Yolcu uçağı pilotluğundan F-16'ya geçmek kaç yıl sürer, pilotların hangi eğitimlerden geçmesi gerekiyor?

15 Temmuz'daki darbe girişiminden sonra başlayan TSK'daki tasfiye süreciyle birlikte ordudaki pilot koltuk oranı bire 0.8'e düştü. Hükümet bu oranı dünya standartına, bire 1.5'e çıkarmak için yayımladığı kanun hükmünde kararnamede sivil havacılıktan pilotların TSK'ya kazandırılmasına dair bir madde de yer aldı. Milliyet yazarı Tunca Bengin, hava okulları uçuş okullarında uzun yıllar komutanlık ve öğretmenlik yapan emekli bir generale "Ticari uçak kullanmak üzere eğitim almış bir pilot, 3-4 aylık bir askeri eğitimle tanesi 50 milyon dolarlık F-16’nın koltuğuna oturabilir mi, yani savaş pilotu olabilir mi?" diye sordu. Emekli general, sivil havacılıktan gelen pilotun F 16'ya kullanabilmesi için en az dört yıl daha eğitimden ve uçuştan geçmesi gerektiğini belirtti.  

Tunca Bengin'in Milliyet gazetesinin bugünkü (22 Ağustos 2016) nüshasında yayımlanan 'Her pilot savaş pilotu olamaz' başlıklı yazısı şöyle:

15 Temmuz darbe girişimi nedeniyle Hava Kuvvetleri’nden 265 savaş pilotu atıldı. Bu durum, mecburi hizmet bitince özel sektöre geçmek için ayrılan ya da emekli olan pilotlara ilişkin rakamla birleşince önemli bir açık ortaya çıktı. Şöyle ki; dünyada koltuk sayısı/pilot sayısı oranı minimum 1/1.5 olarak kabul ediliyor. Türkiye’de ise bu oran 1/0.8’e düşmüş durumda, hatta 0.6 diyenler bile var. Bu 10 uçaktan 6’sı ya da 8’i uçabiliyor demek. Tabi bu da normal uçuşlar için geçerli, yani olağanüstü haller için görüntü daha da vahim. Bu açığı kapatmak için de bir vesileyle TSK’dan ayrılmış olanların yeniden TSK’ya kazandırılması ve dış kaynaktan yeni pilot alımı gibi önlemler gündemde..Nitekim geçenlerde THK (Türk Hava Kurumu) başkanı da bu yönde bir açıklama yaptı ve “Pilot bölümünde 463 öğrencimiz var. Dördüncü sınıflar pilot gibi verilebilir ve onlar muhtemelen 3-4 aylık askeri eğitimden sonra Çiğli’deki jet pilot yapmak için kısaltılmış bir eğitim programı ile birliklere F-16 pilotu, Fantom pilotu olarak gönderilebilir” dedi.

Gerçekten bu kadar kolay mı? Ticari uçak kullanmak üzere eğitim almış bir pilot, 3-4 aylık bir askeri eğitimle tanesi 50 milyon dolarlık F-16’nın koltuğuna oturabilir mi, yani savaş pilotu olabilir mi? Dün bu soruyu hava kuvvetleri uçuş okullarında uzun yıllar komutanlık ve öğretmenlik yapan emekli bir generale yönelttim. O da bir savaş pilotunun nasıl yetiştiğini, koltuk başına olması gereken pilot sayısını ve her pilotun savaş pilotu olamayacağını nedenleriyle birlikte anlattı. Sonrasında da açığın nasıl kapatılması gerektiğine yönelik önerilerini sıraladı. İşte bazıları:

- THK uçuş okulunun eğitim programı tamamen uçağın indirilmesi, kaldırılması birde aletli uçuş yaptırılmasına yöneliktir. Toplamda 150 saat uçakta, 50 saatte simülatörle uçarlar. 200 saatlik bir uçuş yapan bu pilotlar hava kuvvetlerinde malzeme ve yolcu taşıyan nakliye uçaklarını uçurabilirler. Tabi onlarında ilave eğitimini almak kaydıyla.

- Bunların savaş pilotu olması için özel tekrar bir eğitimden geçmeleri lazım. Örneğin Çiğli’de başlangıç, temel uçuş ve tekamül uçuş olarak üç kademeli eğitim vardır. Başlangıç uçuş eğitimiyle THK’nın eğitimi birbirine çok örtüşür. Temel uçuş eğitiminde ise pilotları ikili üçlü, dörtlü uçaklarla kolda uçururlar. Yani başlangıçta uçmayı temel ve tekamül eğitimlerinde (her biri yaklaşık 40’ar saat) savaşmayı öğrenirler.

Dört yıl sürer

- THK veya diğer uçuş okullarında uçakların hepsi düşük süratlidir. Yaklaşık olarak 100 knot (185 kilometre) civarında bir süratle uçarlar ama jetlerin hızı devamlı 400 knotun üzerindedir, onun içinde çok hızlı karar verme ve muhakemeye ihtiyaç vardır. Herkes de buna intibak edemez.

- Havayolları uçakları da hızlı ama onlar yüksek irtifada yüksek süratle uçuyorlar. 8-9 bin metrelerde, fit olarak da 30 bin fitin üzerinde uçarlar hep. Savaş uçakları ise yaklaşık 500-1000 bin fit mesafede, yani yerden yaklaşık olarak 150-200 metre yükseklikte (radara yakalanmamak için) uçarlar, Orta ve yüksek irtifalı uçuşları da vardır ama genelde alçak irtifadır.

- Bunun anlamı şu dışarıdan hava kuvvetlerinde pilot olmak isteyen insanları Çiğli 2. Anajet Üs Komutanlığı’na götürecekler orada jete intibak uçuşları yaptıracaklar, bir kısmı eleminasyona uğrayacak. Kalanlara da kol uçuşları yaptıracaklar bu da yaklaşık olarak 8-9 aylık bir süreyi alır. Arkasından da F-16 ya da F4 2020 eğitimleri gelecek. O da yaklaşık bir yıl alır. İki yıldan sonra bu adam savaş uçağını uçurur ama istenilen standartlara gelmesi için iki yıllık bir süreye daha ihtiyacı var.

- Lantirn (gece görevlerinde hedefi ayrıntılı bir biçimde gösteren ve atışın doğru bir biçimde olmasını sağlayan sistem) uçakları ve pilotları çok özeldir. Bu pilotları da eğitim süreleri uzun ve riski çok yüksektir. 100 fitte uçuyorlar. Böyle bir yüksek gerilim hatları, binalar, tepeler, kuşlar hepsi onlar için büyük risktir. FETÖ’cülerin Meclis’i bombalamak için Diyarbakır’dan getirdikleri uçak ve pilotlar işte bu özellikteydi.

- Pilot sandalye oranı bire bir buçuk diyorlar ama o normal gündüz görev yapan filolar için.  Lantirn ya da gece önleme uçuş filolarında bu oran bire 2-2,5 arasındadır. Çünkü pilotların günlük uçabilecekleri süre maksimum 5 saatle sınırlı. 24 saatlik bir gün yaşıyorsunuz.

Çözüm ne olmalı?

- Öncelikle şu anda hava kuvvetlerinde görev yapan pilotları elde tutmanın yollarını bulmaları şart. 10 yılını dolduran bu pilotlar artık mesleklerinin tepesindeki adamlar en iyileri yani. Ama bu insanların bir kısmı kurmay olur, bir kısmı yurt dışına, bir kısmı da ticari havayollarına gider. Bunların gitmesini ortadan kaldıracak şekilde ekonomik ve psikolojik (özel statü gibi) iyileştirmeler yapılırsa kalırlar.

- Çok yakın bir zamanda kalbi üflüyordu, belinde rahatsızlık vardı, akdeniz anemsiydi, gözünü çizdirdi diye sağlıktan elenen çocukların hava kuvvetlerine kazandırılmasının yanı sıra ticari havayollarına yeni gitmiş pilotlarıda sözleşmeli olarak geri çağırmaları lazım çünkü uçuşlarda lidere ihtiyaç var. Havayollarına yakın bir ücret (F-16 pilotu 7-8 bin, havayolu pilotu 10-15 bin dolaralıyor) verirlerse onlar da gelirler.

- Yalan yanlış eğitimler verilirse olacak olan nedir biliyor musunuz? 1970’li yıllarda teğmenliğimde kendim yaşadım her gün uçak düşüyor, şehit veriyorduk. Bugün bir pilotun maliyeti 4 milyon dolar, bir F -16 ise 50 milyon dolar civarında. Eğerki sayıyı artıracağız diye istenilen standartlarda pilotlar yetiştirilmezse bunlar kaybedilir...