Uzmanların gözüyle facianın sebepleri
Soma faciasının sır perdesi dört gün geçmesine rağmen aralanamadı. Olayın neden yaşandığına ilişkin ne hükümet ne de kömür işletmesinden net bir açıklama gelmedi. Zaman'da yer alan habere göre, uzmanlar facianın sebeplerine ilişkin açıklamalarda bulunuyor. İşte o görüşler:
Elektrik Mühendisleri Odası (EMO) Başkanı Hüseyin Yeşil: Yangın, trafo patlaması sonucu çıkmadı. Şirket kendisini kurtarmak için böyle bir açıklama yaptı. Olay olduktan kısa bir süre sonra araştırmak üzere İzmir şubemizden bir heyet gönderdik. Bunların yaptığı görüşme ve incelemelerde ilk tespitlerinden ve Maden Mühendisleri Odası’nın tespitleriyle bunun trafodan olmadığı, daha önce çalışılmış ve bırakılmış bir damarın tutuşması ve karbonmonoksit gazının ortaya çıkmasıyla giderek yangına dönüştüğü saptandı.
Maden Mühendisleri Odası Başkanı Muhammet Yıldız: Kaza patlama sonucu değil, kömürün içten içe yanması nedeniyle meydana geldi. Patlama genellikle gaz sıkışması sonucu olur. Burada patlama değil, yangın söz konusu. Kömürün içten içe yanması sonucu bir blok olarak düşmesi yangına dönüştü. Yangın sebebiyle 1,5 km arka taraflara gidilemediği için ön taraftakiler kurtarılmış. Fakat daha arka tarafta üretim bölgesindeki arkadaşlarımız karbonmonoksit nedeniyle zor durumda kalmış. Havalandırma uç noktalara ulaşamadığı için ileride bulunanlar hayatını kaybetti. Karbonmonoksit yangınının oluşmasına neden olan gelişmeyi iyi tahlil etmek lazım. İzleme noktasında bu değerlerin belirtileri neden çıkmadı, ona bakmak lazım.
Çukurova Üniversitesi Maden Mühendisliği Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ahmet Mahmut Kılıç: Yangın, kömür tozu patlaması yaşandığından dolayı söndürülemedi. Yangının saatlerce söndürülememesinin sebebi de bu. Ocakta çalışan maden mühendisi öğrencileriyle de görüştüm. Muhtemelen ocaktaki havalandırma yetersiz olduğu için kömür tozları birikti. Trafodan yangın çıkar ama yanıcı bir madde olmazsa yangın yayılmaz. Niye yayılıyor? Kömür tozları havada uçtuğu için. Kömür tozları havada yanarak gidiyor. Tünel de olduğu için basıncın da etkisiyle boşluğa doğru hava yanarak gidiyor. Sadece trafo patlaması olsaydı bu kadar ölüm olmazdı.
Maden Mühendisi Cemal Özbirsel: Olayın trafo patlaması nedeniyle yaşandığı iddialarına katılmıyorum. Çünkü mevcut trafolar patlamalara ve gaz basınçlarına karşı dirençli sisteme sahiptir. Teknik tecrübelerime göre olay kömür yanmasından dolayı gerçekleşmiştir. Yangının çıkması sonucu trafolar ısınarak patlama yaşanmıştır. Patlamanın etkisiyle madene oksijen sağlayan vantilatörler devre dışı kalarak, ocak içerisinde işçilerin havasız kalmasına neden olmuştur. Facianın tek nedeni olarak denetim eksikliğini görüyorum.
Eski EPDK Üyesi Prof. Dr. Osman Sevaioğlu: Türkiye Kömür İşletmeleri’nden devralınan maden ocağının yenilenmemesi faciaya davetiye çıkardı. Firmaya şunu söylememiz lazım, burayı neden daha iyi hale getirmedin? Adamın cevabı da belli. Ben bu fiyatlarla bu işi yapamam diyecek. O zaman İhale Yasası’na el atılmalı. Yani en düşük fiyatı veren değil, belli şartları taşıyanlar arasından en düşük fiyatı veren ihaleyi almalı. Ocakta kullanılan trafonun eski tip, yağlı trafo olması da büyük bir ihmal. Büyük trafolar 2 tona kadar varan hacimde mineral yağ ile doludur. İhale sözleşmesine ayrıca ‘bu trafolar, kablolar yenilenecek’ yazılmalı.
Sosyal güvenlik uzmanı Erhan Nacar: İş güvenlik uzmanlarının özellikle devlet kontrolünde olması gerekiyor. Biz, tehlikeli sınıfta olan iş güvenlik uzmanlarını işverenlerin maaşları altında çalıştırırsak şayet iş güvenlik uzmanı da gerekli ağır yaptırımları uygulayamıyor. Yaptıramadığı zaman da böyle durumları yaşamaya devam edeceğiz. Ayrıca madenlerde trafo denen yerde sağlamlaştırıcı bir duvar vardır. İçinde dinamit bile patlasa dışarı etki vermez. Devlet bunu yaptıramamıştır. Yaptırımı olmadığı için bu facia yaşandı.