Türkiye'nin yardımları nereye gidiyor?

Türkiye’nin, gelişmekte olan ülkelere yapılan yardımlarda Almanya, Japonya ve Amerika’yı geride bırakmasında Türkiye İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı (TİKA) temel rol oynadı. 1992’de kurulan ve dünya genelinde 35 ofisle çalışan TİKA ofislerinin sayısının bu yıl içinde 40 çıkarılması planlanıyor.

Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü’nün (OECD) açıkladığı rakamlara göre gelişmekte olan ülkelere yardımlar 2013’te 134 milyar 800 milyon dolara ulaştı. 3 milyar 300 milyon dolarlık yardım miktarıyla Almanya, Japonya ve Amerika’yı geride bırakan Türkiye’nin bu başarısının arkasında TİKA var. Türk hükümeti, Başbakanlık’a bağlı olarak çalışan ve 1992’den beri 5 kıtada faaliyet gösteren TİKA aracılığıyla yapılan yardımları daha da artırmak istiyor.

Başbakan Yardımcısı Emrullah İşler’in “TİKA aracılığıyla yapılan kalkınma yardımları herhangi bir emperyalist düşünce ile yapılmıyor” şeklindeki son açıklaması da hükümet-cemaat gerilimi yüzünden TİKA’nın faaliyetlerinde geriye gidiş olacağına ilişkin değerlendirmeleri hükümetin ciddiye almadığını da ortaya koydu.

En çok yardım Suriye’ye

Peki Türkiye’nin OECD ülkeleri içinde gelişmekte olan ülkelere yapılan kalkınma yardımlarında birinci sıraya yükselmesinde temel rol oynayan TİKA, nerelere yardım yapıyor?

TİKA’nın son verilerine göre kalkınma yardımlarının yüzde 46.6’sı Ortadoğu’ya, yüzde 31’i Afrika’ya, yüzde 18’i güney ve orta Asya’ya ve yüzde 3’ü Balkanlar ile Doğu Avrupa ülkelerine yapıldı. TİKA, 2012’de rekor bir artışla 185 milyon dolar yardımda bulundu. Türkiye’nin resmi kalkınma yardımlarından en çok yararlanan ülkeler sırasıyla Suriye, Mısır, Afganistan, Kırgızistan, Somali, Sudan, Tunus, Filistin, Kazakistan ve Bosna Hersek oldu. Özel sektörün yaptığı yardımların miktarı da 735 milyon doları geçti.

TİKA bütçesi genişliyor

TİKA’nın hazırladığı son yardım raporuna göre Türkiye’nin 2012’de yaptığı kalkınma yardımlarının toplamı 3 milyar 436 milyon dolara ulaştı. Raporda “Türkiye’nin toplam kalkınma yardımları 2005’te 1 milyar 51 milyon dolar iken, 2012’de 3 milyar 436 milyon dolara yükselmiş ve 8 yılda 3.3 kat artmıştır” ifadelerine yer verildi.

Hükümet, TİKA bütçesini bu yıl daha da genişletmeyi ve TİKA’nın faaliyet alanı ile işbirliği yaptığı kurumların sayısını artırmayı hedefliyor. Çünkü Türkiye, bu yardımlarla OECD ülkeleri içinde gelişmekte olan ülkelere yapılan yardımlarını en çok artıran ülke gösteriliyor. 30 ülkede 35 program koordinasyon ofisi ile beş kıtada çalışmalar yapan TİKA’nın faaliyetleri Moğolistan’dan Senegal'e; Özbekistan’dan Yemen’e, Şili’den Moldova’ya kadar uzanıyor.

BM, Türkiye'yi örnek gösteriyor

Türkiye’nin yaptığı kalkınma yardımlarını örnek gösterirken de genellikle TİKA’yı işaret eden BM yetkilileri Türkiye'nin çalıştığı ülkelerde barış dilini iyi kullandığını belirtiyor. TİKA; Sudan’da katarak ameliyatı yapıyor, Haiti’de depremzedelerinin yardımına koşuyor, Kırgızistan’da okul inşa ediyor, Afganistan’da anne-çocuk sağlığını korumak için çalışıyor.

Projelerin bir bölümü eğitim, sağlık, restorasyon, su ve sanitasyon projeleri, e-devlet projeleri, kurumsallaşma alanında yapılan çalışmalar, tarımsal kalkınma, yoksullukla mücadele, kadın istihdamının arttırılması başlıklarından oluşuyor. Bir diğer bölümü ise sulama, sağlık ve ulaştırma projeleri gibi altyapı projelerine mali kaynak sağlanması, okul ve hastane yapımı ile kültürel miras olarak tanımlanan mimari yapıların restorasyonunu kapsıyor.

Başka kuruluşlar da var

Türkiye’nin gelişmekte olan ülkelerine yardımlarını artırmasında Kızılay, Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı, Yurtdışı Türkler Başkanlığı, Diyanet İşleri Başkanlığı’nın da payları bulunuyor. Türk hükümeti, bu kuruluşların da bütçelerini artıracak.