Uzmanlardan yeni askerlik sistemine eleştiri

DW Türkçe - Hilal Köylü

Cumhurbaşkanı Erdoğan, yeni askerlik sisteminde merakla beklenen değişiklikleri açıkladı. Buna göre yeni sistemde ordunun ihtiyacına göre lisans ve lisansüstü eğitim düzeyindekileri kapsayacak şekilde 12 aylık yedek subaylık devam edecek.

Burada değişiklik 2 yıllık meslek yüksekokulu mezunları için olacak. İki yıllık meslek yüksekokulu mezunları ihtiyaç kapsamında 12 aylık yedek astsubaylık uygulaması kapsamına alınabilecek.

Yedek subaylık ve yedek astsubaylık görevlerini yerine getirenlere 2 aylık eğitimleri döneminde harçlık verilecek.10 aylık kıta görevlerinde de maaş ödenecek.

Lise ve altı mezunlar için uygulanan 12 aylık "vatani görev süresi" 6 aya inebilecek. İsteyen 6 ay, isteyen bir yıl "vatani görev" yapabilecek. Bir aylık eğitimi tamamlayıp, beş aylık kıta hizmetini bitirenler ilk 6 ayı tamamladıktan sonra isterlerse terhis olabilecekler. Askerliğe devam etmeyi tercih ederlerse 6 ay süreyle maaş alabilecekler. Bir yıllık askerliğin sonundaysa isteyen asker, sözleşmeli er, erbaş kadrosuna geçiş için başvuru yapabilecek.

Bedelli askerlik kalıcı oluyor

Yeni sistemde yurt dışındaki Türkler için "dövizle askerlik" uygulaması sürecek. Ordunun personel ihtiyacına göre belirlenen bir sayıyla sınırlı olsa da, bedelli askerlik kalıcı hale gelecek. Eğitim durumuna bağlı olmaksızın isteyen herkes bedelli askerliğe başvurabilecek.

Bedelli askerlikten yararlanmaya hak kazananlar bir aylık temel askerlik eğitimlerinin ardından terhis edilecekler. İlk aşamada her yıl 145 bin kişinin bedelli askerlikten yararlanması beklenmiyor. Bedelli askerlik ücreti de sabit bir formüle göre hesaplanacak. Yeni sistemin ne zaman yürürlüğe gireceği henüz netleşmedi.

"6 ay askerlik olmaz”

Emekli hava korgeneral Erdoğan Karakuş’un başkanlığını yaptığı Türkiye Emekli Subaylar Derneği (TESUD), Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın son açıklamalarıyla birlikte yeniden gündeme gelen askerlik sistemiyle ilgili değişiklikleri yakından izleyip, analiz etmesiyle tanınıyor. Bedelli askerlik uygulaması başta olmak üzere sistemde öngörülen temel değişikliklere ilişkin düşüncelerini Milli Savunma Bakanlığı ile de paylaşan TESUD Başkanı Erdoğan Karakuş’a göre Erdoğan’ın açıkladığı gibi askerliğin bir yıl değil de altı ayla sınırlı olmasında büyük sakınca var.

"Bir askerin en basit piyade silahını öğrenebilmesi için bile bir yıl gerekir. 6 ayda siz bir askere temel eğitimlerden hiçbirini veremezsiniz. Anlamı kalmaz” diyen Karakuş, askerlik hizmetinin mutlaka bir yıl olması gerektiğinde ısrar ettiklerini söylüyor.

Devlet hizmetlerinde görev alacakların mutlaka askerliğini yapmış olmaları gerektiğini belirten Karakuş, “Kural budur. Halkla, ordunun irtibatını kesmemek için yapılması gereken basit işlemdir bu” diyor ve askerlik süresince asgari ücret verilmesi, askerlik süresinin iki katı zamanın da emekliliğe yatırılmasını öngörüyor. Karakuş, askerlik yapmadan öğretmen, polis, korucu olunamayacağı kuralının getirilerek askerlik sisteminin bütünlüğünün sağlanabileceğini söylüyor. Karakuş’a göre aynı şekilde jandarma, kara, deniz, hava kuvvetleri, sahil güvenlikte de askerlik yapmadan uzman olunamayacağı kuralının getirilerek askerliğin hem teşvik edileceğini hem de bütünlüğünün sağlanacağını savunuyor.

Erdoğan Karakuş, uzman onbaşıların onbaşı olabilmeleri için halen ortaokul mezunu olması, uzman çavuşların lise mezunu olması şartı arandığını söylüyor. Uzman erler için ilkokul mezunu olmasının yeterli görülmesi gerektiğini belirten Karakuş, “Çünkü Türkiye'de milletvekili olabilmek için ilkokul mezunu olmak yeterlidir. Milletvekili olabilen, uzman er olabilmelidir. Sonuç olarak askere gelmek teşvik edilerek halk-ordu bağı güçlendirilebilir” diyor.

Stratejist, Emekli Tümgeneral Armağan Kuloğlu da yeni sisteme endişeyle yaklaşıyor. “12 aylık askerlik süresi zaten kısaydı. Bu süreyi 6 aya çekmek, isteyenin 6 ay daha uzatacağını söylemek sistemi daha da karışık ve sorunlu hale getiriyor” diyen Kuloğlu, 6 aylık askerliğin Türkiye’nin jeopolitik konumu gereği ihtiyaç duyduğu savunma için yeterli olmayacağını savunuyor. Kuloğlu, “Sistemin sadeleştirileceği söylenmişti ama daha karışık hale getiriliyor ve bu bir güvenlik açığı da yaşanacağının işaretini veriyor. Ortada bir dejenerasyon olduğunu söyleyebiliriz” diyor.

“Askerlik gelir amaçlı”

Erdoğan Karakuş, bedelli askerliğin kalıcı hale getirilmesini de desteklemediklerini anlatıyor. “Bu bir çözüm değil, yığılmalar devam ediyor. 1 milyon 350 bin kişi bekliyordu, 450 bini yaptı bedelliyi, 800 bin kişi kaldı. Devlet, 14 milyar gelir elde etti” diyen Karakuş, “Görülüyor ki, bedelli askerlik bir gelir kaynağına dönüştürülüyor. Askerliğin gelir amaçlı düşünülmesinden çok, askerliğin teşvik edilmesi gerekiyordu. Bu da bir yıllık askerlik yapılması ve bu sürede asgari ücret verilmesiyle olurdu” eleştirisini getiriyor.

Bedelli askerliğin kalıcı hale getirilmesine Armağan Kuloğlu’nun da eleştirisi var. Kuloğlu, eleştirisini “Parası olanlar askerlikten muaf olacak, olmayanlar mecburen askere gidecek. Yeni sistem buysa mutlaka revize edilmeli” sözleriyle özetliyor. Kuloğlu “Türkiye’nin bir coğrafi konumu ve bu konuma uygun bir askerlik anlayışı var. Vatan savunmasının parayla yapılabiliyor olması Türkiye’ye uymuyor. Türkiye, Avrupa ülkeleri gibi savunmanın daha rahat olduğu bir yapıya sahip değil, o yüzden halk-ordu bağı güçlendirildi bu ülkede. Ama şimdi bu gelenekten uzaklaşılıyor. ” diyor.

Profesyonel orduya geçiş

Türkiye’de askerlikte yeni sistem ‘profesyonel ordu’ tartışmaları ve hazırlıklarıyla birlikte gündeme getirilmişti. Zorunlu askerliğin olmadığı, gönüllülük esasıyla oluşturulan profesyonel ordu birlikleri ABD, İngiltere, Fransa’daki örnekleriyle dikkat çekiyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Askerlik meselesini yeni ve köklü bir anlayışla ele almamız gerekiyor. Bu millet asker bir millettir. Hem tüm vatandaşlarımıza temel askerlik eğitimini vereceğiz hem de silahlı kuvvetlerimizin gücünü uzman hale getireceğiz” sözleriyle profesyonel ordu için hazırlıkları hızlandırmıştı. Tüm ihtiyaçlarını uzman personel tarafından karşılamakta kararlı Türk Silahlı Kuvvetleri’nin, profesyonel ordu modeliyle birlikte kapasitesini ve gücünü daha da artırması planlanıyor. TSK’nın bu yöndeki hazırlıklarını büyük ölçüde tamamladığı belirtiliyor. Profesyonel orduya geçiş sürecinde zorunlu askerlik süresi 18 aydan 12 aya, yedek subaylık süresi 15 aydan 12 aya, kısa dönem askerlik süresi 8 aydan 6 aya indirilmişti. TSK’ya uzman erbaş, uzman onbaşı ve sözleşmeli er alımlarında büyük artış sağlanmıştı.