok dikkat çeken ve ilgili bakanlıklara en sık sorulan soru ise, canlı hayvan ticaretine ilişkin soru önergeleri oldu. Rapora göre canlı hayvan ithalatıyla ilgili CHP, HDP, İyi Parti ve Saadet Partisi tarafından verilen en az 15 farklı soru önergesinde dikkat çeken en önemli unsurlardan biri de, ağırlıklı olarak Bekir Pakdemirli’ye yöneltilen bu soru önergelerinin hiçbirinin zamanında, yani yasal süre içinde yanıtlanmaması; verilen yanıtların soruları cevaplamaması oldu.
Cezasızlık, bütün ihlallere en büyük zemini oluşturuyor
Hak İhlalleri Raporu'nda belirtildiği üzere etkin yasanın çıkmaması ve yeterli cezaların olmaması şiddet ve sömürünün devamına büyük katkıda bulunuyor:
''Rakamlar da gösteriyor ki hayvanların “mal” olarak görülmesi; hissedebilen bireyler olarak tanımlanmaması her alanda haklarının gasp edilmesine sebep oluyor. Geçtiğimiz yıldan beri tüm dünyanın mücadele ettiği Koronavirüs pandemisi ve pandemilerin 4’te 3’ü hayvanlarla kurduğumuz bu sömürü ilişkisi yüzünden ortaya çıktı. Herkes için adil ve yaşanabilir bir dünya istisnasız tüm türlerin özgür olduğu bir düzen ile sağlanabilir. Hayvanlarla kurduğumuz ilişkileri değiştirmediğimiz sürece bu soykırım artarak devam edecek ve bu da sonunda dünyayı ekolojik felaket ile yok oluşa sürükleyecek.''
Hayvan Hakları İzleme Komitesi'nin 2020 Yılı Hayvan Hakları İhlal Raporu basın açıklamasına buradan ulaşabilirsiniz.