Yorgiyadis Efendi'den günümüze 104 yılda 272 milletvekiline disiplin cezası
Hülya Karabağlı / Ankara
TBMM'nin Meclis'i Ayan'lı döneminden demokrasilerin askıya alındığı darbe dönemleri dışında çok partili günümüze kadar olan süreçte milletvekillerine iç tüzükte yazılı disiplin hükümleri işletilmiş. TBMM'nin elindeki çalışmaya göre, ilk vukuatın ve cezanın tarihi 17 Mayıs 1910. Meclis'i Ayan'da, Sait Paşa'nın yönettiği oturumda , 'müzakereleri engellediği' gerekçesiyle Yorgiyadis Efendi'ye verdiği 'kınama' cezası veriliyor.
Bu tarihi esas alırsak 104 yılda parlamentoda, İsmet İnönü, Osman Bölükbaşı'nın da aralarında bulunduğu toplam 272 mebusa ceza uygulanmış. TBMM Başkanlık Divanı, Geçici uzaklaştırma, kınama ve uyarı cezaları vermiş.
Cumhurbaşkanına hakaret, sukuneti bozmak, kaba söz
1910-2014 dönemine bakıldığında milletvekilleri hemen hemen benzer tutum sergiliyor. 1910-1912'deki ' müzekereleri engelleme', 'sukuneti bozma', ' kaba söz', 'milletvekiline hakaret', 'Meclis'e hakaret', 'hatibin sözünü kesmek' günümüzde de aynı. Çok partili sistemle parlamentoda 'Cumhurbaşkanına hakaret' suçlarına da verilen cezalar dikkat çekiyor.
'Çanta fırlatmanın' tarihi 1960
18 Nisan 1960 yılı oturumunda ise ' çanta atmaktan' CHP'li Hasan Erdoğan'a, altı birleşim çıkarma cezası veriliyor.
İsmet İnönü, 27 Nisan 1960 oturumunda 'kullandığı ifadeler' yüzünden '12 birleşmiş çıkarma cezası' na çarptırılıyor.
Osman Bölükbaşı da 20 Nisan 1960 oturumunda 'Meclis'e hakaret etmekten' 'altı birleşimden çıkarma' cezası alıyor.
CHP'li Sırrı Atalay, Suphi Baykam, Turhan Feyzioğlu, Ferid Melen, Mahmut Esat Bozkurt, kıramadan, uyarıya kadar çok sayıda disiplin cezası alıyor.
'Kürsüyü terketmemenin' mucidi
24. döneme damgasını vuran eylemlerden 'kürsüyü terketmeme'nin mucidinin CHP'li Nüvit Yetkin olduğu anlaşılıyor. 13 Mayıs 1959 günlü oturumda 'kürsüyü terketmeme'den dolayı Meclis'ten dört birleşim çıkarma cezası alıyor. Oturumu DP'li Refik Koraltan yönetiyor.
1970'li dönemin TBMM'sinde de sıkı tartışmalarla gelen cezalar dikkat çekiyor. CHP ve AP'li milletvekillerine ceza yağıyor. Sırrı Atalay, bu dönemde 'kavga çıkarmaktan'dan ceza alıyor. AP'li İhsan Ataöv, TİP'li Ali Karcı, YTP'li Nihat Diler, çalışma düzenini bızmak ve başkanlığa hakaretten ceza alıyorlar.
1985'li kayıtlardan 2 bin yıllara kadar uzanan yelpazede de pek bir şey değişmiyor. Son durum şöyle:
AKP'den Oktay Saral 'saldırı''dan, AKP'den Zeyid Aslan, BDP'den Özdal Üçer ve Sırrı Sakık, CHP'den Kamer Genç'e 'kaba ve yaralıyıcı söz sarfetmekten' kınama cezası var.
Kamer Genç'in cumhurbaşkanına hakaret'ten üç birleşim geçici çıkarma, görüşülmekte olan kanundan ayrılmak'tan ' konuşmaktan men ' cezası, çalışma düzenini bozmaktan iki tane 'uyarı' cezası da var.
BDP'li Altan Tan'ın ise 'Şahsiyatla uğraşmaktan' uyarı cezası var.