Yaşar Kemal'den Can Dündar'a: Cumhuriyet'ten kovulunca romancı oldum

Milliyet gazetesinden kovulduktan sonra Birgün gazetesindeki Doğan Tılıç’ın köşesinde geçici olarak yazmaya devam eden Can Dündar, “Bayramın en güzel sürprizi Yaşar Kemal'in telefonuydu. Usta dedi ki: "Ben Cumhuriyet'ten kovulunca romancı oldum". Darısı başıma mı desem?” dedi.

Can Dündar, Twitter’daki “@candundaradasi” hesabından paylaştığı bir mesajda, Ramazan Bayramı’nda Türk edebiyatının en önemli yazarlarından ve bir dönem yaptığı röportajlarla Türkiye basın tarihine de damgasını vuran Yaşar Kemal’in kendisine söylediklerini yazdı.

Dündar, Twitter’daki hesabından paylaştığı mesajda, “Bayramın en güzel sürprizi Yaşar Kemal'in telefonuydu. Usta dedi ki: ‘Ben Cumhuriyet'ten kovulunca romancı oldum’. Darısı başıma mı desem?” dedi.

Yaşar Kemal’in 12 yıllık Cumhuriyet serüveni

Türk edebiyatının en önemli isimlerinden biri olan ve Türkiye’den ilk kez Nobel Ödülü’ne aday gösterilen yazar Yaşar Kemal’in 22 kitabı bulunuyor. Aynı zamanda 1951 yılında Cumhuriyet gazetelerinde de röportajlar yapmaya başlayan Yaşar Kemal 1963 yılında gazeteden kovuldu.

1952 yılında ilk öykü kitabı “Sarı Sıcak”ı yazan Yaşar Kemal, 1955’te daha sonra kırktan fazla dile çevrilecek “İnce Memed” adlı romanı Cumhuriyet gazetesinde tefrika edildi. 

Cumhuriyet gazetesinden ayrıldıktan sonra edebiyat üzerinde yoğunlaşan Yaşar Kemal’in şu kitapları yayımlandı:

Öykü

Sarı Sıcak, İst.: Varlık, 1952

Bütün Hikâyeler, İst.: Cem, 1975.

Roman

İnce Memed, I. Cilt, İst., 1955

Teneke, İst.: Varlık, 1955

Orta Direk, İst.: Remzi, 1960

Yer Demir Gök Bakır, İst.: Güven, 1963

Ölmez Otu, İst.: Ant, 1968

İnce Memed, II. Cilt, İst., 1969

Akçasazın Ağaları / Demirciler Çarşısı Cinayeti, İst.: Cem, 1974

Akçasazın Ağaları / Yusufcuk Yusuf, İst.: Cem, 1975

Yılanı Öldürseler, İst.: Cem, 1976

Al Gözüm Seyreyle Salih, İst.: Cem, 1976

Kuşlar da Gitti, (uzun öykü) İst.: Milliyet, 1978

Deniz Küstü, İst.: Milliyet, 1978

Yağmurcuk Kuşu / Kimsecik I, İst.: Toros, 1980

Hüyükteki Nar Ağacı, İst.: Toros, 1982

İnce Memed, III. Cilt, İst., 1984

Kale Kapısı / Kimsecik II, İst.: Toros, 1985

İnce Memed, IV. Cilt, 1987

Kanın Sesi / Kimsecik III, İst.: Toros, 1991

Fırat Suyu Kan Akıyor Baksana / Bir Ada Hikayesi I, İst.: Adam, 1997

Karıncanın Su İçtiği / Bir Ada Hikayesi II, İst.: Adam, 2002

Tanyeri Horozları / Bir Ada Hikayesi III, İst.: Adam, 2002.

Çıplak Deniz Çıplak Ada / Bir Ada Hikayesi IV, İst.:YKY, 2012

Çocuk Romanı

Filler Sultanı ile Kırmızı Sakallı Topal Karınca, İst.: Cem, 1977

Çeviri

Ayışığı Kuyumcuları (A. Vidalie; Thilda Kemal ile), İst.: Adam, 1977

Röportaj

Yanan Ormanlarda 50 Gün, İst.: Türkiye Ormancılar Cemiyeti, 1955

Çukurova Yana Yana, İst.: Yeditepe, 1955

Peribacaları, İst.: Varlık, 1957

Bu Diyar Baştan Başa, İst.: Cem, 1971

Bir Bulut Kaynıyor, İst.: Cem, 1974.

Allahın Askerleri, İst.: Milliyet, 1978

Deneme-Derleme

Ağıtlar, Adana: Halkevi, 1943

Taş Çatlasa, İst.: Ataç, 1961

Baldaki Tuz, (1959-74 gazete yazıları) İst.: Cem, 1974

Gökyüzü Mavi Kaldı, (halk edebiyatından seçmeler, S. Eyüboğlu ile)

Ağacın Çürüğü: Yazılar - Konuşmalar, (der. Alpay Kabacalı) İst.: Milliyet, 1980

Yayımlanmamış 10 Ağıt, İst.: Anadolu Sanat, 1985

Sarı Defterdekiler: Folklor Derlemeleri, (haz. Alpay Kabacalı) İst.: Yapı Kredi, 1997

Ustadır Arı, İst.: Can, 1995

Zulmün Artsın, İst.: Can, 1995.

Binbir Çiçekli Bahçe, İst.: YKY, 2009.

Destansı roman

Üç Anadolu Efsanesi, İst.: Ararat, 1967

Ağrıdağı Efsanesi, İst.: Cem, 1970

Binboğalar Efsanesi, İst.: Cem, 1971

Çakırcalı Efe, İst.: Ararat, 1972.

Yaşar Kemal kimdir?

Asıl adı Kemal Sadık Gökçeli. Van Gölü’ne yakın Ernis (bugün Ünseli) köyünden olan ailesinin Birinci Dünya Savaşı’ndaki Rus işgali yüzünden uzun bir göç süreci sonunda yerleştiği Osmaniye’nin Kadirli ilçesine bağlı Hemite köyünde 1926’da doğdu. Doğum yılı bazı biyografilerde 1923 olarak geçer.

Ortaokulu son sınıf öğrencisiyken terk ettikten sonra ırgat kâtipliği, ırgatbaşılık, öğretmen vekilliği, kütüphane memurluğu, traktör sürücülüğü, çeltik tarlalarında kontrolörlük yaptı. 1940’lı yılların başlarında Pertev Naili Boratav, Abidin Dino ve Arif Dino gibi sol eğilimli sanatçı ve yazarlarla ilişki kurdu; 17 yaşındayken siyasi nedenlerle ilk tutukluluk deneyimini yaşadı. 1943’te bir folklor derlemesi olan ilk kitabı Ağıtlar’ı yayımladı. Askerliğini yaptıktan sonra 1946’da gittiği İstanbul’da Fransızlara ait Havagazı Şirketi’nde gaz kontrol memuru olarak çalıştı. 1948’de Kadirli’ye döndü, bir süre yine çeltik tarlalarında kontrolörlük, daha sonra arzuhalcilik yaptı. 1950’de Komünizm propagandası yaptığı iddiasıyla tutuklandı, Kozan cezaevinde yattı. 1951’de salıverildikten sonra İstanbul’a gitti, 1951-63 arasında Cumhuriyet gazetesinde Yaşar Kemal imzası ile fıkra ve röportaj yazarı olarak çalıştı. Bu arada 1952’de ilk öykü kitabı Sarı Sıcak’ı, 1955’te ise bugüne dek kırktan fazla dile çevrilen romanı İnce Memed’i yayımladı. 1962’de girdiği Türkiye İşçi Partisi’nde genel yönetim kurulu üyeliği, merkez yürütme kurulu üyeliği görevlerinde bulundu. Yazıları ve siyasi etkinlikleri dolayısıyla birçok kez kovuşturmaya uğradı. 1967’de haftalık siyasi dergi Ant’ın kurucuları arasında yer aldı. 1973’te Türkiye Yazarlar Sendikası’nın kuruluşuna katıldı ve 1974-75 arasında ilk genel başkanlığını üstlendi. 1988’de kurulan PEN Yazarlar Derneği’nin de ilk başkanı oldu. 1995’te Der Spiegel’deki bir yazısı nedeniyle İstanbul Devlet Güvenlik Mahkemesi’nde yargılandı, aklandı. Aynı yıl bu kez Index on Censorhip’teki yazısı nedeniyle 1 yıl 8 ay hapis cezasına mahkûm edildiyse de cezası ertelendi.   

Şaşırtıcı imgelemi, insan ruhunun derinliklerini kavrayışı, anlatımının şiirselliğiyle yalnızca Türk romanının değil dünya edebiyatının da önde gelen isimlerinden biri olan Yaşar Kemal’in yapıtları kırkı aşkın dile çevrilmiştir.

Yaşar Kemal, Türkiye’de aldığı çok sayıda ödülün yanı sıra yurtdışında aralarında Uluslararası Cino del Duca ödülü, Légion d’Honneur nişanı Commandeur payesi, Fransız Kültür Bakanlığı Commandeur des Arts et des Lettres nişanı, Premi Internacional Catalunya, Fransa Cumhuriyeti tarafından Légion d’Honneur Grand Officier rütbesi, Alman Kitapçılar Birliği Frankfurt Kitap Fuarı Barış Ödülü’nün de bulunduğu yirmiyi aşkın ödül, ikisi yurtdışında beşi Türkiye’de olmak üzere, yedi fahri doktorluk payesi aldı.