"Türkiye-İsrail doğalgaz boru hattı Güney Kıbrıs'ın onayı olmadan da inşa edilebilir"
Türkiye'den üst düzey bir yetkili, Türkiye-İsrail doğalgaz boru hattının Kıbrıs'ın izni olmadan da ülkenin sularından geçirilebileceğini açıkladı. Bazı uzmanlar iki Akdeniz ülkesi arasında yapılacak bir enerji anlaşmasının önündeki en önemli engelin Güney Kıbrıs'ın izni olduğunu savunuyordu.
Bloomberg'in 'Turkey Sees No Need for Cyprus to Approve Israel Gas Pipeline' (Türkiye İsrail Doğalgaz Boru Hattında Kıbrıs'ın İznine İhtiyaç Duymuyor) adlı makalesinde yer verdiği adının açıklanmasını istemeyen bir Türk yetkili, Kıbrıs'ın Türkiye-İsrail doğalgaz boru hattını bloke edemeyeceğini, İsrail ile gaz görüşmelerinin Kıbrıs barış sürecine bağlı olmadığını belirtti.
Sptunik’te yer alan habere göre, yetkili, İsrail'in en büyük doğalgaz sahası olan Leviathan'dan çıkarılan gazı Türkiye'ye taşıyacak ve Kıbrıs'ın münhasır ekonomik bölgesinden geçecek doğalgaz boru hattı ile ilgili Güney Kıbrıs Rum Yönetimine bilgi verileceğini, ancak uluslararası deniz hukukunun boru hattının Kıbrıs'ın izni olmaksızın da döşenmesine imkân tanıdığını kaydetti.
Türkiye-İsrail ilişkilerinde normalleşme süreci
İsrail ile 2010 yılında yaşanan Mavi Marmara krizinin ardından, ilişkilerin normalleştirilmesine yönelik geçtiğimiz temmuz sonunda anlaşma imzalanmıştı. İki Akdeniz ülkesi arasında yapılacak bir enerji anlaşması, İsrail'e gaz ihracatçısı statüsü kazandıracak, Türkiye'nin de bölgedeki kilit öneme sahip gaz merkezi olarak durumunu güçlendirecek.
Kıbrıs'ın tutumu
Bu sürecin önündeki en büyük engellerden biri ise Türkiye-Kıbrıs sorunu. Güney Kıbrıs Rum Yönetimi, Türkiye'nin bu konudaki tutumuna itiraz ediyor. Rum Hükümet Sözcüsü Nikos Hristodulidis, bu ayın başında devlet TV kanalı RIK'e verdiği mülakatta ‘boru hattının Lefkoşa'nın izini olmadan Kıbrıs'ın münhasır ekonomik bölgesinden geçemeyeceğini' açıkladı.
İsrail Enerji Bakanlığı'nın temsilcisi ise hem Kıbrıs, hem de Türkiye ile çeşitli boru hatları konusunda görüşüldüğünü söyledi, ancak Kıbrıs'ın ekonomik bölgesi konusunda yorum yapmaktan kaçındı.
En önemli engel fiyat
Türkiye ve İsrail enerji bakanlıklarının yetkilileri, İsrail gazını Türkiye üzerinden Avrupa'ya taşıyacak doğalgaz boru hattı projesi ile ilgili görüşmelerini sıklaştırdı. İsrail Enerji, Altyapı ve Su Kaynakları Bakanı Yuval Steinitz, gaz anlaşmasının 3 yıl sonra İsrail'den Türkiye'ye gaz sevkiyatının önünü açacağını açıkladı.
Türk yetkili ise, İsrail ile görüşmelerin bu yaz sonuçlanacağını, en önemli engelin ise gaz fiyatı olacağını bildirdi. İsrail, Türkiye'ye doğalgazı iç pazarındaki fiyatlara göre daha yüksek fiyattan vermek istiyor, ancak bu istek, Türkiye'nin Rusya gibi başka tedarikçilerinin de olduğu düşünüldüğünde ‘fazla iyimser' görünüyor. İsrailli yetkili, fiyat görüşmelerini hükümetlerin değil, şirketlerin yapması gerektiğini savundu.
Üçlü mutabakat sağlanacak
Öte yandan Kıbrıs, kendi sularında daha önce geliştirilmemiş küçük bir gaz yatağı buldu ve Rum enerji şirketleri, bölgedeki sularda daha büyük yatak arayışlarını sürdürüyor. Kıbrıs, Türkiye-İsrail doğalgaz boru hattının inşaatına karşı çıkmayacağı ve bu konuyu barışçıl yollardan çözmeye çalışacağı düşünülüyor.
İsrail danışmanlık şirketi Eco Energy'nin genel müdürü Dr. Amit Mor, doğalgaz boru hattı anlaşması ile ilgili tüm sorunlar çözüldükten ve fiyat ön plana çıktıktan sonra Kıbrıs'ın münhasır ekonomik bölgesi konusunda İsrail, Kıbrıs ve Türkiye arasında mutabakat sağlanacağını belirtti.