'Yeni zamla 200 liralık doğalgaz faturası 275'e çıkacak'

Güngör Uras (Milliyet, 28 Eylül 2012)

Zam yapmak mecburen mecburiyetten...

İki odalı bir evde yaşayan, kombi kullanan 3 kişilik bir ailenin aylık doğalgaz faturası geçen yıl 200 TL, elektrik faturası da 50 TL idi.

Doğalgaza nisanda yapılan zam ile bugünlerde yapılacak zam kombi ile ısınanların aylık faturasını 200 TL’den 275 TL’ye; elektriğe nisanda ve bugünlerde yapılacak zam aylık elektrik faturasını 50 TL’den 60 TL’ye çıkaracak.

Petrole gelen zam sonucu artacak dolmuş ve otobüs fiyatlarının aylık harcamalara yükü ile, artan KDV ve ÖTV’nin zorunlu tüketim malları fiyatlarındaki artışı da dikkate alınırsa, en küçük bir aileye bu zamların aylık yükünün en az 150 TL dolayında olacağı görülür.

Dikkat buyurunuz, 2 odalı evde yaşayan 3 kişilik bir aileden söz ediyoruz. Konut büyüdükçe, aile üyelerinin sayısı arttıkça zamlar aile bütçesini daha fazla zorlayacak.

İnsanların geliri artmazken, ısınma, aydınlanma ve ulaştırma harcamaları artınca yapabilecekleri tek şey gıda, giyim gibi zorunlu harcamaları kısmak olacak.

O zaman da ülkede iç telep daralacak. Ekonomide beklenen canlanma gecikecek.

Üretimde maliyetler artacak

Doğalgaz ve elektrik zammı konuşulunca sadece halkın doğrudan üstleneceği fatura gündeme gelir. Bir de üreticinin, tarımda ve sanayide üretim yapanların üstleneceği fatura var.

Doğalgazın yüzde 26’sı, elektriğin yüzde 42’si sanayide kullanılıyor. Bu iki önemli girdinin fiyatına yapılan zam, tarımda ve sanayide üretim maliyetini artıracak.

Üretim maliyetinin artması, iç piyasada tiketici fiyatlarını yukarıya itecek. Dış piyasada rekabet gücünü zayıflatacak.

Bunları önce anlatıyorum ama, bir de “mecburiyet” var.

Mecburiyetin ne olduğunu Enerji Bakanı açıkladı. Botaş 100’e ithal ettiği doğalgazı 80-85’e satıyor dedi. Botaş’ın doğalgazı kaça ithal ettiğini bilemiyoruz ama, Botaş’ın 2011 zararının 1.3 milyar TL olduğunu biliyoruz. 2012 yılı 6 aylık zararı ise 700 milyon TL olarak tahmin ediliyor. Bu zarar rakamlarının kapatılabilmesi için doğalgaza yüzde 30 zam yapılması gerektiği hesaplanıyor.

1 Nisan 2012 tarihinde doğalgaza yüzde 18.72 oranında, elektriğe yüzde 9.26 oranında zam yapılmıştı. Önümüzdeki günlerde doğalgaza yüzde 15, elektriğe yüzde 7.5 dolayında zam yapılması bekleniyor. Açık anlatımıyla doğalgaza gelecek zam Botaş zararını kapatamıyor. Bu denek ki, gelecekte bir parti daha zam mecburiyeti var.

Halk iki zammın faturasını ödeyecek

Bu işte önemli bir incelik var. Nisan ayında kıştan çıkmıştık. Zamların etkisi yaz döneminde pek hissedilmedi. Şimdi 2 zam dalgası ile kışa giriyoruz. Halk bu kış iki zammın toplamından etkilenecek. Bu kış doğalgazı geçen kışa göre yüzde 36 daha pahalı, elektriği yüzde 20 daha pahalı kullanacak. Çok kişi merak eder: Neden doğalgaz zammının peşinden elektrik zammı geliyor? Doğalgaz artınca elektrik maliyeti artıyor? Çünkü bizde elektriğin yüzde 45’i doğalgazdan (Yüzde 23’ü sudan, yüzde 17’si yerli linyitten, yüzde 10’u da ithal kömürden) üretiliyor.

Son bir not: Doğalgazda fiyat ayarlamaları önemli ama daha da önemlisi bu kış doğalgaz talebinin  karşılanabilmesi. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu 2011 Doğalgaz Raporu’nda verilen bilgiye göre 2011 yılında Rusya’dan 25.4 milyar, İran’dan 8.1 milyar, Azerbaycan’dan 3.8 milyar, Cezayir’den 4.1 milyar, Nijerya’dan 1.2 milyar m3 gaz ithal etik. 1 milyar m3 spot piyasadan gaz bulduk. Rusya’dan gaz getiren Batı Hattı konusunda belirsizlik var. İran ile politik gerginlik tırmanıyor. Azerbaycan’a güvenilemiyor. Doğalgaz akışında bir tıkanıklık olur ise işte o daha da üzücü olur. Çünkü en pahalı enerji, olmayan enerjidir. Doğalgazdaki kesinti, elektrikte de kesintiye yol açar.

Ayşe Hanım Teyzem’in son bir mesajı var...

Ayşe Hanım Teyzem’in bir mesajı var: Dün sabah saatlerde doğalgaza ve elektriğe zam haberlerini duyan Ayşe Hanım Teyzem beni aradı.

Burada yazdıklarımı ona da anlattım. “Ayşe Hanım Teyzeciğim, Başbakan ister mi vergiye, petrole, doğalgaza, elektriğe zam yapmayı?.. Ama mecburiyetten...” diyecek oldum. Sinirlendi... “Ona zam, mecburiyetten, buna zam mecburiyetten... Hükümetin zamlarının ardından yağmur gibi piyasanın zamları başlar... Onlar mecburiyetten zammı bastıracak. Olan bize olacak. Biz mecbur muyuz bu zamların altında ezilip durmaya? Bizim gelirimiz nasıl artacak? Ben de emekli maaşıma zam istiyorum... Yaz bunu yaz... Altına da ekle... “Mecburiyetten...”