CHP Ankara Milletvekili Şafak Pavey, Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanı Lütfi Elvan’a dünyanın önde gelen telekomünikasyon şirketlerinden Vodafone’un şeffaflık raporunda açıkladığı “polis ve istihbarat yetkililerinin dinleme yapabilme” yetkisinin Türkiye’de de uygulanıp uygulanmadığını sordu.
Pavey, soru önergesinde Türkiye’nin de dinleme ağındaki 29 ülkeden birisi olup olmadığı sorusunu yöneltirken, “Eğer Türkiye bu 29 ülkeden biriyse hangi yetki ve kanun maddesine dayanarak ya da hangi yetkilinin emriyle bu korkunç temel hak ve özgürlükler ihlalini, hangi tarihten bu yana ve hangi, kurumlar üstünden (emniyet, MİT gibi) yapmaktadır” diye sordu.
İngiliz telekomünikasyon şirketi Vodafone, faaliyette olduğu bazı ülkelerdeki hükümetlerin, kendi ağları üzerinden doğrudan dinleme yapabildiğini açıklamıştı. Şirket konuya ilişkin hazırladığı raporda, birçok ülkenin dinleme yapabilmek için yetkiye ve izne ihtiyacı olduğunu ancak birtakım ülkelerde polisin, müşterilerinin cep telefonlarına ve internet ağlarına doğrudan ulaşım yetkisi olduğunu kaydetmişti. Raporunda "müşterilerinin mahremiyetine ve bilgilerin saklı tutulmasına" ehemmiyet verdiğini belirten Vodafone, "Ancak faaliyette olduğu birtakım ülkelerde, milli güvenliği ve kamu güvenliğini sağlamak için oluşturulan yasalara uymak zorunda olduğunu" belirtmişti.
CHP’li Pavey, Vodafone’un bu raporundan sonra Bakan Elvan’a şu soruları yöneltti:
1- Türkiye, Vodafone şirketinin işaret ettiği bu 29 ve 6 ülke arasında mıdır?
2- Eğer bu 29 ve 6 ülkeden biriyse hangi yetki ve kanun maddesine dayanarak ya da hangi yetkilinin emriyle bu korkunç temel hak ve özgürlükler ihlalini yapmaktadır?
3- Eğer bu 29 ve 6 ülkeden biriyse hangi yetki ve kanun maddesine dayanarak bu korkunç temel hak ve özgürlükler ihlalini hangi tarihten bu yana ve hangi, kurumlar üstünden (emniyet, MİT gibi) yapmaktadır?
4- Bu ihlal deşifre olduğuna göre hükümet Vodafone şirketine baskı yapmaktan vazgeçip, müşterilerinin izlenmesine son verecekler midir?
5- Türkcell, Avea gibi diğer GSM temelli mobil iletişim kuruluşlarıyla aynı dehşetengiz izleme ve dinleme sistemi anlaşması yapılmış mıdır?
Şafak Pavey’in Bakan Lütfi Elvan’a yönelttiği soru önergesinin tam metni şöyle:
“Türkiye’de de büyük bir şirket olan İngiltere çıkışlı Vodafone GSM temelli mobil iletişim kuruluşu, 6 Haziran 2014 tarihinde açıkladığı şeffaflık raporunda; faaliyet gösterdiği ülkelerdeki hükümetlerin talebi (ve/veya baskısı sonucu) kişi özel hayat dokunulmazlığı ve gizliliği ilkesini çiğnediğini açıklayan bir açıklama yaptı.
Bu açıklamaya göre Vodafone; dünyada 29 büyük ülkede faaliyet gösteriyor. Bütün bu ülkelerde, Vodafone’nun telekomünikasyon hattına polis ve istihbarat görevlileri doğrudan hatta girip dinleme yetkisine sahipler. Daha açık deyimi ile bazı ülkelerde polis ve/veya istihbarat Vodafone müşterisinin telefon ve web iletişimine doğrudan bağlantılı.
Ancak bu ülkelerden birçoğunda polis ve istihbarat kurumları mahkeme kararı olmadan söz konusu hattı dinleme kararı alamıyorlar. Şirketin açıklamasına göre dinlemeden kasıt sadece telefon dinlemek değil; mesaj izlemek, e-mail veya internet ortamındaki yazışmaları da takip etmek.
Yine şirketin aynı açıklamasından öğrendiğimize göre; hangi ülkelerin bu güçlere sahip olduğunun (hukuk çerçevesinde bile olsa ya da hukuksuz olarak sahip olduğunun) açıklanması yasal değil. Açıklamadaki en korkunç bölüm ise, bu 29 ülkeden 6’sının, kalıcı olarak dolaysız dinleme gücüne sahip olması. Yani hem yasal, hem de teknolojik olarak, her zaman korkunç bir yetki ya da yetkisizlikle dinleme ve izleme halindeler.
Şirket; hizmet verdikleri ülkelerde "Milli güvenlik ve kamu güvenliğini korumak için tasarlanmış," yasalara uymak zorunda kaldıklarında, müşteri gizliliği değerlerini ihlal ettiklerini de açıklamış oldu. Ancak kendisinden bu ihlalleri yürütmesini isteyen ülkeleri; bu ülkelerdeki gözetim yöntemlerinin açıklanmasını yasaklayan yasalar gereği açıklayamayacağını duyurdu.
Özetle; kuruluş şeffaflık raporuyla bazı ülkelerde neden şeffaf olamayacağını açıklamış oldu: Müşteri hakkı ihlal edilebilir ama baskıcı hükümetlere vermeye mecbur kalınan anahtarın hareketiyle telefon iletişim bilgilerine erişmek gibi görülmemiş ve korkunç istekleri ifşa edilemez. Çünkü rapora göre: Şeffaflıkta ana zorluk, farklı ülkelerde farklı yasalar, farklı talepler olmasında kilitleniyor.
Bu durumda aşağıdaki sorularımın cevaplanması temel hak ve özgürlüklerimizin ihlali açısından çok acil ve önemlidir:
6- Türkiye, Vodafone şirketinin işaret ettiği bu 29 ve 6 ülke arasında mıdır?
7- Eğer bu 29 ve 6 ülkeden biriyse hangi yetki ve kanun maddesine dayanarak ya da hangi yetkilinin emriyle bu korkunç temel hak ve özgürlükler ihlalini yapmaktadır?
8- Eğer bu 29 ve 6 ülkeden biriyse hangi yetki ve kanun maddesine dayanarak bu korkunç temel hak ve özgürlükler ihlalini hangi tarihten bu yana ve hangi, kurumlar üstünden (emniyet, MİT gibi) yapmaktadır?
9- Bu ihlal deşifre olduğuna göre hükümet Vodafone şirketine baskı yapmaktan vazgeçip, müşterilerinin izlenmesine son verecekler midir?
10- Türkcell, Avea gibi diğer GSM temelli mobil iletişim kuruluşlarıyla aynı dehşetengiz izleme ve dinleme sistemi anlaşması yapılmış mıdır?”