"Yeni Anayasa Taslağı’nda; yasama, yürütme, yargıdaki 'denge ve denetleme sistemi' yeniden kurgulanıyor"
Hürriyet yazarı Abdulkadir Selvi, bugünkü yazısında yeni anayasa taslağını hazırlayan ve Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’a sunan Yeni Anayasa Bilim Kurulu’nun Başkanı Prof. Yavuz Atar ile yaptığı görüşmeye yer verdi. Atar, "Yeni Anayasa Taslağı’nda yasama, yürütme ve yargı organları ve fonksiyonları bakımından 'denge ve denetleme sistemi' yeniden kurgulanıyor" dedi.
Selvi, Prof. Atar'ın, "Başkan yardımcıları ve bakanların görevden alınabilmesi için Mecliste salt çoğunlukla önerge verilebilecek, ancak bu önergelerin kabulü için beşte üç oy çoğunluğu aranacaktır" açıklamasını aktardı.
Selvi'nin yeni anayasa taslağı hakkında yönelttiği bazı sorular ve Atar'ın yanıtları şöyle:
"Yeni Anayasa Taslağı’nda 'İyileştirilmiş Cumhurbaşkanlığı sistemi' mi var?"
“Yeni Anayasa’da hükümet sisteminin adı açıkça “başkanlık sistemi” olarak düzenleniyor. “İyileştirilmiş Cumhurbaşkanlığı, iyileştirilmiş başkanlık veya iyileştirilmiş parlamenter sistem” gibi adlandırma ve nitelendirmeler literatürde yer almıyor, ayrıca bilimsel olarak da yanlıştır. AK Parti Anayasa Taslağı çalışmasının “Bilim Kurulu” ve “siyasi heyet müzakereleri” aşamalarında hiçbir şekilde böyle bir nitelendirme yapılmamıştır. Başkanlık sisteminin böyle yanlış bir ad altında kamuoyuna sunulması da düşünülmemektedir. Basında yer alan bu minvaldeki açıklama ve yorumlar dayanaksızdır.
"Denge ve Denetleme sistemi nasıl kuruluyor? Türk Başkanlık Sistemi’nin temel felsefesi nedir?"
Yeni Anayasa Taslağı’nda yasama, yürütme ve yargı organları ve fonksiyonları bakımından “denge ve denetleme sistemi” yeniden kurgulanıyor. Daha doğru şekilde Türk Tipi Başkanlık Sistemi olarak adlandırılabilecek bu modelin temel felsefesi yasama, yürütme ve yargının sorunsuz olarak işleyebilmesi ve ciddi çatışma ve tıkanmaların ortaya çıkmasının engellenmesidir. Bununla birlikte, Yeni Anayasa Taslağı’nda denge ve denetim mekanizmalarında Meclis’i güçlendiren ve sistemdeki ağırlığını arttıran bir yaklaşım benimsenmiştir.
"Anayasa Mahkemesi’ne üye seçiminde Meclis’e ağırlık veriliyor mu?"
Yeni düzenlemede Anayasa Mahkemesi üyelerinin seçiminde AK Parti’nin 2012 Uzlaşma Komisyonu’na sunduğu ancak 2017 değişikliğinde pakette yer almadığı için gerçekleşmeyen model esas alınıyor. Buna göre AYM üyelerinin Meclis’e ağırlık verecek şekilde, Meclis ve başkan tarafından seçilmesi ve atanması öngörülüyor.
"Anayasa’da Cumhuriyet’in nitelikleri aynen korunuyor mu?"
Cumhuriyet’in, yani devletin nitelikleri korunuyor. Ayrıca “adalet” ilkesinin de devletin temel niteliklerine eklenmesi, kuvvetler ayrılığı prensibine anayasa metninde yer verilmesi düşünülüyor.
"Anayasa’nın başlangıç bölümünde 12 Eylül darbesini meşrulaştıran bölüm değişiyor mu? Milli irade vurgusu olacak mı?"
Başlangıç tümüyle yeniden yazıldı, darbeleri meşrulaştıran eski metinler yerine, milli irade, hukukun üstünlüğü, insan hakları ve milletin müşterek değerlerine vurgu yapılıyor. Anayasayı kabul ve ilan eden iradenin “Türk Milleti” olduğu özellikle belirtiliyor.