Türkiye'nin AB karnesinde basına kırık not
T24 - AB Komisyonu tarafından yayımlanan “Türkiye’nin AB karnesi” niteliğindeki İlerleme Raporu’nda, basın özgürlüğü kırık notu oluşturuyor. AB’nin bazı beklentileri karşılandı denen anayasa değişikliklerinde ise “hazırlanışında ve kabul sürecinde siyasi partilerin ve sivil toplumun dahil edildiği bir istişare süreci yaşanmadığına” dikkat çekiliyorAvrupa Birliği Komisyonu tarafından her yıl yayımlanan “Türkiye’nin AB karnesi” niteliğindeki İlerleme Raporu’nda ifade ve basın özgürlüğü kırık notu, Anayasa değişiklikleri ise iyi notu oluşturuyor. 99 sayfadan oluşan belge, Türkiye’nin atması gereken adımların attığı adımlardan daha fazla olduğunu gösteriyor. 9 Kasım’da açıklanacak olan belgenin taslağında verilen ana mesajlar şöyle:Gazetelere baskı varErgenekon davası konusunda haber yapan gazetecilere yönelik davalar endişe nedeni. Kürt sorununu tartışan ya da Kürtçe yayın yapan gazetelere baskı arttı. İnternet sitelerine getirilen yasakların kapsamı ve süresi orantısız. Hükümeti eleştiren Doğan Medya Grubu’na karşı 2009’da açılan vergi cezası davası sürüyor. Medyaya yönelik siyasi baskılar ve yasal belirsizlikler uygulamada basın özgürlüğünü etkiliyor. Türk yasaları ifade özgürlüğünün AİHS çizgisinde korunmasında yetersiz. TCK 214, 216, 217, 218, 220, 226, 305, 312, 314 ve 318 sorunlu maddeler. Gazetecilere yönelik olarak açılan dava sayısı 4 bin 91.
Anayasa’da uygunAB’nin bazı beklentileri karşılandı. Doğru yönde atılmış adımlar olan bu değişikliklerin hazırlanışında ve kabul sürecinde siyasi partilerin ve sivil toplumun dahil edildiği bir istişare süreci yaşanmadı. Avrupa standartlarına uygun, şeffaf ve kapsayıcı uygulama anahtar öneme sahip olacak.
Gergin atmosferAna siyasi partilerle hükümet arasında diyalog ve uzlaşı ruhu eksikliğinin, kurumlar arasında gerginliğin hâkim olduğu karşılıklı meydan okumalara dayalı bir atmosfer oluştu.
Sanıklarda endişeTutuklamalarla iddianamelerin sunulması arasında geçen zaman tüm sanıklar için etkili bir yargılama uygulandığı garantisi konusundaki endişeleri besledi. Duruşma öncesi tutukluluk sürelerinin uzunluğu endişe kaynağı. Soruşturmalar demokratik kurumların doğru çalışması ve hukukun üstünlüğüne güvenin artırılması için bir fırsat olmayı sürdürüyor. Soruşturmalarda hukukun bütün ilkelerine ve sanık haklarına saygı gösterilmeli.
HSYK’ya dikkat Adalet Bakanı hâlâ HSYK’ya başkanlık etmeyi sürdürüyor ve soruşturmalar hakkında son söz hakkına sahip. Üst düzey yargı ve ordu mensupları bazı önemli davalarda yargının tarafsızlığını riske atabilecek açıklamalar yaptı.
PKK can alıyorKürtçenin kullanımına yönelik bazı kısıtlamalar kaldırıldı. AB’nin terör listesindeki PKK can almayı sürdürdü. Mayınlar güvenlik endişesi yaratmayı sürdürüyor. Koruculuk sisteminin kaldırılması için adım atılmadı.
Asker konuşmaya devam ediyor Ordunun yetkisi dışındaki siyasi konulara yönelik doğrudan ya da dolaylı etkide bulunduğu olay sayısı azaldı. Buna rağmen ordunun üst düzeyli üyeleri kendi görev alanları dışındaki konularda, özellikle de yargıyla ilgili, yorum yapmayı sürdürdüler. Sivillerin askerler üzerindeki denetimi konusunda ilerleme sağlandı. Askeri harcamaların denetimi konusunda adım atılmadı.
Yolsuzluk yaygınTBMM üyelerinin yolsuzluklarla ilgili suçlamalar karşısında dokunulmazlıklarının kaldırılması konusunda adım atılmadı. Etik kurallarının akademik ve askeri personelle yargı üyelerini kapsayacak şekilde genişletilmesi yönünde adım atılmadı. Yolsuzluk birçok alanda yaygın olmayı sürdürüyor.
Açılım var ama...Alevilere yönelik açılım sürdü ancak din dersi hâlâ zorunlu. Yapılan bazı olumlu açıklamalara rağmen Heybeliada Ruhban Okulu hâlâ kapalı. Fener Rum Patriği’nin ekümenik sıfatını kullanmasına izin verilmiyor. Misyonerler tehdit olarak algılanıyor. Vicdani ret konusunda düzenleme yapılmadı.
İran’da destek yokDış politika uygulamaları övülürken Türkiye’nin İran’a yönelik yaptırımlar konusunda AB ve ABD’ye destek vermediğinin altı çizildi.
AB’den HES vurgusuÇevre konusunda Türkiye’nin performansından pek de memnun olmayan Avrupa Birliği Komisyonu, İlerleme Raporu’nda son günlerin sıcak tartışma konularından olan hidroelektrik santral (HES) projeleriyle ilgili giderek büyüyen endişeye dikkat çekti. Doğanın korunması alanında ilerlemeden bahsedilemeyeceğinin belirtildiği belgede, “Ülkenin güneydoğu bölümünde inşa edilmesi düşünülen yeni su altyapı tesislerinin potansiyel koruma altındaki türler, bitki örtüsü ya da fauna üzerindeki olumsuz etkileri konusunda giderek artan bir endişe söz konusu” ifadeleri kullanıldı. Çevre konusundaki hazırlıkların erken bir aşamada olduğunun vurgulandığı belgede doğa koruması hiç ilerleme sağlanmayan, atık düzenlemesi ise en iyi ilerleme sağlanan çevre başlıkları olarak gösterildi. Doğanın korunması konusunda Natura 2000 listesinin da hazırlanmadığına dikkat çekilen belgede AB müktesebatına uyum, hava ve su kalitesi, endüstriyel kirlilik ve kimyasallar sınırlı ilerleme kaydedilen alanlar olarak gösterildi.
Sorunlu maddelerİlerleme Raporu’nda, “TCK 214, 216, 217, 218, 220, 226, 305, 312, 314 ve 318 sorunlu maddeler” deniyor. 214, ‘Suç işlemeye tahrik’le ilgili bir düzenleme. 215 ve 216. maddeler “Suçu ve suçluyu övme” ile ilgili... 217 ve 218 ‘Kanunlara uymamaya tahrik’, 220 “Suç işlemek amacıyla örgüt kurma”, 305 “Temel milli yararlara karşı hareket”, 318 “Halkı askerlikten soğutma”, 326 “Devletin güvenliğine ilişkin belgeler” konularını ele alıyor.