'Yeşil Yol' projesi tarihi yapıları tehdit ediyor!
Bir dönem Rum, Ermeni ve Türklerin bir arada yaşadığı Eski Gümüşhane olarak bilinen, Süleymaniye Mahallesi "Yeşil Yol" çalışmaları nedeniyle heyelan riski altında. Yol genişletme çalışmaları sırasında oluşan heyelan, Cami Sağır Mescidi temel duvarlarını açığa çıkardı.
Radikal’den Ömer Erbil’in haberine göre; içinde yüzlerce yıllık cami, hamam, kilise, arasta gibi çok sayıda tescilli tarihi eser risk altında. Eski Gümüşhane, Canca adlarıyla da anılan ve zengin bir turizm potansiyeline sahip olan Süleymaniye Mahallesi, tarihi ve doğal güzellikleriyle 2002 yılında doğal ve kentsel SİT alanı ilan edildi. Kuruluşu M.Ö 3000 yıllarına kadar dayanan ve gümüş madeni zenginliği ile bilinen kent, Osmanlı döneminde Ermeni, Rum ve Türklerin beraber yaşadıkları bir şehirdi.
1915’te önce Ermeniler göçtü, 1923 mübadele ile birlikte de Rumlar tarihi şehirden ayrıldı. 1950 sonrasında ise Türk aileler 5 kilometre uzaklıktaki bugünkü Gümüşhane iline yerleşince tarihi şehir tamamıyla terk edilmiş oldu. 2006 yılında Koruma Amaçlı Nazım İmar Planı yapıldı. Ancak planda sadece eski şehirdeki toprak üstü mimari yapılar gözetildi. Oysa binlerce yıl eskiye giden tarihi şehirde arkeolojik kazılara da gerek duyuluyordu.
Tarihsel eserlere ve kültürel varlıklar bakımından bölgede, Hagios Stephanos Kilisesi, köprü, dükkan, Ulu Cami (Süleymaniye Camii), Ulu Cami Çeşmesi, Ulu Cami Haziresi, Bagios lonnes Kaya Kilisesi, Hacı Tahir Efendi Türbesi, Bagios lonnes Kaya Kilisesi, Hagios lonnes Kilisesi, Rum Erkek Lisesi, Cami-i Sağir Mahallesi Kilisesi, Camii Sağir Mescidi, Camii Sağir Mahallesi Kaya Kilisesi, Süleymaniye Hamamı, Dere Hamamı, Kavaklık Hamamı, Paşa Hamamı, Güzeller Mahallesi Çeşmesi ve Güzeller Mahallesi Camii gibi çok sayıda mimari eser bulunuyor.
Tarihi eserler risk altında
Koruma Amaçlı Nazım İmar planı yeni revizeler yapılarak uygulamaya geçildi. Turizm merkezi statüsüne alınan ve tarihi şehrin üstündeki bölgeye kayak merkezi planlaması yapıldı. 1980’li yılların başında yapılan 3 metre genişliğindeki yol bu yeni plan neticesinde 7 metreye çıkarılarak, Karadeniz’de büyük tartışmalara neden olan “Yeşil Yol” ile birleştirildi. Gümüşhane İl Özel İdaresi tarafından sürdürülen yol açma çalışmaları sırasında yaşanan heyelan ile yamacın bir kısmı göçtü. Birkaç tescilli yapı heyelan ile birlikte zarar gördü. Tarihi Cami Sağir Mescidi’nin minaresi ve temel duvarları açığa çıktı. Timios Stavros kilisesi ve Çaput hamamı heyelandan ucu ucuna kurtuldu. Ancak daha da önemlisi yol açma çalışmaları devam ettiği takdirde tüm mahallenin heyelana uğrama riski var.
“Proje acilen durdurulmalı”
Bölgenin turizm merkezi yapılması ve kayak merkezine karşı olmadıklarını ısrarla vurgulayan çevreci dernekler yolun 7 ve yer yer 10 metre genişletilmesine karşı çıkıyorlar. Trabzon Doğal ve Tarihi Değerleri Koruma Derneği Başkanı Doç. Dr. Coşkun Erüz, yol çalışmasının devam etmesi halinde eski Gümüşhane’nin tamamının heyelan riski altında olduğunu söyledi. Turizm merkezi yapılmasına karşı olmadıklarını ama koruma amaçlı imar planının tarihe ve doğaya uygun yapılmasını istediklerini belirterek şunları söyledi:
"Yolun tek şeritli olmasında hiçbir sakınca yok. Alternatif güzergâhlar da düşünülebilir. Yol çalışmalarının altı arkeolojik eserlerle dolu. O yamaçların tamamı geçmiş dönemde mimari yapılarla doluydu. Arkeolojik çalışmalar yapılmadan, heyelan riski gözetmeden bu yol uygulaması derhal terk edilmeli. Aksi halde eski fotoğraflarda gördüğümüz şehrin topografik yapısı, tescilli mimari eserleri, silueti tamamen yok olacak. Acilen proje durdurulmalı."