Washington-Moskova hattında nükleer antlaşma düğümü çözülemiyor

Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Danışmanı John Bolton'ın Rusya'nın başkenti Moskova'daki temaslarında Orta Menzilli Nükleer Kuvvetler Antlaşması (INF) konusunda ABD ve Rusya arasındaki görüş ayrılıkları giderilemedi. Rusya, ABD'nin çekilmeyi planladığı antlaşmaya sadık kalınması gerektiğini, ABD ise bu antlaşmanın güncelliğini yitirdiği görüşünü savunuyor.

Antlaşmanın geleceğinin Rusya ve ABD liderlerinin Kasım ayı içinde yapmayı planladığı görüşmede de ele alınması bekleniyor.

Ulusal Güvenlik Danışmanı Bolton, bugün Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile yaptığı görüşme sonrasında, Başkan Donald Trump'ın Birinci Dünya Savaşı'nın bitişinin yıldönümü dolayısıyla Paris'te düzenlenecek etkinlik sırasında Putin ile görüşmek istediğini açıkladı. Putin'in de Washington'dan gelen bu talebe olumlu yanıt verdiği kaydedildi.

Rus medyasına yansıyan haberlere göre, Putin "Amerikan Başkanı ile doğrudan düşünce alışverişine devam etmenin yararlı olacağı" açıklamasında bulundu. İki lider 2017 yılında Hamburg'ta, Temmuz 2018'de de Helsinki de biraraya gelmişti. Birinci Dünya Savaşı'nın sona ermesinin 100'üncü yıldönümü dolayısıyla 11 Kasım'da Fransa'nın başkenti Paris'te düzenlenecek törene, iki lider de daha önce katılacağını açıklamıştı.

"Antlaşma güncelliğini yitirdi"

ABD Başkanı Donald Trump'ın hafta sonunda INF'den çekileceklerini açıklamasının ardından Moskova'da temaslarda bulunan Ulusal Güvenlik Danışmanı Bolton, Putin ile görüşme sonrasında yaptığı açıklamada, Ruslarla imzalanan INF'nin "eskidiğini ve güncelliğini yitirdiğini" belirtti. INF'nin Soğuk Savaş döneminde iki ülke arasında imzalandığını hatırlatan Bolton, "Artık yeni bir stratejik gerçeklik" olduğunu belirtti.

ABD ile eski Sovyetler Birliği arasında 1987 yılında imzalanan antlaşma, menzili 500 ile 5 bin 500 kilometre arasında olan karadan havaya atılan nükleer başlıklı seyir füzelerinin yasaklanmasını öngörüyor. Ancak her iki ülke de birbirini antlaşmayı ihlal etmekle suçluyor.

"ABD'nin antlaşmadan çekilmesinin tehdit olmayacağını" vurgulayan Bolton, "Rusya'nın sahip olduğu füzelerin tehdit olduğunu" savundu. "Çin, Kuzey Kore veya İran gibi ülkelerin bu antlaşmaya dahil olmadığını" ifade eden Bolton, bu anlaşma ile "sadece bir ülkenin, yani ABD'nin kısıtlandığını" da sözlerine ekledi.

Kısa ve orta menzilli nükleer füzelerin yasaklanmasına ilişkin antlaşmanın diğer ülkeleri de kapsayacak şekilde genişletilip, genişletilemeyeceğine ilişkin bir soruyu yanıtlayan Bolton, 2004 yılından beri bu konuda düşünüldüğünü söyledi. Bolton, ancak "bugüne kadar bunu hayata geçirme imkanı bulunmadığını" kaydetti.

Ulusal Güvenlik Danışmanı Bolton, Moskova temasları kapsamında dün Rus mevkîdaşı Nikolay Patruşev ve Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov bugün de Putin'in yanı sıra Savunma Bakanı Sergey Şoygu ile görüştü.

Kremlin: Antlaşmadan çekilmek riskli olur

Kremlin Sözcüsü Dimitri Peskov Bolton ile Putin'in görüşmesi öncesinde yaptığı açıklamada, yeni bir antlaşma önerisi sunulmadan, mevcut antlaşmanın feshedilmemesi gerektiğini söyledi. Konu ile ilgili soruları yanıtlayan Peskov, şu aşamada yeni bir antlaşma olasılığının bulunmadığını da sözlerine ekledi. Peskov, başka bir seçenek olmadan antlaşmadan çekilmenin "oldukça riskli bir tutum" olacağını söyledi. Peskov, dün yaptığı açıklamada da ABD'nin antlaşmadan çekilmesi halinde dünya güvenliğini tehdit eden bir durumun oluşabileceği konusunda uyarıda bulunmuştu.