Türkiye'den termik santral manzaraları: Linyit yanmıyor, yakıyor!

T24 Haber Merkezi

Türkiye’nin en eski sürdürülebilirlik iletişim kurumlarından Ekologos, Eskişehir, Çanakkale ve Tekirdağ’da yapılacak termik santrallerin etkilerini, ''Linyit Yanmaz! Yakar!'' adıyla raporlaştırdı.

Türkiye’de 2017’nin sonu itibariyle14 tane lisans sürecinde, 3 tanesi ilan edilen, 3 tanesi inşa halinde ve 4 tane de lisans almış toplamda 24 linyitli termik santral planı bulunuyor. Bu projelerden Alpu Termik Santrali (Eskişehir), Yenice Çırpılar Termik Santrali (Çanakkale) ve Çerkezköy Termik Santrali’nin (Tekirdağ) örneklem olarak seçildiği raporda, linyit kaynaklarının kullanımı ekonomik, çevresel ve sosyal maliyetleri açısından inceleniyor. Ekologos’un hazırladığı raporda, üç büyük linyit santrali projesi hakkında yöre halkının ve uzmanların santrallara yönelik görüşlerine de yer veriliyor.

Raporda Türkiye’deki kömür üretimi ve tüketimindeki artışın nedeninin linyit kömürü üretimi ve termik santrallardaki tüketimin oluşturduğu ifade ediliyor. Tüm kömür kaynaklarında üretim-tüketim miktarı açısından Türkiye'nin kendi kendine yeten bir ülke olmadığı aksine taşkömüründe neredeyse tamamen dışa bağımlı olduğu vurgulanıyor. 

“Linyit ve kömürlü termik santrali seçeneğinin yatırımcılar açısından da ekonomik olmadığı” savunulan raporda, bu santrallarin doğayı kirlettiği, ciddi hastalılara yol açarak halk sağlığını tehdit ettiği belirtiliyor.

Ülkelere ''kömürden çıkın'' çağrısı yapan Paris Anlaşması'na atıf yapan raporda, santrallerin hava kirliliğinin artmasına yol açtığını ve küresel ısınmayı hızlandırdığını bu nedenle Türkiye’nin iklim değişikliğiyle mücadelesinde sorumluluklarını yerine getirmekte zorlandığı ifade ediliyor. İklim değişikliğine en çok etkisi olan kömür ve linyitli santrallar olduğu belirtilen raporda, bunların yerine rüzgar ve güneş enerjilerinin tercih edilmesi gerektiğinin altı çiziliyor. 

Ekonomik ve çevresel etkilerin yanı sıra toplumsal tepkilere de geniş yer verilen raporda Eskişehir, Çanakkale ve Tekirdağ'da yetkililer ve yöre halkının düşüncelerine yer verildi. 

Eskişehir'deki Alpu Termik Santrali 

Eskişehir'de Tepebaşı ilçesinde yapılması planlanan Alpu Termik Santralı için 1100 futbol sahası kadar alan kamulaştırılmak isteniyor. Santralin yılda en az 6,3 milyon ton kömür yakacağı bu nedenle şehrin havası, toprağı ve suyunun kirlenecek olmasına tepki gösteren Eskişehir'liler, doğaya ve insana zarar vermeyen bir çözüm yolu bulunmasını istiyor. 

Raporda yer verilen görüşler şöyle...

Tepebaşı Belediye Başkan Yardımcısı Melih Savaş: Böyle bir yatırımla ne oradaki sosyal hayatı canlandırabilirsiniz, ne ekonomik olarak orayı kalkındırabilirsiniz, tam tersi bir durum yaratırsınız. Hiçbir yerdeki yatırıma benzemez burası. Tam ortada bir nokta ve etkilenecek insan sayısı, yerleşim yeri sayısı çok fazla. 

Odunpazarı Belediyesi Kent Konseyi Başkanı İsmail Kumru: Burada başka yerdeki gibi kaliteli kömür yok, atık daha fazla çıkacak, duman daha fazla çıkacak, çevre daha fazla kirlenecek. Türkiye’de 80'e yakın termik santral planı var. Sadece Hatay ile Mersin arasında 30'a yakın plan var. Sadece Eskişehir uğraşmıyor bu meseleyle. Biz aslında bunun sadece Eskişehir'in meselesi olmadığını da anlatmaya çalışıyoruz.

Ziraat Mühendisleri Odası Eskişehir Şube Başkanı Levent Özbunar:Alternatif kaynaklara yönelebiliriz enerjide. Milli enerjiyse bunlar da milli tarım ürünleri, milli topraklarımız. Biz şunu devletimize soruyoruz, buradan elde edilen verimle elde etmeyi düşündükleri verimi bir kefeye koysunlar, hangisi daha değerli?

TEMA Vakfı Odunpazarı İlçe Sorumlusu Melih Karasözen: DSİ’nin de burada yaptığı çok ciddi yatırımlar var. Bunların hepsi şu andaki plana göre termik santral alanında kalacak ve kullanılamayacak. Hem yapılmış bir yatırım ziyan olacak hem de tarımla ilgili çok ciddi kaynaklar geri dönülemez bir şekilde ziyan olacak. Dolayısıyla bizim bu konudaki yaklaşımımız öncelikli olarak tarım alanlarımıza sahip çıkmamız.

Eskişehir Tabip Odası Genel Sekreteri Dr. M. Akif Aladağ: Havası temiz kentlerden biri olan Eskişehir’in havasını, suyunu kirletecek, çocuklarımızın da hastalanmasına neden olacak böyle bir yapının oluşmasına karşıyız. Enerji politikalarını belirlerken hem toplum sağlığını koruyacak, hem ülkenin parasını heba etmeyecek, hem çevreyi ve doğayı koruyacak, hem de ihtiyacımız olan enerjiyi en temiz, en sağlıklı şekilde elde edebilecek, aynı zamanda dışa bağımlılığı da azaltabilecek yöntemler nelerdir diye bir planlama yapıp uygulanması gerekir.

Çanakkale'deki Yenice Çırpılar Termik Santrali 

Çanakkale'nin Kaz Dağları'nın yakınında bulunan Çırpılar Köyü’ne 200 MW’lık, yılda 2,6 milyon kömür tüketecek bir termik santral inşa edilecek. 90 adet futbol sahası büyüklüğünde bir alanda 465 bin ton külün depolanması planlanıyor. Bölge halkı ise projeye karşı oldukça tepkili. 

Raporda yer verilen görüşler şöyle...

Kayatepe Eski Muhtarı Hüseyin Soylu: ''Kaz Dağları Alpler’den sonra dünyanın en zengin oksijen depolarından bir tanesi. Doktorlar insanları buraya yönlendiriyor. Türkiye'nin akciğerlerinin dibine termik santral yapılmasını anlayamıyorum.'

Çanakkale Barosu Çevre ve Kent Hukuku Komisyonu Başkanı Avukat Ali Furkan Oğuz: Santrala ÇED olumlu kararı verilmesini düşük bir ihtimal. Ancak olumlu bir karar çıkarsa Kaz Dağları'nı korumak adına dava açacağız.''

Kazdağı Doğal ve Kültürel Varlıkları Derneği Başkanı Süheyla Doğan: Linyit yakıtlı termik santrala karşı mücadele, projenin iptaline kadar durmayacak gibi görünüyor. Yerel halk güçlü bir şekilde Kaz Dağları'nda termik santral istemediklerini haykırıyor. Süreç şimdilik durgun bir şekilde ilerlese de umarız doğa bu mücadeleden galip gelecek.

Trakya'daki Çerkezköy Termik Santrali 

Çerkezköy Termik Santralı 800 futbol sahası büyüklüğüne eşdeğer 500 dekarlık bir alana yerleştirilecek ve 990 MW kapasiteli olacak. Yapılacak santralı ile Trakya'nın tarım topraklarının asit yağmurları ile kirletilecek, Istranca Ormanları zarar görecek, su havzaları tahrip edilecek.

Raporda yer verilen görüşler şöyle...

Tekirdağ Çerkezköy TEMA sorumlusu Nilüfer Ceylan: Bölge kadınlarının sorunu en iyi kavrayanlar. Çerkezköy ve Kapaklı ilçeleri olmak üzere iki belediye sınırı içerisinde kalan yaklaşık 1234 hektar alanı ile Türkiye'nin en büyük ve en hızlıgelişen sanayi bölgelerinden birinden söz ediyoruz. Çerkezköy Organize Sanayi Bölgesi’nin yarattığı kirlilik, bölge insanının gözünün açılmasında ve kirliliğe karşı reaksiyonlarında önemli bir etken.

Namık Kemal Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Ana Bilim Dalı Başkanı Doç. Dr. Gamze Varol: HEAL'ın 2018 yılında Tekirdağ ili için yaptığı bir çalışmaya göre yapılması planlanan EÜAŞ'a ait Çerkezköy Termik Santrali ortalama ömrü olan 40 sene boyunca çalıştırılırsa 5.640 kişinin erken ölümüne yol açacak.

*Ekologos'un ''Linyit Yanmıyor, Yakıyor!'' raporunun tamamını burdan okuyabilirsiniz.