Yükselen kur istihdamın üzerine kabus gibi çöktü

Yükselen kur istihdamın üzerine kabus gibi çöktü
İş dünyasının krize karşı alınmasını istediği acil önlemler gecikince, istihdam üzerine bu kez de kur kabusu çöktü. İç ve dış talepteki çöküş nedeniyle istihdamda ciddi bir erozyon yaşanırken, dolardaki hızlı sıçrama yeni iş yaratma umudunu da kararttı. 2009'un ocak ayında bir kişilik istihdam yaratmanın maliyeti imalat sanayiinde 239 bin lirayı bulurken, kurdaki yükselişle bu maliyet şubatta 255 bin liraya, martın ilk haftasında ise 264 bin liraya kadar yükseldi. Krizin en tehlikeli sonucu olarak görülen işsizliğin kur nedeniyle yeni bir ivme kazanması bekleniyor. Krizin en sert sonuçlarını gösterdiği 2008 yılının ekim ayından bu yana iç ve dış talepteki yetersizlik yüzünden istihdamı azaltan firmalar, bu kez kurun yarattığı maliyet baskısıyla karşı karşıya. Dolar maliyeti artırdı Ocak 2009'dan 1.600'ler seviyesinden başlayarak martın ilk haftasının sonunda 1.800'lere kadar sıçrayan dolar kuru, sanayide istihdam maliyetlerini de ciddi biçimde yükseltti. Ocak ayında Hazine Müsteşarlığı'nın teşvikli yatırımları içeren verilerine göre imalat sanayiinde bir kişilik istihdam yaratmanın maliyeti ortalama 239 bin lirayı buluyordu. Ancak şubatta dolardaki artış bu maliyeti 20 bin lira daha artırarak 255 bin liraya çekti. Doların büyük bir yükseliş gösterdiği martın ilk haftasında ise bir kişilik istihdamın maliyeti 264 bin liraya kadar çıktı. Kurun istihdam yükü üzerine bu etkisi, yatırım maliyetlerini de etkiliyor. Üretimdeki maliyet artışında kurun yarattığı baskıyı Üretici Fiyatları Endeksi'nde (ÜFE) görmek mümkün. Tüketici fiyatlarının (TÜFE) iç talepteki yetersizlik nedeniyle önemli bir düşüş eğilimine girdiği kriz döneminde, üretici fiyatlarında artış eğilimi dikkati çekiyor. 2008'in son ayında TÜFE yüzde 0,41 oranında düşerken aynı ay üretici fiyatları rekor bir düşüş göstermiş ve yüzde - 3,54 olmuştu. Buna karşın 2009 yılının ilk ayında TÜFE 0,29 artarken ÜFE 0,23, ekonomik durgunluğun sonuçlarının iyice açığa çıktığı mart ayında ise TÜFE yüzde 0,34 azalırken, ÜFE tam tersine yüzde 1,17 artış gösterdi. Bu da sanayi üzerinde hem yatırım hem de üretim maliyetlerinin yükünün giderek ağırlaştığına işaret ediyor.

Yıllar

Tarım dışı işsizlik

Kur (Dolar/TL)

2001

12,4

1.480

2002

14,5

1.677

2003

 16,7

1.432

2004

14,3

1.395

2005

13,6

1.350

2006

12,6

1.420

2007

12,6

1.170

2008

Eylül

13.3

1.237

Ekim

14.0

1.503

Kasım

15,4

1.573

Aralık

16*

1.513

 

 

 

2009

Ocak

-

1.618

Şubat

-

1.739

Mart

-

** 1.800

* Beklenti

** Ayın ilk haftası doların çıktığı en üst seviye

 

1 KİŞİNİN İSTİHDAM MALİYETİ (Bin TL)

 

 

Ocak

Şubat

Mart

İmalat sanayii

239

255

264

Taşıt araçları

551

591

612

Gıda ve içki

273

292

302

Dokuma ve giyim

129

137

142

Makina imalat

231

246

255

Lastik-plastik

202

215

223

Turizm

180

193

199

Ulaştırma

338

361

374

NOT: Ocak sonu kuru ve istihdam maliyeti temel alınarak dolardaki artışa göre.