Yunanistan'da orman yangınları kaygısı: Akdeniz kıyılarının yeni normali olabilir

Glasgow'daki COP26 İklim Zirvesi'ne katılan dünya liderleri; küresel ısınma, yoğun sıcak hava dalgaları ve Akdeniz genelinde ciddi tehdit olan orman yangınlarına karşı adım atma baskısı altında.

Sadece bu yaz Yunanistan'da, onlarca yıldır görülen en kötü sıcak hava dalgasının tetiklemesiyle binlerce orman yangını çıktı. Türkiye, İtalya ve İspanya da bu yaz günlerce süren ve çok geniş alanlara yayılan orman yangınlarıyla mücadele etti.

Yangınlarla ilgili kayıt tutulmaya başladığından bu yana görülen en büyük yangın ise Yunanistan'ın Evia (Eğriboz) adasında çıktı. Dev yangın neredeyse iki haftada söndürülebildi.

Gelecek yazlarda daha sıcak hava dalgalarının da geleceğini öngören hava tahminleri geldikçe, Akdeniz kıyılarında yaşayanlar böyle devasa orman yangınlarının yeni normal olmasından korkuyor.

Evia'nın kuzeyinde doğup büyüyen çiftçi Nikos Dimitrakis, "Bunu hiç beklemiyorduk" diyerek yangının çıktığı günleri hatırlıyor:

"Daha önceki yangınlarda olduğu gibi bir bölgenin yanıp biteceğini düşünmüştük. Ama bu kez tüm alan yandı."

Yangın, Dimitrakis'in topraklarına ulaştığında yardım isteyeceği kimse yoktu. Alevlerle kuşatılmıştı, eline ağaç dallarını alarak çaresizce alevlere karşı koymaya çalıştı:

"Yangın tepeye doğru çıkıyordu, çok fazla gürültü vardı. Oturdum ve izledim. Bir noktada gözyaşlarına boğuldum ve artık orayı terk ettim. Yakınlarda bir yangın söndürme aracınız yoksa yapabileceğiniz hiçbir şey yok. Tek başınıza ne yapabilirsiniz?"

Evia'daki birçok insan gibi Nikos da hayatını ormanlardan kazanıyor.

"Hazinemizi, hayatımızı kazandığımız ormanlarımızı kaybettik. Reçine topladığımız çam ağaçlarımızı, kestane ağaçlarımızı, bazı ceviz ağaçlarımızı kaybettik. Şu an geldiğimiz noktada önemli olan devletin bize nasıl destek sağlayacağı."

Nikos, yetkililerin yangınla mücadeleyi doğru şekilde ele almadığını düşünüyor:

"Çok kızgınım, çünkü böyle bir felaketin yaşanmasını beklemiyordum. Elbette ki iklim değişikliği bir faktör ama yangının bu kadar büyümesine izin verilmemeliydi. Bunun sorumlusu onlar. Bizi yaktılar ve bunun farkındalar."

Yerel halktan birçok kişi, yetkililerin alevlerin yayılmasını durdurmak için yeterince çabalamadığını düşünüyor. İtfaiye çalışanları ise bu yıl çıkan devasa yangınların beklenmedik olduğunu söylüyor.

'Bu sadece Yunanistan'ın sorunu değil'

Yunanistan genelinde yangın söndürme uçaklarının koordinasyonundan sorumlu Yarbay Stratos Anastasopoulos, beni bir helikoptere bindirerek ülke genelinde yangınlardan zarar gören alanları havadan gösterdi.

23 yıllık kariyerinde hiç böyle bir şey görmediğini söylüyor:

"Yaşadığımız şey bir savaştı. Yunanistan'ın tümünde, her yerde yangınlar vardı. Beş ya da altı gün boyunca aynı anda neredeyse 100 yerde yangın çıktı. Yani bizim için çok, çok zordu."

Hava koşullarının bu yıl boyunca çok farklı olduğunu söyleyen Yarbay Anastasopoulos, çok uzun süren sıcak hava dalgası ve azalan yağışları suçluyor:

"Sanırım hepimiz iklim değişikliğini görebiliyoruz. Bu sadece Yunanistan'ın ya da Amerika'nın ya da İtalya'nın sorunu değil. Bu küresel bir sorun."

Yunanistan Başbakanı Miçotakis: İklim krizi kapımızda

Yunanistan Başbakanı Kiryakos Miçotakis de zararın bu kadar büyük olmasından iklim değişikliğini sorumlu tuttu:

"İklim krizi kapımızda. İnsan olarak ne mümkünse yaptık ama yeterli olmadı."

Yangınlarla mücadele ederken hatalar yapıldığını kabul eden Miçotakis, "Olağanüstü olayın yoğunluğu, savunma yöntemlerimizin çoğunu boşa çıkardı" dedi.

Sadece Evia Adası'nın kuzeyinde 50 bin hektardan daha geniş bir ormanlık alan yandı. Yangını kontrol altına almak neredeyse iki hafta sürdü.

Ortaya çıkan zararın etkisi ise yıllarca hissedilecek.

Ormancılar, yeni yangınların önlenmesiyle çam ağaçlarının yeniden canlanacağını söylüyor. Ancak ağaçların büyümesi ve aynı boyutlara gelmesi 30 yıl alacak.

Bu yıl yağmurların başlamasıyla birlikte gerçek bir erozyon ve sel tehlikesi de ortaya çıkacak. Orman Müdürlüğü, toprak kaymalarını engellemek için elle yapılan kütükten setler oluşturulup kurulması için yerel ekipler oluşturdu.

Gelecek aylarda kuru ağaçları keserek Evia'nın kuzeyinde yeni ağaçların yetişebilmesi için alan yaratmaya çalışacaklar.

Dünya Vahşi Yaşam Fonu'ndan orman yangını uzmanı Elias Tziritis, çam ormanlarının yangınlarla mücadele edebileceğini, hatta 30-40 yılda bir çıkan yangınların ardından daha da büyüyüp gelişebildiğini söylüyor. Ancak yangınlrın çok sık çıkması halinde ormanların yeniden canlanmaya fırsat bulamayacağından korkuyor:

"Doğaya çok güveniyorum, doğa üzerine düşen görevi yerine getirecektir. Akdeniz ormanları, yangınlara alışkındır. Hatta bu onların rehabilitasyon mekanizmasının bir parçası. Ancak doğaya güvenirken insanlara güvenmiyorum."

• Orman yangınları artıyor mu, iklim değişikliği ile nasıl bir bağlantısı var?
• Dünya genelinde orman yangınları neden artıyor?
• Yunanistan'da yangın söndürme çalışmalarına ordu da katılacak
• Yunanistan'da yangınlar nedeniyle Atina-Selanik karayolu trafiğe kapatıldı
• Atina'nın kuzeyindeki yangınlarda onlarca ev ve araç alevler içinde kaldı

'Yangınların sebebine bir çözüm bulun'

Aynı zamanda bir itfaiye gönüllüsü olan Elias, yetkililerin bir krizden diğerne sürüklenme tehlikesi altında olduğundan endişeli.

Önlemeye daha faza önem verilmezse, devasa yangınların tekrar tekrar ortaya çıkabileceğinden korkuyor.

Elias, orman yönetiminin daha iyi olması gerektiğini; özellikle yapılaşmanın ormanlara yakın olduğu yerlerde, kırık dallar, kuru yapraklar gibi ormanlarda kolay alev alabilecek her şeyin ortadan kaldırılması gerektiğini söylüyor:

"Yunanistan'daki politikacılar orman yangınlarında asıl sorunun iklim değişikliği olduğnu söylüyor. Ama biliyorsunuz ki orman yangınlarının daha fazla ve yoğun olmasında iklim değişikliği kriterlerden sadece biri."

Elias bu nedenle insanların daha fazla sıcak hava dalgası ve orman yangını riski gerçekliğine kendilerini hazırlaması gerektiği görüşünde:

"İspanya, Portekiz, İtalya veya Türkiye'ye sorun: Hepsi size orman yangınlarında ortaya çıkan yeni durumun iklim değişikliğinden etkilenen devasa yangınlar olduğunu söyleyecektir."

İklim değişikliğine karşı atılacak adımın ise önleme çalışmaları olduğuna inanıyor.