'WikiLeaks' ne anlama geliyor?
Wiki, İngilizce "What I know is..." ifadesinin sözcüklerin baş harfleriyle kısaltılmış hali. İfade Türkçeye çevrildiğinde "Bildiklerim...", “bildiğim kadarıyla” anlamına tekabül ediyor. Kullanıcıları sitedeki içeriğe katkı vermeye davet eden bu kısaltmaya (Wiki – Bildiğim kadarıyla) Wikipedia nedeniyle Türkiye de yaygın olarak aşina.
28 Kasım'da yayımlamaya başladıkları belgelerle bir kez daha dünya kamuoyunun bir numaralı gündemi olan WikiLeaks, internet aktivisti Julian Assange tarafından 2006 yılında kuruldu. Avustralyalı gazeteci Assange, son yayın başlamadan kısa bir süre önce İsveç'te “tecavüz” ile suçlandı ve hakkında tutuklama kararı çıkarıldı
ABD Dışişleri Bakanlığı'ndan sızdırılan 2.7 milyon gizli belgenin 251 bin 287'si, Assange'ın izniyle New York Times (ABD), The Guardian (İngiltere), Der Spiegel (Almanya), El Pais (İspanya) ve Le Monde'da (Fransa) eşzamanlı olarak yayımlandı. Assange'ın yöntemi yerindeydi, çünkü site isminin ikinci bölümünü oluşturan “Leaks” eylemine, yani bilgileri “sızdırma”ya başladıktan hemen sonra çökertildi!
'Halkın istihbarat servisiyiz'
Kuruluş amacını “hükümet ve hükümete ortak olan kuruluşların suistimallerini açığa çıkarmak” diye açıklayan Wikileaks, kendisini "halkın istihbarat servisi" olarak tanımlıyor.
İşlenmemiş bilgiyi internet üzerinden yayan WikiLeaks'i gazetecilik açısından tehdit olarak yorumlayanlar olmakla birlikte, Wikileaks'in belgeleri yayımlamadan önce deneyimli editörler ve muhabirleriyle inceleyen köklü medya kuruluşlarıyla paylaşması “medyada, konvansiyonel gazeteciliği değiştiren yeni bir yöntem” olarak değerlendiriliyor. Wikileaks, ele geçirdiği binlerce belgeyi değerlendirilecek kadar editör ve muhabiri olmadığı için, dünyanın saygın yayın kuruluşlarına gidiyor. Belgeleri The New York Times, The Guardian, Der Spiegel gibi köklü gazetelerle paylaşan Wikileaks, bu kuruluşlara 1 ay gibi inceleme zamanı verdikten sonra “eş zamanlı yayın” teklif ediyor.
Amerikan ordusunun Irak'taki gizli belgelerini bu yöntemle yayımlayan Wikileaks, 2008 yılında The Economist'in “yeni medya” ödülünün sahibi oldu.
Devlet ve hükümetlerin “terörist” olarak yüklendikleri Wikileaks, hükümet dışı kuruluşların yeni medya kahramanı! Assange, gizli bilgiler için sağladıkları erişim ile politik reformlara vesile olmayı hedeflediklerini söylüyor.
WikiLeaks kurulduğu 2006 yılından itibaren Scienctology Kilisesi'nin belgelerini, ABD'in eski Alaska Valisi Cumhuriyetçi Sarah Palin'in kişisel maillerini yayımladı. Site, Nisan 2010'daki yayını kapsamında, Irak'taki Amerikan güçlerine bağlı Apache helikopterlerinden açılan ateşle aralarında iki Reuters muhabirinin de bulunduğu 10 kadar kişinin öldürülmesinin görüntülerini de paylaşarak bütün dünyaya kendisini duyurdu.
Wikileaks bu görüntülerden bir ay sonra “Afgan Savaş Günlükleri” başlığı altında 76 bin 900 belge açığa çıkardı. Wikileaks daha sonra 400 bine yakın belgeden oluşan Irak Savaş günlüklerini yayımladı.
Kâr amacı gütmeyen Wikileaks, yayımladığı belgelere, dünyanın dört yanından kendisine ulaşan muhbirler aracılığıyla erişiyor. Wikileaks'e “fısıldayanlar” genellikle e- posta üzerinden belge sağlıyor, bir kısmı metinleri kendi dillerine de çeviriyor.
Wikileaks son belgelere nasıl ulaştı?
ABD yönetimi, 11 Eylül 2001 saldırılarının ardından askeri ve diplomatik belgelere bu iki sektörde çalışanlar için erişimi kolaylaştırıp yaygınlaştırdı. 11 Eylül saldırıları öncesinde ciddi bir istihbarat zafiyetine düştüğü anlaşılan ABD yönetimi, güvenliği artırma amaçlı bu uygulamayla, önemli istihbarat bilgilerinin fark edilmemesinin önüne geçmeyi amaçladı.
Son 10 yılda artan sayıda ABD elçiliği “SIPRNet” adı altında kurulan sisteme bağlandı ve askeri-diplomatik bilgiler paylaşıma açıldı. Böylece örneğin bir elçilikte “SIPDIS” koduyla işaretlenen belgeler doğrudan elçiliğin gizlilik içeren web sitesine yüklendi.
Toplanan belgelere sadece Dışişleri değil, ordu içinden de erişim yetkisi sağlanan herkes ulaşabiliyor. Halen sisteme girme yetkisi olan insan sayısının 3 milyon civarında olduğu belirtiliyor. Bu 3 milyon kişiden biri de, Wikileaks'e son belgeleri sızdıran isimlerden, ABD ordusunda “Irak İstibarat uzmanı” olarak görev yapan Bradlet Madding oldu.
Yedi aydır ev hapsinde tutulan ve askeri mahkemeye çıkarılması beklenen Manning'in Bağdat'ta bir askeri üste çalışırken sisteme girerek belgeleri yüklediği ve ardından Wikileaks'e ulaştırdığı kaydediliyor.
Wikileaks ve “fısıldayanları” dünyayı değiştiriyor...