Yolsuzlukla mücadelede Türkiye'ye kırmızı kart

GRECO üyesi ülkelerin 8-12 Aralık 2014’teki 66. Genel Kurul toplantısında, Türkiye’nin, yolsuzlukla mücadele konusundaki tavsiyelere uymadığı “küresel ölçekte yetersiz” ifadesiyle kayda geçirildi. GRECO’nun Türkiye raporunda, Türkiye’nin “rüşvetle mücadele” konusunda Türk Ceza Yasası’nda yaptığı değişiklik ise “yetersiz” bulundu.

Cumhuriyet'ten Duygu Güvenç'in haberine göre, GRECO’nun 66. Genel Kurulu’nda, Türkiye’den, yıllardır askıda tuttuğu tavsiyelerde sağladığı ilerlemeyi, yasal uygulamalarını da içerecek şekilde en geç 30 Eylül 2015’e rapor etmesini istedi. GRECO’nun 32’nci kuralı çerçevesinde de, başkan, Türk heyetine bir mektup göndererek, belirlenen adımlarda “ölçülebilir ilerlemenin mümkün olan en kısa sürede” tamamlamasını istemesi kararlaştırıldı. 66’ncı oturumda ayrıca, Türkiye’nin GRECO Üçüncü Değerlendirme Aşaması 2. Uygunluk Raporu’nu en kısa sürede basması istendi.

Tavsiyelere uyulmadı

Aralık ayında çıkan bu kararın ardından Türkiye, üyelik yükümlülükleri gereği önce Mart 2014’ten bu yana izin vermediği değerlendirme raporunun ilanına kasım ayında “evet” dedi. Ardından da raporun Türkçesi Adalet Bakanlığı Uluslararası Hukuk ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü’nün internet sayfasından yayımlandı. Söz konusu raporda, GRECO’nun 17 tavsiyesi için “Değerlendirme Raporunda belirtilen on yedi tavsiyenin hiçbirisini tatmin edici bir şekilde yerine getirilmedi” uyarısı yer aldı.

Yasalar değişmeli

Raporda “Siyasi Parti Finansmanında Şeffaflık” başlıklı bölümde, GRECO’nun Türkiye’ye 9 başlıkta tavsiyede bulunduğu, bunlardan 4’ünün ‘kısmi’ yerine getirildiği, 5’inin ise “yerine getirilmediği” belirtiliyor. Rüşvete karşı, TCY’de yapılan iki değişikliğin yeterli olmadığı belirtilen raporda, “gerçekçi bir yasal çerçeve” oluşturmak için TCY’nin ilgili hükümlerinde değişiklik yapılması istendi.

Tasarıyla ilgili kaygı

Rapordaki çarpıcı bir değerlendirme ise TCY’nin 250 ve 252’nci maddelerinde yapılan ve yapılması planlanan değişikliklerle ilgili “rüşvet suçlarının yapısındaki karmaşıklığın azaltılmasından ziyade arttığı hususunda kaygılıdır” ifadeleriyle dile getirilerek şöyle dendi: “GRECO tasarının gereksiz derecede karmaşık ve yanlış anlaşılmaya müsait olduğunu düşünür. Bunun da ötesinde, yetkililer tarafından tek taraflı rüşvet eylemlerine verilecek ceza miktarının -iki yıldan dokuz yıla kadar- oldukça yüksek olduğuna işaret edilmesine rağmen GRECO, Değerlendirme Raporunda da değinildiği gibi, rüşvet anlaşmaları ile tek taraflı rüşvet eylemlerine aynı cezanın verilmemesinden kaynaklanan endişesini muhafaza eder. Ayrıca zorlama suretiyle rüşvet alınması durumunda, irtikap hükümlerine göre sadece ‘rüşvet alan’ (yani kamu görevlisi) açısından cezalandırma cihetine gidilmesinden kaygı duyar.”