Zaman gazetesi davasından: Bir iktidarın yargılanacağını söylemek suç mu?

Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) içindeki cunta yapılanması tarafından düzenlenen darbe girişimi sonrası Gülen cemaatine yönelik olarak başlatılan soruşturmalar kapsamında tutuklanan eski Zaman yazarları ve editörlerinin de aralarında bulunduğu 11 sanıklı davanın dördüncü duruşmasının ilk oturumu (10 Mayıs 2018) tamamlandı. 

Mümtazer Türköne ve Orhan Kemal Cengiz'in savunmalarını tamamlamasının ardından mahkeme oturuma son verdi. Duruşmanın ikinci oturumu yarın saat 10:30'da başlayacak.

Eski Zaman yazarı, gazeteci Şahin Alpay, Anayasa Mahkemesi’nin (AYM) ikinci kez ‘hak ihlali kararı’ vermesinin ardından 16 Mart 2018'de İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi’nce tahliye edilmişti. Hakkında ev hapsi kararı verilen Alpay, yaklaşık 20 ay cezaevinde kalmıştı. 

Duruşmayı RSF, Af Örgütü, Londra Barosu İnsan Hakları Komitesi, HDP’li Altan Tan ile T24 yazarı ve P24 Kurucu Başkanı Hasan Cemal de izliyor.

Dakika dakika yaşananlar

12:00 - Mümtazer Türköne: İddianamede 10, mütalaada 23 yazı var. Teslim edilen CD'lerde yazıların bir kısmı savcının mütalaasından sonra toplanmış. Mahkeme ara kararında 30-40 yazı talep ediyor ama bin kadar yazı toplanıyor.  Mahkemenin talep etmediği makaleler var. Makale diyorum zira biz sadece makalelerden yargılanıyoruz.

12:03 - Mümtazer Türköne: Savcı bey bu 1000 kadar makaleyi tarayıp alıntılar yaparak mütalaasını hazırlamış. Hakimler ve Savcılar Kurulu’na duruşma savcısı Cem Üstündağ hakkında suç duyurusunda bulunmak istiyorum. Savcının esas hakkındaki mütalaası çok sayıda kanunu ihlal etmektedir.

12:05: Mümtazer Türköne: Savcının bu dosyadan el çektirilmesi ve hakkında soruşturma açılmasını talep ediyorum. Savcının mütalaaya iddianamede olmayan, mahkemeye sunulmamış belgeleri katması CMK'ya aykırıdır. "Mutfakta biri mi var" kuşkusu yaratmıştır. Bu uygulama, Şahin Alpay hakkındaki AYM ve AİHM kararlarının benzerinin diğer sanıklar için de çıkabileceği ve tahliye sonucunu vereceği endişesiyle yapılmış izlenimi veriyor.

12:10: Mümtazer Türköne: Mehmet Altan'ın durumundaki gibi hüküm tesis edildiği için AYM ve AİHM kararının gerektirdiği tahliyenin uygulanamamasının bizler için de geçerli olması istenmiştir. Savcının hüküm verme konusundaki aceleciliği adil yargılama hakkı ihlali kuşkusu uyandırmaktadır. AYM ve AİHM'in gazete yazılarının suç delili olarak yer aldığı durumlarda yazıların tam metninin verilmesi kararı burada da uygulanmalı. Duruşma savcısı ise yazılardan kısa alıntılarla yetinmiş ya da sadece yazı tarihlerini vermiştir.

12:20: Mümtazer Türköne: Şahin Alpay’ın AYM ve AİHM kararlarında yer alan beş köşe yazısı tarihleriyle mütalaada yer almaktadır. Duruşma savcısı suç unsuru olmayan delilleri tekrar kullanarak Anayasa’ya meydan okumuştur. 

12:25: Mümtazer Türköne: AYM “gazete makalelerinden tutuklama yapılamaz” derken savcı makalelerden hüküm istemektedir. Mütalaa ihlalin kasten devam ettirildiğini göstermektedir.

12:33: Duruşmaya 13:45’e kadar ara verildi

14:10: Duruşma verilen aranın ardından Mümtazer Türköne’nin esas hakkında savunmasıyla devam ediyor.

14:11: Mahkeme, Mümtazer Türköne’nin usül ile ilgili itirazının reddine karar verdi.

14:17 Mümtazer Türköne: İki ayrı mütalaa var, bize CD ile sunulan mütalaa ve son celsede zapta geçen mütalaa. Hangisini esas alarak savunma yapmalıyım?

14:18 Mümtazer Türköne’nin “Hangi mütalaaya itibar edeceğim” sorusu üzerine heyet başkanı “UYAP’a yüklenen iddianameye itibar edin” dedi.

14:22 Mahkeme başkanı “mahkememiz mütalaa ile bağlı değildir" diyerek Mümtazer Türköne’nin savcının el çektirilmesi ve diğer usule ilişkin taleplerini reddetti.

14:23 Mümtazer Türköne usule ilişkin taleplerinin reddedilmesi sonrasında esas hakkında savunmasını yapmaya başladı.

14:25 Mümtazer Türköne: Yazıların tümü hakkında savunma yapmayacağım, bir bölümü için ek süre istiyorum.

14:31 Mümtazer Türköne: Kendimle ilgili ihbarda bulunmak üzere bir savcıya verdiğim ifademi sunuyorum. Çünkü alıntılanan cümlelerimden daha sert.

14:32 Mümtazer Türköne "17-25 Aralık sürecinin darbe girişimi olmadığı" yönünde 2014'te verdiği savcılık ifadesini mahkemede okudu.

14:35 Mümtazer Türköne: "Ey millet, ayaklanın, elinizdeki silahla iktidarı devirin" demek dışında, bir iktidarın yargılanacağını söylemek suç mu?

14:36 Mümtazer Türköne Zaman'da yazdığı ve iktidar mensuplarının yargılanacağını, itibar kaybedeceğini anlattığı yazılarından örnekler veriyor.

14:38 Mümtazer Türköne: "Teşhir edilecekler" veya "rezil olacaklar" anlamındaki bu yazım iktidara karşı değil, İbrahim Karagül'e karşı polemiktir.

14:41 Mümtazer Türköne: İbrahim Karagül'ün bir yazısını "muhalif aydınları, yazarları tehdit ediyor" diyerek okudu: "Ben bu yazıya cevap yazdım.

14:44 Mümtazer Türköne: İbrahim Karagül'ün "Entelektüel Terör" yazısına cevap verdiği ve kendisi aleyhinde suç delili diye sunulan yazısını okuyor.

14:48 Mümtazer Türköne: Bu İbrahim Karagül'le polemik yazısı. Mütalaadaki iddianın aksine yazıda hükümetin başına gelecek olaylar anlatılmıyor.

14:53 Mümtazer Türköne: Carl Scmitt'in "siyasal ilahiyat" tezine karşı hukukun üstünlüğünün olağanüstü hâlde de korunmasından yana yazılar yazdım.

14:55 Mümtaze Türköne: Zaman'daki 2016 tarihli iki yazısının, Gülen'in o dönemki açıklamalarıyla örtüştüğü yönündeki iddiaya cevap veriyor.

15:13 Mümtazer Türköne "Dolmabahçe Mutabakatı" sonrasında yazdığı ve o dönemki Arınç-Erdoğan polemiğine değinen #Zaman yazısını mahkemede okudu.

15:15 Mümtazer Türköne esas hakkındaki savunmasını, suçlanan yazılarından uzun bölümler okuyup, ifadelerinin anlamını açıklayarak sürdürüyor.

15:16 Mümtazer Türköne: Herhalde bu yazılar AİHM'in önüne gittiğinde alıntılanan bölümle yetinmeyip yazıların aslı neymiş diye bakacaklardır.

15:17 Mümtazer Türköne: Otokrasi kelimesini ben icat etmişim. Yurtta Sulh Konseyi de bu kavramı kullanmış. Oradan arada bağ kurulmak isteniyor.

15:18 Mümtazer Türköne: Otomobilin 'oto'su, demokrasinin 'krasi'sinden oluşan bu kelime de demokrasi gibi, oligarşi gibi Yunanca kökenlidir.

15:19 Mümtazer Türköne: "Otokrasi" Hesiodos, Herakleitos tarafından kullanılmıştır. İktidar sahibi uyacağı kuralı kendi belirlerse bu otokrasidir.

15:25 Mümtazer Türköne: Suç unsuru olarak iddianameye konulan yazılarımın tamamı benim lehime delil olarak kullanılabilir.

15:29 Mümtazer Türköne: Son mütalaaya dahil olan bazı yazılarımı bulamadım. Onlara ilişkin savunma yapamayacağım. Mahkemeden ek süre talebim var.

15:33 MümtazerTürköne mütalaada suç delili sayılan yazılarından bölümler okuyarak esas hakkındaki savunmasını sürdürüyor.

15:39 Zaman davasında duruşmaya saat 16:00'ya kadar ara verildi. Mümtazer Türköne savunmasına aradan sonra devam edecek.

16:20 Duruşma verilen aranın ardından tekrar başladı. MümtazerTürköne savunmasına kaldığı yerden devam ediyor.

16:28 MümtazerTürköne iddianamede yer alan “Cumhurbaşkanı freni patlayan kamyonu durdurabilir mi?” yazısını okudu.

16:30 MümtazerTürköne: Bu yazı anayasal düzeni ortadan kaldırma teşebbüsü olarak değerlendiriliyor, hayretler içindeyim.

16:32 MümtazerTürköne: iddianamedeki iki yazısını daha okudu: Bunlardan kat kat ağır eleştiriler yapıldı ve hiçbiri darbe suçundan yargılanmadı.

16:34 MümtazerTürköne: Bu yazılardan dolayı herhangi bir pişmanlık duymuyorum. Bunlar demokrasinin vazgeçilmezleri.

16:36 MümtazerTürköne, savcının yazılarını Gülen’in talimatıyla yazdığına dair iddiaları yanıtlıyor: Başkasının aklıyla yazdığının söylenmesi bir yazar için en büyük hakaret.

16:38 Gülen’in görüşüne sadık kaldığı iddiasına dair MümtazerTürköne dershanelerin kapatılması ve Türkan Saylan ile ilgili yazılarını örnek gösterdi.

16:45 MümtazerTürköne “Gülen’i bitirme kararı 2004’te MGK’da alındı” haberi üzerine Zaman gazetesinin hükümeti eleştirdiğini belirtti: Tek istisna benim yazım.

16:48 MümtazerTürköne: Ben kimseden talimat alarak yazı yazmam. Yazarlık hayatım boyunca bırakın talimatı, telkin bile almadım. Özgürlüğüme düşkünüm.

16:50 MümtazerTürköne: Savcı talimat aldığıma dair bir iddiada bulunuyorsa, bunu delillendirmesi gerekir. Aksi hukuk pratiğine aykırı.

16:53 MümtazerTürköne: Sadece gazetelere dayandırarak cebir ve şiddeti ıspatlamak mümkün değil. Ancak birisinin kafasına vurmak suretiyle gazete şiddet eylemi olarak kullanılabilir.

16:58 MümtazerTürköne yedi makaleden savunmasını hazırlamak için süre talep etti: Esas hakkında mütalaamı bitirmediğimin kayda geçmesini istiyorum.

17:02 MümtazerTürköne mahkemeye savunmaları için iddianameyi mi esas alacaklarını sordu. “Mütalaanın hiç bir değeri yok mu?” sorusu üzerine heyet başkanı “onu değerlendireceğiz” dedi.

17:05 MümtazerTürköne’nin ardından avukatı Elvan Kılıç söz aldı: Mütalaada yer alan deliller arasında bir eylem olarak cebir ve şiddet kullanıldığına dair bir ima yoktur.

17:09 Av. Kılıç, gazete yazıları için dava zaman aşımının dört ayla sınırlı olduğunu söyledi: Mahkemeler dört yıl önce yazılmış makaleleri yargılama konusu edemez.

17:12 Av. Kılıç: ŞahinAlpay kararlarında gerek AYM, gerek AİHM gazete yazısının tutuklama konusu olamayacağını hükmetti. Bu kararlara binaen #MümtazerTürköne serbest bırakılmalıdır.

17:15 Tutuksuz yargılanan sanıklardan Orhan Kemal Cengiz savunması için söz aldı: Ben yazılarım değil, avukatlık faaliyetim nedeniyle yargılanıyorum.

17:18 Orhan Kemal Cengiz: Savcı bey ilk mütalaasıyla ölümü gösterdi, sonra tadilatla sıtmaya razı etti. Ama ben o sıtmaya da razı değilim.

17:21 Orhan Kemal Cengiz: İddianamede fiil yok. Adım oraya Zaman gazetesine kayyum atanmasına dair davayı AYM’ye götürdüğüm için eklendi.

17:24 Orhan Kemal Cengiz: AhmetAltan ve MehmetAltan’ın davalarını da AYM’ye ben götürdüm. Bundan dolayı kriminalize edilmem kabul edilemez.

17: 25 Orhan Kemal Cengiz: Benim 25 yıllık meslek hayatım bunun üzerine kurulu. Yaptığım işle de gurur duyuyorum.

17:26 Orhan Kemal Cengiz: İddianameyi esas alacağınızı söylediniz. İddianamede hakkımda herhangi bir fiil yok, bu yüzden beraatimi talep ediyorum.

17:31 Orhan Kemal Cengiz suçlamalar arasına giren tweetlerle ilgili: AİHM’e göre ifade özgürlüğüne müdahale hukuken öngörülebilir olmalı.

17:33 Orhan Kemal Cengiz suçlandığı tweetlerle ilgili: İddia makamının yaklaşımı öngörülebilir değil. O tweetlerin “örgüte yardım” olarak yorumlanacağını öngöremezdim.

17:37 Orhan Kemal Cengiz: Bu durumda sadece makale ve tweetlerimle yargılanıyorum. Öyleyse basın kanununun dava aşımı hükmü uygulanmalı ve dava benim açımdan düşmeli.

17:40 Orhan Kemal Cengiz: Radikal kapandı kapanacaktı, Bugün gazetesinden iyi bir teklif aldım. Onlara siz dahil herkesi eleştirebilir miyim diye sordum. Delil sayılmasını kabul etmiyorum.

17:40 Orhan Kemal Cengiz: Bugün gazetesine yazdığım için yargılanıyorsam neden bu davada benden başka Bugün yazarı yok?

17:52 Yurt dışına çıkarken gözaltına alınmasıyla ilgili Orhan Kemal Cengiz Türkan Elçi tarafından yazılan ve “Tahir Elçi Vakfı” toplantısı için yurt dışına gittiğini belirten dilekçeyi okudu.

18:03 Orhan Kemal Cengiz, dosyaya giren 2014-2015 yılında attığı tweetlere ilişkin: 10 bin tweet atmışım, sadece üç tanesi seçilmiş. Hak ihlalleri gibi konularda sık tweet atarım.

18:09 Orhan Kemal Cengiz: Herhangi birine yönelik bir hak ihlalini propaganda fiili olarak kabul edersek, insan hakları alanında hiç eleştiri yapamayız.

18: 11 Orhan Kemal Cengiz: Zaman davasını AYM’ye götürdükten sonra davanın yürütülmesine ilişkin bazı anlaşmazlıklar çıktı, aksi takdirde AİHM’e de götürmüştüm.

18:14 Orhan Kemal Cengiz: Savcıya gazetecileri, hak savunucularını ve avukatları toplarsanız, bu soruşturmanın meşruiyeti sorgulanacaktır dedim.

18:15 Orhan Kemal Cengiz beraatini talep ederek savunmasını tamamladı. Duruşmaya 15 dakika ara verildi.

18:42 Duruşma, verilen aranın ardından Orhan Kemal Cengiz’in avukatının savunmasıyla devam ediyor.

18:50 Orhan Kemal Cengiz’in avukatı Ali Koç: Orhan Kemal Cengiz alanında uzman bir hukukçu ve hak savunucusudur. 2017’de Vaclav Havel ödülüne aday gösterilmiştir.

18:56 Orhan Kemal Cengiz’in avukatı Koç: Müvekkilim bir yazısında cemaate “ceberrut” diyor. Cemaat yargısı ve polisinin uygulamalarını eleştirdiği onlarca yazı ve tweeti var.

18:58 Av. Koç: Dava şartı olan süreler geçmiştir. TMK 7/2 kapsamında bu yazıların sadece eser sahipleri değil, yazı işleri müdürüleri de yargılanmalıdır.

19:01 Av. Koç: Orhan Kemal Cengiz’in beraatini, aksi takdirde davanın Basın Kanunu’nun 26. Maddesi gereği zaman aşımı nedeniyle düşmesini talep ediyoruz.

19: 05 Mahkeme savunmaların ardından bugünkü oturuma son verdi. Duruşma yarın 10:30’dan itibaren devam edecek.