Uyumak için beyne ihtiyaç yok!

Uyku hakkında bildiğimiz tek şey, her canlının ihtiyacı olduğu. Kesin nedenini ve uykunun evrimdeki yerini hâlâ bilmiyoruz. Beyin gelişimi, psikolojimiz, konsantrasyon, güç toplama için gerekli olduğunu düşündüğümüzden olsa gerek, uykuyu hep beyin ile özdeşleştirdik. Ta ki Current Biyoloji dergisinde Kaliforniya Enstitüsü Teknoloji Bölümünden Lea Goentoro liderliğindeki ekibin aklına deniz analarında uykuyu inceleme fikri gelene kadar. 

Goentoro liderliğindeki araştırma, sadece sinir sistemleri ile ışığı ve gölgelenmeyi algılayarak avlanan ya da av olmaktan korunan deniz analarının da uykuya ihtiyacı olduğunu ortaya koydu. Bu durum, uykunun evrimsel açıdan çok daha eskiye dayandığını ve sadece beyin ile özdeşleştirilmesinin yanlış olduğunu gösteriyor.

Daha önce omurgalı hayvanların tümünde; ayrıca meyve sinekleri, böcekler, iplik kurtları ve eklem bacaklılarda da uyku ihtiyacı olduğu saptanmıştı. Fakat beyinsiz bir canlı türünde buna benzer bir araştırma ilk kez yapılıyor.

Gaia Dergi’de yer alan habere göre, araştırmacılar, şemsiye deniz anası türü olan Cossiopea‘yı incelediler. Sığ tropikal sularda yaşayan bu hayvanların normalde saniyede bir kez kasılarak hareket ettiğini ve gece bu oranın neredeyse üçte bire düştüğünü gözlemlediler. Bizdeki gibi gece uykusuz kalmanın gündüz aktivitelerinde performans düşüklüğüne yol açıp açmadığını incelemek için deniz anaları gece boyu uykusuz bırakıldı. Beklendiği üzere, uykusuz kalan deniz analarının gündüz aktivitelerinde yüzde .17 azalma görüldü.

Bu durum, uykunun yalnızca beyne ve yaygın sinir ağına sahip organizmalar için değil, diğer pek çok tür için de biyolojik bir gereksinim olduğunu ortaya koyuyor. Ortaya çıkan sonuç, evrim sürecinde merkezi sinir sisteminin geliştirilmesinden önce de uyku durumunun zaten mevcut olduğunu göstermesi açısından önemli. Ayrıca bu araştırma gösteriyor ki, evrimsel süreç içinde uyku canlılarda korunan en temel ihtiyaçlardan biri.