Sandığa giderken haklarınızı biliyor musunuz?
T24 Haber MerkeziMelis Karaca
Türkiye yerel seçim için sandığa gidiyor. Yaklaşık 53 milyon seçmen sandığa giderken, 00.00 itibariyle başlayan seçim yasakları ve sandık başında yapılacaklar hatırlatıldı. Peki seçmenler oy kullanacakları anda ve seçim günü boyunca sahip olduğu hakları biliyor mu?
Vatandaşlar açık olarak yapılacak oy sayımı boyunca süreci izleme hakkına sahip. Süreçte usülsüzlük tespit eden seçmenler, yazılı veya sözlü şikayet ve itirazda bulunabilir.
Sandık başına giden seçmenler oy vermeye gittiklerinde, oy pusulası ve zarfını alıp oy verme kabinine girerler. Oy verme kabinine giren seçmene dışarıdan bir müdahalede bulunulamayacağı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun'da "Hiçbir seçmene sandık başında müdahalede bulunulamaz" ifadesiyle belirtiliyor.
Oy vermesine engel olacak herhangi bir engeli olan seçmenler, bir akrabalarının yardımıyla kabine girebilir. Eğer vatandaşın yanında akrabası yoksa başka bir seçmenden yardım alabilir. Fakat Sandık Kurulu, vatandaşla beraber kabine giremez.
Seçmenler açık oy sayımını izleme hakkına sahip
Seçmenler, kendi oy kullandığı sandık çevresinde kendisine ayrılacak bir yerde açık oy sayımını izleme hakkına sahiptir. Seçmen, burada bir usulsüzlük tespit ederse, siyasi partilerin müşahitlerine başvurabilir. Oy sayımının açık olarak yapılacağı da kanunda şu şekilde yer alıyor:
Oylama veya sayım esnasında bir usulsüzlükle karşılaşılması halinde seçmenin sandık kuruluna itiraz hakkı bulunmaktadır. Uyarı, hem sözlü hem yazılı olarak yapılabilir. İtiraz halinde tutanak tutularak sandık kuruluna imzalatılabilir. Eğer sandık kurulu itiraz tutanağını imzalamıyorsa şahitlere imzalatılarak seçim sandığı çevresindeki avukatlara başvurulabilir.
Ankara Barosu'ndan her okula bir avukat
31 Mart 2019 yerel seçimlerinde çok daha etkin bir şekilde görev yapmak için Ankara Barosu Seçim Güvenliği Merkezi oluşturuldu. Konuya ilişkin Ankara Barosu’ndan yapılan açıklama şöyle:
“Avukatlık Kanunu 76 ve 95. Maddeleri, barolara hukukun üstünlüğünü ve insan haklarını korumak, savunmak ve bu kavramlara işlerlik kazandırma görevi yüklemiştir. Anayasa’nın 67. maddesi tüm vatandaşlara seçme, seçilme ve siyasi faaliyette bulunma haklarını tanımıştır. Bu hükme göre Seçimler ve halkoylaması serbest, eşit, gizli, tek dereceli, genel oy, açık sayım ve döküm esaslarına göre, yargı yönetim ve denetimi altında yapılır. Türkiye’nin de tarafı olduğu Birleşmiş Milletler Medeni ve Siyasi Haklara İlişkin Uluslararası Sözleşmesinin de 25. maddesinin (b) bendi her vatandaşın “genel, eşit ve gizli oyla belirli dönemlerde yapılan, seçmenlerin iradelerini özgürce ortaya koymalarını garanti eden gerçek seçimlerde oy kullanma ve seçilme” hakkı tanımıştır.
Hem ulusal hem de uluslararası mevzuatta temel bir insan hakkı olarak tanınan seçme ve seçilme hakkının özgür ve serbest irade ile yapılmasını sağlamak, şeffaflığı tesis etmek, iradenin sakatlanmasını önlemek ve meşruiyet tartışmalarını sonlandırmak amacıyla her okula bir avukat görevlendirme yapılması hedeflenmektedir. Bunu sağlayabilmek için Ankara Barosu Seçim Güvenliği Merkezi oluşturulmuştur.”