Uluslararası Uzay İstasyonu 10 yaşında!

İnsanoğlunun Güneş Sistemi'ni keşif amacıyla ilk sıçrama tahtası olarak tasarlanan ve 2010'da inşasının tamamlanması öngörülen yörünge ön karakolu Uluslararası Uzay İstasyonu (ISS), bugün 10 yaşına bastı.Bir Amerikan girişimi olarak başlayan ISS, şimdiye dek en uzun süren, en pahalıya mal olan ve en çok katılımcı ülkenin bulunduğu, teknoloji alanında bir uluslararası işbirliği projesi olarak görülüyor. Dünya yörüngesinde şu anda 322 km yükseltide yapımı süren Uluslararası Uzay İstasyonu'nda (ISS) mekan genişletme-döşeme işi sürüyor. ABD'nin Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi NASA'nın uzay mekiği Endeavour'ın astronotları iki haftalığına istasyona kenetli kalırken ilk kabin dışı kadın komuta astronotu Heidemarie Stefanyshyn-Piper ile astronot Stephen Bowen, ana güneş panelinin oynak kol eklem yuvası onarımı için ikinci çalışmaya hazırlanıyor. Piper, ilk çalışmada (uzay yürüyüşü) alet çantasını düşürdüğünden yedek çanta ile iş sürdürülecek ve araç dışında yerçekimsiz ortamda toplam 4 çalışma yapılacak. ISS'te gelecek yıl 3-6 aylık uzun dönem mürettebat sayısı 6'ya çıkarılacağından ek kamara yatakları, ek banyo ve ek mutfak tesisatı istasyona taşındı. Kabin içi havadan su temin eden ve idrardan-atık sudan temiz içme suyu damıtan yeni aygıt da istasyona yerleştirildi. ABD'nin Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi NASA'nın Florida eyaleti Cape Canaveral üssünden verilen bilgiye göre, insanın 47 yıllık uzay etkinliğinde uzayın yer çekimsiz ortamında yapılan yürüme işinde ilk yol gösterici kadın astronot Heidemarie Stefanyshyn-Piper ile yardımcısı astronot Stephen Bowen, bir yıldır güneş ışınından tam yararlanma açısını tutturamayan güneş panelini onaracak. Dünya'dan ortalama 322-355-380 bin metre irtifada saatte 27 bin km hızla (1,5 saatte 1 dünya turu) seyredebilen ISS'te Sandra Magnus yörünge mühendisliği yapıyor. Magnus'un yerini aldığı Greg Chamitoff, önceki gün ISS ile kenetlenen Endeavour ile 12 gün sonra üsse dönecek. ISS'teki üç astronot ile istasyona kenetli olarak iki hafta geçirecek Endeavour'un 7 astronotunun istasyon içindeki 5 astronotu da önceki gün başladıkları ikmalle iç mekan genişletme işini sürdürüyor. Astronotlar gelen yeni buzdolabıyla da ilk kez "soğuk meşrubat içme imkanına" kavuştu. Daha önce kozmonot ve astronotlar ılık veya sıcak içeceklerle yetiniyorlardı. Yapımı geciken ISS'in inşaatına başta Rusya ve ABD, Kanada, Avrupa Uzay Kurumu, Brezilya, Japonya olmak üzere toplam 16 ülke katkı sağlıyor. Yapımı ilkönce 2006'da tamamlanması planlanan ISS, bitirilince gece çıplak gözle gökte Ay'dan sonra görülebilecek en büyük "asılı uzay nesnesi" olacak. Columbia uzay mekiğinin Şubat 2003'teki kazası en az 100 milyar dolarlık ISS'in yapımını aksattı. SSCB döneminden gelen Rusya'nın tecrübesi, "aranın kapatılması için" çok yararlı oldu. NASA, mekikler 30 Eylül'de devreden çıkarılıncaya kadar 9 sefer daha yapacak. Bunlardan biri Hubble teleskopu için gerçekleştirilecek. ISS tamamlandığında en erken 2016 yılına kadar hizmet verecek.