Yorum: Zuma'nın yanlışlarını halefi düzeltecek
Güney Afrika Devlet Başkanı Jacob Zuma'nın istifası iktidardaki Afrika Ulusal Kongresi (ANC) adlı partinin bölünmesine yol açabilir. Çoğu taraftarı partiye çoktan sırt çevirdi. Parti Genel Başkanı Cyril Ramaphosa hem partinin durumuyla, hem de sistematik yolsuzluk ve ekonomik durgunluk ortamında kamu yönetimiyle ilgilenmek zorunda kalacak.
Zuma, partisinin 48 saat zarfında görevden çekilmesi için verdiği ültimatomu reddederek üç aylık geçiş süresi istedi. Ramaphosa'ya güvensizlik oylaması yapılması için parlamentoya başvurmaktan başka çare bırakmadı. Zuma parlamentoda düşürülseydi kabinesi de otomatikman feshedilmiş olacaktı. Bu durumda Parlamento Başkanı Baleka Mbete 30 gün içinde parlamentonun yeni devlet başkanını seçmesine karar verecekti.
Zuma'nın son kozları
Ramaphosa'nın bölünmüş vaziyetteki ANC'yi birleştirmesi kolay olmayacak. Zuma partide kalır ve kendisini destekleyenlerle birlikte Ramaphosa'nın vaat ettiği reformları bloke ederek, Güney Afrika'yı yönetilir olmaktan çıkarabilir. Veyahut kendi partisini kurarak ANC'ye rakip olabilir. 2007 yılında devrilen Thabo Mbeki'nin taraftarları da bu yola başvurmuşlardı. Mbeki'ciler onu aralarına almadan ‘Halkın Kongresi' adlı partiyi kurmuşlardı. Zuma da parti kurarsa öncelikle büyük kentler dışında oy toplayabilir. 2019 genel seçimlerinde kazanacağı oy oranıyla da parlamentonun hakkındaki yolsuzluk suçlamalarını araştırmasını önleyebilir. Ramaphosa, ANC önde gelenleri hakkında biran önce cezai soruşturma açılmasını sağlamak zorunda.
Yeni yönetimin zarar eden kamu işletmelerine çeki düzen vermesi de gerekecek. Bunun için enerji ve hava yolu şirketlerinin denetleme kurullarına Zuma'nın atadığı kişileri görevden alması kaçınılmaz olacak. Ekonomiye yön verecek yeni ve yetenekli kişilerin bulunması gerekiyor. Kadroların yenilenmesinin ANC bünyesindeki beraberlik arayışını zora sokacağı şimdiden söylenebilir.
Ana sorun ekonomik durgunluk
Güney Afrika ekonomisi 2017'de resesyona girdi. Derecelendirme şirketlerinden ‘ıskarta' notu alması taze kredi bulmasını zorlaştırıyor. İşsizlik yüzde 30 ile ırk ayrımcılığı sonrasının en yüksek oranına çıktı. Ekonominin sağlığa kavuşmasında yerli ve yabancı şirketlerin güvenini kazanmak belirleyici olacak.
Ramaphosa'nın hükümet, özel sektör ve sendikalar arasında ‘büyüme paktı' kurmaya çalışacağı ve yatırımcıya güven vermek için bütün tarafların asgari yükümlülük almasını isteyeceği belirtiliyor. Ramaphosa ‘halkın kamu kurumlarına güvenmesi ve bu kurumlara seçilenlerin inandırıcılığının yeniden sağlanması için' söz vermişti. Ramaphosa tabii ki güvendiği kişilere görev verecek. Ancak iktidar partisinin birliğini korumak için Zuma taraftarlarını tamamen dışlayacağına da ihtimal verilmiyor.
Tecrübeli uzlaştırıcı
Cyril Ramaphosa ne kadar ‘barıştırıcı' olduğunu Apartheid yıllarında maden işçileri sendikası başkanıyken ve demokratik Güney Afrika Anayasası'nın hazırlanması sırasında ANC heyetine başkanlık ederken göstermişti. Ramaphosa aynı zamanda ANC hiyerarşisinde basamak atlayarak değil, kendi çabasıyla zirveye tırmandığı için de takdir toplamıştı. Siyasetin dışında işletmecilik ve yöneticilik de yaptığı için Güney Afrika'da ekonominin nasıl işlediğini yakından tanıyor.
ANC'yi yeniden birleştirip, kamuoyunun ve yatırımcının güvenini yeniden kazanabilmesi için bütün gücünü ve yeteneklerini ortaya koyması gerekecek. Ondan önce ekonomiyi ayağa kaldırıp, yolsuzlukla mücadele etmesi bekleniyor. Ramaphosa'nın ‘doğru göreve doğru zamanda gelen doğru kişi' olduğu söylenebilir.
Analist Prof. William Gumede, Güney Afrika'daki "Democracy Works Foundation" vakfının başkanı ve "Restless Nation: Making Sense of Torubled Times" adlı kitabın yazarı.
William Gumede
© Deutsche Welle Türkçe