TÜRKİYE'NİN EL SANATLARI HARİTASI ANKARA (A.A)

-TÜRKİYE'NİN EL SANATLARI HARİTASI ANKARA (A.A) - 17.01.2011 -  Kültür ve Turizm Bakanlığı, sanatkarın ''mirasını'' gelecek kuşaklara taşımak amacıyla başlattığı çalışmayla türkiye'nin 81 ilinde yaşatılan geleneksel el sanatlarının haritasını çıkardı. Haritada doğanın verdiği tüm renkleri barındıran kilimlerden umudun, mutluluğun sitemin dile getirildiği oyalara, kimi zaman hüznü, kimi zaman neşeyi seslendiren müzik aletlerinden, genç kızların çeyizlerini sakladığı sandıklara kadar 33 tür el sanatı yer alıyor. Kültür ve Turizm Bakanlığı Araştırma ve Eğitim Genel Müdürü Mahmut Evkuran, yaptığı açıklamada, Türkiye'nin en zengin halk kültürü arşivine sahip olduklarını belirterek, Halk Kültürü Bilgi ve Belge Merkezi'ndeki belge ve eserlerin 1966 yılından günümüze kadar Anadolu'nun çeşitli il, ilçe ve köylerindeki alan araştırmalarında yapılan derlemelerle elde edildiğini bildirdi. Bu belgelerin yanı sıra geleneksel sanatlar ve yerel sanatçıların bilgilerini de içeren bir veri tabanı oluşturulduğunu anlatan Evkuran, bu veri tabanının yöresel sanatların Türkiye'deki dağılımını ve sanatçıların bilgilerini içeren önemli bir kaynak niteliğinde olduğunu kaydetti. Bilgileri kamuoyu ile paylaşmak amacıyla Araştırma ve Eğitim Genel Müdürlüğünce ''Türkiye Geleneksel El Sanatları Haritası''nı hazırladıklarını ifade eden Evkuran, ''El sanatlarımız Anadolu insanının çevre ve doğayla ilişkisini, inanç ve estetik değerlerini, umutlarını ve yaşam mücadelesini yansıtan kültür mirasımızdır'' dedi. -''BÜYÜK BİR MİRASA SAHİBİZ''- Türkiye'nin eşya veya maddeyi işleme, kullanma becerisinde büyük bir mirasa sahip olduğunu dile getiren Evkuran, sözlerini şöyle sürdürdü: ''Bu mirası korumak ve yaşatmak için olabildiğince geniş bir kitleye ulaşmak gerekmektedir. Bu konuda etkin bir tanıtım yolu olarak haritaların başarısını daha önceki çalışmalarımızda yaşamıştık. Bu düşünceyle 'Türkiye Geleneksel El Sanatları Haritası' 5 bin Türkçe ve 2 bin İngilizce olarak basıldı. Söz konusu haritanın ön yüzünde el sanatlarımızın 81 ile dağılımı gösterilmekte arka yüzünde ise geleneksel el sanatlarımıza ilişkin genel bilgiler veriliyor. Çocuklarımızın ve öğrencilerimizin beğenileri düşünülerek tasarlanan haritanın, yurt içinde ve yurt dışında geniş bir hedef kitle tarafından ilgiyle karşılanacağını düşünüyoruz. Haritada iller üzerinde görsel imgeler yerleştirilerek gösterilen geleneksel el sanatları tür olarak belirlenmiştir. Haritamızda 33 tür el sanatımız yer almaktadır. Bunların belirlenmesinde ise alan araştırmalarımızda derlenen ve geleneksel olduğu tespit edilen el sanatlarına yer verilmiştir.'' El sanatlarının dağılımında ikincil kaynaklar yerine halk kültürü bilgi ve belge merkezlerinde bulunan belgeleri dikkate aldıklarını belirten Evkuran, ''Yöresel adları, teknik, biçim ve ürün farklılıklarını gösteren ayrıntılı bir liste esas alınmış olsaydı böyle bir haritanın hazırlanması mümkün olmazdı. Ancak haritamız, mevcut haliyle bile ülkemizin el sanatlarının ne denli zengin olduğunu göstermektedir'' diye konuştu. Evkuran, haritanın yurt içinde 81 ilde milli eğitim müdürlüklerine ve kültür ve turizm müdürlüklerine dağıtımına başlandığını, İngilizce baskısının yabancı ülke büyükelçiliklerine, yurt dışında kültür ve tanıtma müşavirliklerine önümüzdeki günlerde gönderileceğini sözlerine ekledi. -EL SANATLARININ TASNİFİ- Tanımlanması ve sınıflandırılması ülkeden ülkeye, kültürden kültüre değişen geleneksel el sanatlarının tasnifi Anadolu'da hammaddelerine göre yapılıyor. Bu tasnif başka kültürlerde meslek gruplarına, el sanatlarının yapıldığı bölgelere, yapım sırasında kullanılan tekniklere göre de değişebiliyor. Geleneksel Türk El sanatları gerek Anadolu'da var olan kültürel çeşitlilik bakımından, gerekse de el sanatlarının çeşitliliği bakımından hammaddelerine göre sınıflandırılıyor. Bu gruplar da kendi içlerinde teknikleri ve kullanım alanlarına göre alt gruplara ayrılıyor. Elenmiş toprağın su ile karıştırılarak dinlendirilmesinin ardından çeşitli çarklarda şekillendirilmesi, güneşte kurutulması ya da fırınlarda pişirilmesi sonucu çanak, çömlek, testi gibi mutfak eşyaları ile mimaride kullanılan malzemeler elde ediliyor. Toprak hamurunun kalitesinin artırılması ve çeşitli maden oksitler aracılığıyla kapların içlerinin ve dışlarının sırlanmasıyla da Anadolu ile özdeşleşmiş olan efsanevi çiniler üretiliyor. Gül, gürgen, kestane, kızılcık, meşe gibi ağaçların ana malzeme olarak kullanılması ve boynuz, kemik, sedef gibi hayvansal atıkların işlenmesiyle çok çeşitli kullanım eşyaları ortaya çıkarılıyor. Mimariden çocuk oyuncaklarına, müzik aletlerine kadar uzanan ahşap ürünler ortaya çıkarıldığı yörenin coğrafi özelliklerine göre çeşitlendiriliyor. Altın, bakır, gümüş bronz gibi madenlerin kakma, dövme, kazıma, örme gibi çeşitli tekniklerle işlenmesiyle takılar, süs eşyaları, mutfak gereçleri ile şifa tası, alem gibi ritüellerde kullanılan gereçler üretiliyor. Hasır örme, telkari, savat, ajur işi gibi yöreye özel tekniklerle de adlandırılan eşyalar çeşitli geleneklerle de özdeşleşiyor.