Varlık barışı geldi, kara paranın önü bir kez daha açıldı

Hükümetin ekonomideki kötü gidişe önlem olarak sunduğu “varlık barışı”, vergi cennetlerindeki kara paranın yurtiçine vergi incelemesi olmadan girmesine neden olacak.

AKP hükümetleri daha önce de yurtdışı varlıkların Türkiye’ye getirilmesi ile ilgili düzenlemelere imza atmıştı.

Yeni hazırlanan uygulamayla da parasını yurtdışından getirenlere büyük kolaylık sağlanıyor. 2008 ve 2013’te yapılan Varlık Barışı düzenlemelerinde getirilen para üzerinden yüzde 2 vergi alınıyordu. 2016’da varlıklar yurt dışından ‘sıfır’ vergi ile geldi. Maliye Bakanı Naci Ağbal’ın açıklamasına göre bu kez vergi oranı biraz artırılarak yüzde 3’e çıkarılıyor. Ancak dünyada vergi cennetleri kontrol altına alınıp vergi kaçırmanın önüne geçmenin yolları aranırken Türkiye’de tam tersi bir durum söz konusu. Düzenlemeye göre yurtdışında tutulan varlıkların Türkiye’ye getirilmesi durumunda, ‘nereden buldun’ diye sorulmayacak.

Kimlerin parası var?

Yeni düzenlemeyle daha önce de olduğu gibi varlıklarını yurtdışından getirenler hiçbir vergi incelemesine tabi tutulmayacak. Düzenlemeyle ilgili hazırlık, akıllara Panama Papers, Paradise Papers ve Man Adası belgelerini getirdi. Söz konusu belgelerle birlikte Türkiye’nin önde gelen zenginleri ve hükümete yakın isimlerin yurtdışındaki gizli hesapları ortaya çıkmıştı. Bu isimler arasında Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ve Başbakan Binali Yıldırım’ın yakınları da bulunuyordu.

Cumhuriyet'in araştırdığı Paradise Papers belgelerinde Başbakan Binali Yıldırım’ın oğullarının Malta’da vergi kolaylıklarından faydalanan şirketleri ortaya çıkmıştı.

Belgelere göre Malta’da Binali Yıldırım’ın oğullarının 5, dayısının 2, yeğeninin yöneticisi olduğu 4 şirket bulunuyor. Yıldırım’ın oğulları Bülent ve Erkam’ın Malta’daki şirketleri: Hawke Bay Marine Co Ltd., Black Eagle Marine Co Ltd., South Seas Shipping N.V., Dertel Shipping Limited ve Nova Warrior Limited. Binali Yıldırım söz konusu şirketlerin varlığını kabul etmişti.

CHP’nin ortaya çıkardığı Man Adası belgelerinde ise Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın oğlu, kardeşi, dünürü ve eniştesinin offshore hesaplarıyla bağlantılı olduğu iddia edilmişti.

Tekrar kaçırabilecek

Panama Papers ve Paradise Papers araştırmaları dünyada büyük yankı uyandırırken vergi cennetlerinin kontrolünü sağlamak için adım atılmasının da önünü açtı. Geçtiğimiz haftalarda İngiltere’de vergi cennetleriyle ilgili yeni düzenleme gündeme geldi. Buna göre Büyük Britanya’nın denizaşırı topraklarında off-shore şirketi olanlar kayıt altına alınacak. Söz konusu vergi cennetlerinden dünyanın önde gelen zenginlerinin paraları yatıyor. Bu şekilde kara para aklamanın önüne geçilmesi planlanıyor. Bu tartışmalar Türkiye’yi etkilemedi. Vergi cennetlerinin isimleri açıklanmadığı için buralarda off-shore şirket açarak ‘vergiden kaçınanlardan’ vergi alınması bir yana parasını yurtdışından getirene de ‘bu parayı nereden buldun’ diye sorulmayacak. Üstelik bakanın açıklamasına göre para, altın, döviz ve menkul kıymeti kapsayan düzenleme işletmelere yatırılırsa bunun üzerinden vergi ödemeyecek, hatta parayı çekip tekrar yurtdışına çıkarabilecek. Yani İtalya’da olduğu gibi parayı tekrar yurtdışına çıkaramama gibi bir durum söz konusu değil.

Kayıtdışı varlıkla hep barışıldı

* 2008 Varlık Barışı ile yurtdışından getirilen para yüzde 2 vergiye tabi tutuldu. Yurtiçinden 20.4 milyar lira ve yurtdışından da 27.8 milyar lira olmak üzere toplam 48.2 milyar lira varlık beyan edildi. 1 milyar 600 milyon liralık vergi tahakkuk etti. 1 milyar 69 milyon liralık vergi ödendi.

* 2013 Varlık Barışı ile yurtdışından getirilen para yüzde 2 vergiye tabi tutuldu. 69.8 milyar lira beyan edildi. 1.4 milyar lira vergi tahakkuk ettirildi ve bu tutarın 209.2 milyon lirası tahsil edildi. Beyan edilip Türkiye’ye getirilip vergisi ödenen tutar 10.5 milyar lirada kaldı.

* Aralık 2016’da yurtdışı varlıkların Türkiye’ye getirilmesiyle ilgili 6736 Sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması Kanunu çıktı. Ancak getirilen para herhangi bir vergi düzenlemesine tabi olmadığı için bu kanun ‘varlık barışı’ olarak geçmiyor. Bu kanunda getirilen varlıklar için Maliye’ye kayıt bildirim zorunluluğu yoktu. Varlıklarını getiren kaynak göstermeden direkt olarak bankalara yatırabildi.