Jessica Bateman-Paros
"Bak" diye seslendi Stella, dalgalar arasındaki renkli noktaları göstererek: "Bütün mikroplastikleri görebiliyorsunuz."
Yunanistan'ın Kiklad bölgesindeki çoğu ada gibi, yaklaşık 13 bin kişinin yaşadığı Paros Adası'na her yaz yaklaşık 400 bin turist akın edince atık sayısında da patlama yaşanıyor.
Paros Adası şimdi 'dünyanın plastik atık olmayan ilk adası' olmak istiyor. Ama bu çok da kolay olmayacak.
Turistlerin yoğun olduğu dönemlerde, dar sokaklara dizili beyazlı mavili kafelerde günde yaklaşık 1000 plastik bardak tüketiliyor. Çeşme suyu içilmediği için günde binlerce plastik su şişesi de atıklara karışıyor. Su idaresi ise çeşme suyunun içilebilir olduğunu söylüyor.
Yunanistan'ın atıklardan sorumlu idaresi, mali kriz döneminde kesintiye uğradı. Bu da, geri dönüşüm yapılamamasına ve çoğu bölgenin AB standartlarını yakalayamamasına neden oluyor.
Akdeniz'deki atıkların %95'i plastik. Ama üç yıl içinde bu değişebilir.
Stella Cervello ve Zana Kontamanoli Paros Adası'nın atıklardan temizlenmesi için kampanya yürüten Clean Blue adlı kuruluşta gönüllü çalışıyor.
Cervello, Fransa'da 2016 yılında bu adaya taşınmış. "İlk vardığımda çok şaşırmıştım. Plajda uçuşan plastik bardaklara inanamıyordum" diyor.
Neden Paros?
Cervello, plastik kullanımına alternatifler geliştirilmesi için bir Facebook grubu kurmuş ve birçok şirketle de plastik kullanımının azaltılması için görüşmeler yapıyor.
Yardım kuruluşu Commean Seas'den Jo Royle da plastik atıklardan temizlenen bir ada modeli için Akdeniz'de bir yer belirlemeye çalıştığını ve Paros'un da buna uygun olabileceğini düşünüyor.
Adaların atık maddelerin açıkça görülebileceği yerler olduğunu belirten Royle "Her şeyin girip çıktığı tek bir liman var dolayısıyla kurduğumuz pilot projenin çalışıp çalışmadığını değerlendirebiliyoruz" diyor.
Pilot proje için Paros'un seçilme nedenlerinden biri de yaz ve kış aylarında turist yoğunluğu nedeniyle değişen nüfus ve tüketimdeki artış. Royle adaya geldiğinde, plastik tüketimini azaltmak için çalışanlar olduğunu da fark edince projeyi burada uygulamaya karar vermiş.
Seyşeller gibi bazı adalar tek kullanımlık plastiklere yasak getirdi. Ama plastik tüketiminin tamamen yasaklanması ilk defa Paros'ta uygulanıyor.
Paros'ta havalimanına inenleri artık plastik tüketimine karşı mesajlar içeren büyük pankartlar karşılıyor.
Ekibin ilk işlerinden biri, yerel işletmeleri, pipet ve su şişeleri gibi tek kullanımlık plastik kullanımından vazgeçirmeye çalışmak olmuş.
Zana Kontamanoli, "Konuştuğumuz 70 işletmeden 50'si kabul etti" diyor.
Ekibin zorlandığı bir diğer nokta, atıkların idaresi olmuş.
On dört işletme, geri dönüşümde daha değerli olan plastik bardak ve şişeleri ayırmaya başladı.
Bu plastikler ana kıtada geri dönüştürülüp adaya bank olarak geri gönderiliyor.
Öğrenciler bilinçleniyor
Ancak bir diğer zorluk da, adadaki hemen hemen çoğu çöp bidonunun kapaklarının kapanmıyor olması. Bu da rüzgarla beraber birçok atığın uçuşmasına ve bazılarının da Ege Denizi'ne kadar sürüklenmesine neden oluyor.
Adada birçokları projeye destek çıksa da bazıları hala şüpheyle bakıyor.
Geri dönüşüm anlaşmasının ilk imzacılarından olan Nemobar'ın sahibi Any Kirk, "Şişe su servis etmemek bizim zararımıza oldu. Su filtresi kullandığımızı söylememize rağmen birçok müşteri rahatsız oldu ama kararımızdan vazgeçmedik" diyor.
Ekip fırınları ve eczaneleri de plastik poşet kullanımından vazgeçirmiş.
Girişimciler otellerden topladıkları binlerce nevresimle de çantalar yapıyor.
Kontamanoli "Araştırmalarımız sonucu adadaki atıkların %60'a yakını geri dönüştürülebilir atık. Ama daha fazla eğitim gerekli" diyor.
Ekip, adadaki 2.500 öğrencinin de bilinçlenmesi için çaba gösteriyor.
Öğrenciler okullarına yerleştirilen su filtreleri ile yeniden doldurabilir su şişeleri kullanıyor. Zana Kontamanoli, "Çocuklar değişimin güçlü öncüleri çünkü evlerine gidip ailelerine bundan bahsediyorlar" diye anlatıyor çocuklarla yaptıkları eğitimin etkilerini.
Adada yalnızca altı aydır bulunsalar da girişimciler şimdilik iyimser. Turist sezonu bitmeden büyük değişimler yapılabileceğine inançları tam.
Jo Royle da projenin başarısının örnek olabileceği görüşünde:
"Plastik kirliliği çok karmaşık bir mevzu, yalnızca tek bir çözümü yok. Ama bu sistemler işe yararsa başka yerlerde de uygulanabileceğini umuyoruz."Yunanistan'ın Paros Adası'ndaki Xifara Plajı'nda yürüyüş yapan Stella Cervello, kısa bir süre içinde onlarca plastik atık topladı. Topladıklarından bazıları hemen yakındaki Mikonos Adası'ndan sürüklenen parçalanmış plastik poşet atıkları, bazıları ise Türkiye kıyılarından sürüklenen karton gıda ambalajlarıydı.
