Türkiye'nin yeni rotası kömür
Uluslararası haber ajansı Reuters, Türkiye'nin enerji politikasına yönelik bir analiz yayınladı. Analize göre Türkiye, İran ve Rus doğalgazına bağımlılığını kırmak için kömüre yöneliyor. Türkiye, İran ve Rusya'dan aldığı pahalı doğalgaza bağımlılığını azaltmak için, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ile yaptığı ve kömüre dayalı enerji üretimini üçte iki oranında artıracak bir anlaşmayla, kendi kaynaklarına yöneliyor.
En büyük gaz tedarikçisi Rus Gazprom olsa da, Türkiye için en önemli kaygı nedeni İran'dan gaz alımının uzun vadede sorun yaratma ihtimali.
Türkiye, İran'ın nükleer programına karşı giderek ağırlaşan uluslararası yaptırım kararlarına daha fazla kayıtsız kalamayabilir.
Gaz sevkiyatı, İran ve Azerbaycan'dan gelen boru hatlarının saldırıya uğramasıyla zaten zaman zaman aksıyor.
Siyasi risk danışmanlığı şirketi Menas Associates'ten analist Alex Jackson, "Türkiye dışarıya karşı Amerikan baskısına boyun eğmeyeceğini göstermek istiyor ama İran gazı almaya devam etse bile, sıkı ambargo altındaki bir ülkeden yaptığı ithalatı artırmasına imkan yok" dedi.
Gazın yüzde 16'sı İran'dan geliyor
Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) verilerine göre Türkiye doğalgaz ihtiyacının yaklaşık yüzde 16'sını İran'dan, yüzde 15'ini de Azerbaycan'dan karşılıyor.
BAE'yle kömür anlaşması
Türkiye ve BAE arasında 3 Ocak'ta Ankara'da imzalanan anlaşma, Afşin-Elbistan kömür havzasında 2020 yılına kadar 8 bin MW kapasiteli elektrik santralı yapımını öngörüyor.
BAE'nin ulusal enerji şirketi TAQA ile varılan anlaşma 12 milyar dolarlık yatırım öngörüyor.
IHS Energy analisti Andrew Neff, "TAQA anlaşmasının en önde gelen nedeni, yeni kömür santralleri inşa etmek ve var olanları yenilemek. Ancak Türkiye'nin kömür kaynaklarını geliştirmek için attığı bu adım, enerji ihtiyacı için başka ülkelere çok büyük bir bağımlılık altında olmasından duyduğu kaygıdan kaynaklanıyor" dedi.
İhtiyacın yüzde 70'i ithal
Avrupa Kömür ve Linyit Kurumu (Eurocoal), Türkiye'nin birincil enerji ihtiyacının yüzde 70'ini ithal yoluyla sağladığını belirtiyor. Eurocoal'un verdiği bilgiye göre Türkiye'nin yılda yaklaşık 30 milyon ton sert taş kömürü ihtiyacının büyük bölümü Rusya, Kolombiya, ABD ve Güney Afrika'dan geliyor.
IEA'ya göre, büyük bölümü Rusya, İran ve Azerbaycan'dan yapılan doğalgaz ithalatı ise, ülkenin ısınma ve enerji gereksiniminin yüzde 45'ini karşılarken, tedarikçilerle sık sık yaşanan fiyat çekişmelerine de yol açıyor.
Türkiye'nin ithal doğalgaza bağımlılığı azaltma isteğinin bir başka işareti de hükümetin Aralık ayında Rusya'nın geliştirdiği Güney Akım doğalgaz hattına katılmayacağını açıklaması oldu.
Bu hat, Karadeniz'den Güney Avrupa'ya, Türkiye'nin yıllık gaz talebinin neredeyse iki katı olan 60 milyar metreküp doğalgaz taşıyacak.
Kömür daha cazip
Doğalgazın yüksek fiyatı nedeniyle enerji üretiminde kömür, doğalgazdan daha cazip. İthalat bağımlılığı ise bazı Avrupa ülkelerinin de paylaştığı bir kaygı.
Tüketici ülkeler Gazprom'un fahiş fiyat uyguladığından ve uzun vadeli kontratlarının çok katı hükümler taşıdığından şikayetçiler. Avrupa Birliği'nin geçen yıl Gazprom'a karşı anti-tröst davası açması, Moskova ile ilişkilerin gerilmesine neden olmuştu.
Diğer ülkeler ne yapıyor?
Almanya'da, ucuz kömür fiyatları kömüre dayalı enerji üretiminde büyük bir artış sağladı.
Büyük ölçüde Rus gazına bağımlı olan ancak Türkiye'de de çıkarılan linyit kömürü kullanımında önde olan Polonya'da hükümet, ülkede büyük rezervi olduğu sanılan kaya gazı gibi yeni enerji kaynaklarını geliştirmeyi planlıyor.
Ukrayna ise, ithal doğalgaz kullanan enerji santrallerini gazlaştırılmış kömür ile çalışır hale dönüştürmek için Çin'den 3.6 milyar dolar kredi aldığını geçen ay açıkladı.
IHS enerji analisti Neff, Türkiye'nin uzun vadede doğalgaz bağımlılığını azaltma planlarına rağmen, hızlı büyüyen talep karşısında kısa dönemde Rus doğalgazına duyduğu ihtiyacın artacağını söyledi.
Türkiye 3. büyük tüketici olabilir
Hızlı artan nüfusuyla Türkiye, 10 yıl içinde Avrupa'nın üçüncü büyük enerji tüketicisi unvanını İngiltere'nin elinden alabilir.