Ukrayna'nın işgali ile ABD ve Venezuela işbirliğine gidebilir mi?

ABD ve Venezuela ilişkileri uzun yıllardır bozuk. Fakat geçtiğimiz hafta ABD ve Venezuela'dan yetkililerin yıllar sonra ilk kez bir araya geldiği üst düzey görüşmelerden sonra ilişkilerin gelişebileceği ya da en azından işbirliği tohumlarının atılmış olabileceği yönünde işaretler görüldü.

Bu, iki ülke dış politikası açısından da yeni bir durum. Washington son yıllarda Devlet Başkanı Nicolas Maduro'nun insan hakları ve demokrasi sicilini gerekçe göstererek Venezuela'nın petrol sektörüne yaptırım ardına yaptırım uyguladı.

Bizzat Maduro ABD tarafından narko terörizm ve yolsuzluk da dahil birçok şeyle suçlanarak başına 15 milyon dolar ödül kondu.

Devlet Başkanı Maduro da buna karşılık ABD'yi sık sık sömürgecilik ve kabadayılık taslamakla ve Venezuela'nın iç işlerine karışmaya çalışmakla suçladı.

Karşılıklı çıkarlar

Dolayısıyla iki taraf açısından da yakınlaşma çok kolay değil. Ama zorlu zamanlar zor yöntemlere başvurmayı gerektiriyor ve şu an da böyle bir zaman.

Siyasi tarih profesörü Margarita Lopez Maya, "Venezuela'da petrol her şeydir" diyor. "ABD'nin İkinci Dünya Savaşı'nda attığı ilk adımlardan biri bu petrolün çıkarılmasını güvence altına alması için hükümete destek vermek üzere oraya çok iyi bir büyükelçi atamak olmuştu" diye hatırlatıyor.

İlişkilerin iyileşmesinin Venezuela'nın da çıkarına olduğu konusunda hiç kuşku yok. Maduro yaptırımların kaldırılmasını istiyor. Bu sebeple sık sık ABD'yı suçlamaya meyilli olan devlet başkanı, geçen hafta yaptığı televizyon konuşmasında Washington'a zeytin dalı uzattı.

Dostluk bayraklarını dalgalandırmak

Devlet Başkanı MadurO hafta sonunda başkent Caracas'ta yapılan görüşmelerden bahsederken, "ABD ve Venezuela bayrakları, olması gerektiği gibi birlikte, yan yana pek güzel dalgalanıyordu" dedi.

"Yeni bir fırsat doğdu. Saygılı, samimi ve gayet diplomatik bir görüşme yaptık. Artık diplomasi, gerçek ve barış zamanı" diye sürdürdü.

Maduro ayrıca ülkesindeki muhalefet ile de Meksika'nın ev sahipliğinde görüşmelere yeniden başlamaya hazır olduğunu söyledi ve Caracas'ta Amerikan heyetiyle yapılan toplantıdan sonra cezaevindeki iki ABD vatandaşını serbest bıraktı.

Şu ana kadar atılan bu adımlar olumlu görünüyor. Ama buradan nereye kadar gidilebilir?

Caracas merkezli danışmanlık kuruluşu Datanalisis'in başkanı Luis Vicente Leon, "ABD içerisindeki çevreler bir süredir (Venezuela'ya yönelik) petrol yaptırımlarının bunca zaman sonra anlamlı olmadığını ve amacına ulaşmadığını söylüyordu" diyor:

"Ukrayna krizi başlayınca, petrol yaptırımları politikasının durumu zorlaştırdığı iyice açıklık kazandı."

Caracas sokaklarında şüpheler umudu gölgeliyor

İkili temasları bir tür anlaşmalı evlilik gibi görenler çoğunlukta. Fakat sürecin henüz başındayız ve ikili ilişkiler hâlâ zorluklarla örülü.

Caracaslı dükkan sahibi Maria Eugenia Farina, "İki taraf da ikiyüzlü. Kimseye inanmıyorum" diyor. Bu Venezuela'da görüştüğümüz çok kişi tarafından paylaşılan bir hissiyat. Genel olarak siyasetçilerin ülkeyi içinde bulunduğu krizden çıkarabileceğine güvenlerini tamamen yitirmiş gibiler.

Ama dış politikadaki değişim rüzgarlarına olumlu bakanlar ve bir şans verilmesi gerektiğini düşünenler de var.

Caracaslı Ana Perez, "Olumlu buluyor muyum? Evet, çünkü Venezuela iflas etmek üzere ve birinin geri adım atması lazım. Biz zayıf durumdayız. Yaptırımları kaldırırlarsa bir şeyler daha iyiye gidebilir" diyor.

Buna karşılık her şeyin hızla değişebileceğini beklemek de hayalkırıklığı yaratabilir.

Amerikan Ülkeleri Konseyi Başkan Yardımcısı ve eski ABD Dışişleri Bakanlığı görevlilerinden Eric Farnsworth, "Henüz bir ziyaret ve iki toplantı yapıldı; tektonik levhaların yerinden oynayacağını söylemek için erken" diyor:

"Anlamlı bir değişim yaratabilmenin ne kadar zor olacağını anlamaya başladığınızda, o zaman gerçekten de bu kadar çabaya değip değmeyeceği gibi düşünceler kafanızdan geçmeye başlıyor."

Venezuela bir dönem günde üç milyon varil petrol üretme kapasitesine sahipti. Şimdi bu kapasite bir milyon varilin altında. Üretimin artırılabilmesi için çok büyük yatırım gerekiyor ve bu aynı zamanda yaptırımların da yumuşatılmasını gerektiriyor.

Uzmanlar bu nedenle kısa vadede tek çözümün Orta Doğu'ya yönelmek olduğunu söylüyor.

Maduro'nun Rusya bilmecesi

Houston'daki Rice Üniversitesi Baker Enstitüsü'nün Latin Amerika Enerji Programı Başkanı Francisco Monaldi, "Venezuela şu anda Çin üzerinden petrol ihraç ediyor ve Maduro önceki iki yıla kıyasla çok büyük miktarda gelir elde ediyor" diyor. "Buna karşılık piyasalarda meydana gelen yeni değişimle birlikte Rusya, Çin'e tonlarca petrolü ucuza vermeye başlayacaktır ve bu da Maduro'nun işlerini bozacaktır" diye ekliyor.

İşte burada bir başka önemli sorun yatıyor: Rusya ve Venezuela ilişkileri.

Venezuela Devlet Başkan Yardımcısı Delcy Rodriguez geçen hafta, "Şiddet kapitalist dünyanın kendini ifade biçimidir. NATO ülkeleri Rusya gibi bir gücü kışkırtıyor. Ne istiyorlar? Dünyanın tümüyle yok olmasını mı? Venezuela sesini barıştan yana yükseltiyor. Bizi hiçbir zaman savaş saflarında göremeyeceksiniz" demişti.

O zaman "ABD heyetinin ziyaretinin acaba petrolün ötesinde, örneğin Venezuela'nın siyasi ittifaklar politikasını etkilemeye yönelik bir gündemi de var mıydı?" sorusu akla geliyor.

Amerikan Ülkeleri Konseyi Başkan Yardımcısı Eric Farnsworth "Maduro'nun, kendisini resmen yargılamak isteyen ABD yönetimi lehine Rusya'ya sırt çevirmenin çıkarına olacağını düşüneceğini sanmıyorum. Muhtemel gördüğüm ve belki de başlayan şey ise Venezuela'nın söylemini biraz yumuşatması olabilir" diyor.

Eski düşmanlar yeni zoraki müttefikler olabilir mi? Mümkün ve memnuniyetle karşılanabilecek bir durum. Ama ihtimal vermeyen de çok.

Caracas'tan Vanessa Silva da bu habere katkıda bulundu.