'Yılbaşında 3 siyasi partinin kasasına 538 milyon lira girecek'

Cumhuriyet gazetesi yazarı Çiğdem Toker, 2015 bütçe tasarısıyla hazineden siyasi partilere yapılacak yardım miktarının belirlendiğini yazdı. Toker, “Yılbaşında partilerin kasasına girecek tutarlar şöyle olacak: AKP: 302.7, CHP: 157.2, MHP: 78.2 milyon TL. Üç partiye 2015 bütçesinden aktarılacak tutar 538 milyon TL’nin üzerine çıkıyor” dedi.

Çiğdem Toker’in Cumhuriyet’te “Üç partiye 538 milyon TL akacak” başlığıyla yayımlanan (18 Ekim 2014) yazısı şöyle:  

Üç Partiye 538 Milyon TL Akacak

Her “oy”un bir bedeli var.

Günün sonunda aynı kapıya çıksa da kastettiğim, oylarımızın siyasi sonucundan çok, TL cinsinden değeri.

“Partilere devlet yardımı”, demokrasi karnemizin, notu ezelden beri kırık dersi.

Oylarımızın parasal karşılığı da bu dersten sürekli sınıfta kalırken kullanılan en mühim iki unsurdan biri.

2015 bütçe tasarısıyla ortaya çıktı ki; devlet nezdinde, gelecek yılki genel seçimde kullanacağımız bir oyun karşılığı, 4 lira 71 kuruşmuş.

Hangi partinin ne kadar yardım alacağı, karmaşık bir hesap sistemine dayalı. Uzun uzun anlatıp teknik detaylara boğmayalım.

Devlet yardımı; bütçede hedeflenen gelir rakamıyla, seçim barajını aşmış siyasi partilerin toplam oy sayısı üzerinden hesaplanıyor.

Eğer o yıl seçim varsa, hesabın başında bulunan yardım tutarları katlanıyor:

Partilerin hesabına, genel seçimlerde üç, yerel seçimlerde iki kat artırılarak aktarılıyor.

***

Türkiye’nin, partilere devlet yardımı kuralları açısından, dünyanın en adaletsiz ülkeleri arasında yer aldığı faslını, hatırda tutun.

Önce 2015 bütçe tasarısındaki 452 milyar TL’lik gelir hedefi ve 2011 genel seçimlerinde kullanılan oy sayısına göre yaptığım hesaplamayı paylaşalım:

Hazine yardımı için ayrılan toplam kaynak 180 milyon TL.

Eğer 2015’te seçim olmasaydı, paranın dağılımı:

AKP 101 milyon, CHP 52.4 milyon, MHP de 26.2 milyon TL olacaktı.

Genel seçim sebebiyle üç kat fazla yardım yapılacağı için, yılbaşında partilerin kasasına girecek tutarlar şöyle olacak:

AKP: 302.7, CHP: 157.2, MHP: 78.2 milyon TL:

Üç partiye 2015 bütçesinden aktarılacak tutar 538 milyon TL’nin üzerine çıkıyor.

***

Görece en adil koşulların Özal döneminde uygulandığı Hazine yardımı, uzun bir süredir sadece üç partiye ödeniyor.

2008’den 2014 yılına kadar geçen yedi yıl boyunca, yani üst üste yedi bütçede, Hazine yardımını AKP, CHP ve MHP bölüştü.

Tutarı ise 1 milyar 285 milyon TL. 2015 yılıyla birlikte “üç partinin yardım tekeli”, 1 milyar 823 milyon TL’ye ulaşacak.

Dördüncü büyük parti konumunda olan ve Meclis’te grubu bulunan BDP (daha öncesinde Kürt siyasetini temsil eden partiler) bugüne dek herhangi bir devlet yardımı alamadı.

Bunun en önemli sebebi, yakın zamana kadar uygulanan yüzde 10 barajıydı.

Ancak oy oranını -eskiden olduğu gibi- yüzde 3’e çekerek Hazine yardımı esaslarını değiştiren yeni yasal düzenleme de 2015 seçiminde “üç parti tekeli”ni bozmuyor. 2011 seçimlerinden yüzde 6.5 oy oranıyla çıkan HDP-BDP, bu kez de o seçime parti tüzelkişiliği altında değil, tek tek bağımsız adaylarla girmiş olmanın dezavantajını yaşayacak.

Sonuç olarak tek başına 2015 bütçesi bile, önümüzdeki genel seçimlerin ne kadar adil ve eşit koşullarda yapılacağı konusunda yeterince fikir veriyor.

Bırakın, Hazine yardımı kurallarındaki en yeni değişikliğin bile, seçimi adil kılmak şöyle dursun adaletsizliği derinleştirmesini...

Hak ettiği bir yıllık Hazine yardımı tutarını, örtülü ödenekten bir ayda kullanan bir iktidardan söz ediyoruz.