Türkiye demokrasi testini geçemedi

Leeds Üniversitesi’nden Dr. Yaman Akdeniz Türkiye ile Britanya arasındaki demokrasi farkını test etmek için, Elizabeth’in ziyaretinde ne hediyeler verdiği iki ülkede yetkili makamlara sordu. Akdeniz’e Britanya yanıt verdi, Türkiye vermedi Radikal gazetesinin haberine göre; Britanya Kraliçesi’nin Türkiye ziyaretinde verdiği hediyeler, Türkiye ile Britanya arasındaki demokrasi farkını ortaya koymaya vesile oldu. Leeds Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi Dr. Yaman Akdeniz, Kraliçe Elizabeth’in Cumhurbaşkanı Abdullah Gül ve Başbakan Tayyip Erdoğan ile eşlerine verdiği hediyeleri, bilgi edinme hakkı çerçevesinde öğrenmek için başvurdu. Akdeniz Türkiye’de sonuç alamazken, Britanya Dışişleri Bakanlığı ise bir ay içinde kendisine yanıt verdi. Yaman Akdeniz, Elizabeth’in Mayıs 2008’de Türkiye’yi ziyaret etmesinin ardından 12 Ağustos 2008’te Başbakanlığa Bilgi Edinme Hakkı Kanunu uyarınca başvurarak Erdoğan ve eşine verilen hediyeleri sordu. Ancak Akdeniz’e herhangi bir yanıt verilmedi. Akdeniz, eylül ve kasım aylarında sorusunu tekrarlamasına rağmen herhangi bir yanıt alamadı. Akdeniz, Cumhurbaşkanlığı’na, Kraliçe’nin, Gül ve eşine verdiği ve aldığı hediyelerlerin niteliği ve değerlerinin ne olduğunu sordu. Ancak, bu sorular da yanıtsız kaldı. Oysa Bilgi Edinme Kanunun 11. Maddesi, başvuruları 15 gün içinde cevaplandırmak zorunluluğu getiriyor. Kanunda açık ve net bir şekilde belirtilmiş olmasına rağmen hem Başbakanlık hem Cumhurbaşkanlığı Akdeniz’e yanıt vermedi. Akdeniz, eşzamanlı olarak aynı soruları Britanya Dışişleri Bakanlığı’na da yöneltti. 11 Ağustos 2008’de ilk başvuruyu yapan Akdeniz’e konuyla ilgili bilgi olmadığı yanıtı verildi. Bu yanıt üzerine Akdeniz, 23 Eylül 2008 tarihinde ‘yeniden yoklama‘ isteğinde bulundu. 24 Kasım 2008 tarihinde, Britanya Dışişleri Bakanlığı, Ankara’daki Büyükelçilik ve İstanbul’daki konsolosluk yetkilileriyle temasa geçtikten sonra, Kraliçe’nin ziyaretinde verdiği hediyelerle ilgili bilgiyi gönderdi. Yanıt yazısında Elizabeth’in Türkiye ziyareti sırasında Gül ile Erdoğan’a, tarihi bir kitap, kabartma bir kutu ve fotoğrafının bulunduğu özel bir çerçeveden oluşan hediyeler verdiği belirtildi. Kraliçenin hangi hediyeleri verdiği tek tek sıralandı. Akdeniz, Radikal’e yaptığı açıklamada, “Mecburiyet varken, cevap bile vermediler. Kanunun uygulanması açısında çok düşündürücü ve üzücü. Bu çalışmada merak edilen Kraliçe’nin ne hediye verdiği, ya da ne hediye aldığı konusu değil. Burda demokrasi, açıklık şefaflık açısından Türkiye ile Britanyayı karşılaştırmaktı” dedi. Akdeniz, Türkiye’de bilgi edinme yasasının ciddiye alınmadığını öne sürerek, “Bilgi edinme değerlendirme kurulu var, ancak çok etkisiz kalıyor. Başbakanlığın bodrumunda sıkışmış haldeler. Bilgi, bir şekilde gün ışığına çıkıyor; devlet politikaların açık ve şeffaf olması lazım” diye konuştu. Yasaya göre, kurumlar başvuru üzerine istenen bilgi veya belgeye erişimi 15 gün içinde sağlamak zorunda. Ancak başka bir kurum ve kuruluştan bilgi alınarak başvuru sahibine verilmesi gerektiği durumda süre 30 gün. ‘Gerektiği’ kadar bilgi Türkiye’de kamu kurum ve kuruluşları bilgi vermek durumdan kaldıklarında ise vatandaşlar tuhaf yanıtlar veriyorlar. Bilgi Edinme Yasası kapsamında polisin elindeki biber gazı oranını soran Avukat Emre Baturay Altınok’a Emniyet Genel Müdürlüğü “Yeteri kadar” diye yanıt vermişti. Altınok’un “2006 yılında ne kadar biber gazı kullanıldı” sorusunu da Emniyet, ise “Gerektiği kadar” diye yanıtlanmıştı. ‘Mayınsız Türkiye Girişimi’nden Muteber Öğreten, Genelkurmay Başkanlığı’na bilgi edinme hakkını kullanarak 2004’te Türkiye’deki depolarla toprak altındaki antipersonel mayınlarla ilgili istatistikleri sormuş ve 13 Aralık 2004’te şu yanıtı almıştı: “Milli savunmaya yetecek kadar mayın bulunmaktadır.”