Zeytin Dalı Harekatı öncesi Afrin'den Türkiye'ye kaç saldırı düzenlendi?

: Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın, Zeytin Dalı Harekatı'nın 12. gününde 1 Şubat'ta CNN'in internet sitesinde yayımlanan makalesinde, geçen yıl Afrin'den Türkiye'deki şehirlere yönelik 700'den fazla saldırı olduğunu yazdı. Başbakan Binali Yıldırım da Afrin'den, Hatay ve Kilis ile civardaki karakol ile üslere 700'e yakın tacizin ve saldırının gerçekleştirildiğini söyledi.

? BBC Reality Check, Türkiye'nin 20 Ocak'ta Zeytin Dalı Harekatı'nın başlama nedenlerinden biri olarak gösterilen, Afrin'den yapılan saldırıları mercek altına aldı. Genelkurmay Başkanlığı'nın açıklamaları da dahil olmak üzere çok sayıda açık kaynaktan yapılan incelemeler sonucunda Afrin'den Türkiye'ye yönelik yalnızca 26 saldırı ve taciz atışı tespit edildi. Dışişleri Bakanlığı, BBC'nin konuyla ilgili sorularına 1 Ocak 2017 ile 20 Ocak 2018 tarihleri arasında "700 taciz atışı" olduğunu ve buna ek olarak da 90'dan fazla roketli saldırı gerçekleştildiğini belirterek, yanıt verdi.

Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) ve desteklediği Özgür Suriye Ordusu'na (ÖSO) bağlı birlikler, Zeytin Dalı Harekatı kapsamında Afrin şehir merkezinde kontrolü alırken, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan operasyonun bir süre daha devam edeceğini açıkladı.

Türkiye, harekatı "ulusal güvenliğini korumak" amacıyla ve Birleşmiş Milletler (BM) sözleşmesinde yer alan "meşru müdafaa hakkı" çerçevesinde düzenlediğini söylüyor.

Üst düzey Türk yetkililer, Suriye'de başta Afrin olmak üzere Kürt Demokratik Birlik Partisi (PYD) ile askeri kanadı Halk Savunma Birlikleri'nin (YPG) kontrolü altındaki bölgelerden Türkiye'ye yönelik düzenli ve sıkça saldırı olduğunu söylüyor.

BBC'nin farklı iddiaların doğruluğunu incelediği BBC Reality Check bölümü kapsamında, Zeytin Dalı Harekatı öncesinde Afrin'den Türkiye'ye yönelik oluşturduğu söylenen güvenlik tehdidine dair yapılan açıklamaları mercek altına alındı.

Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın, CNN'de yayımlanan makalesinde, "Yalnızca geçen yıl içerisinde, PYD/YPG kontrolü altındaki Afrin bölgesinden Türkiye'deki şehirlere yönelik 700'den fazla saldırı gerçekleşti" ifadesini kullandı.

Başbakan Binali Yıldırım da Zeytin Dalı Harekatı'nın başlamasının ertesi günü (21 Ocak) gazete yöneticilerine yaptığı değerlendirmede, Hatay ve Kilis ile civardaki karakol ile üslere 700'e yakın tacizin ve saldırının gerçekleştirildiğini söyledi.

Başbakan Yardımcısı Bekir Bozdağ da Zeytin Dalı Harekatı'nın başlamasından bir gün sonra, Afrin bölgesinden, "Hatay ve Kilis illerimiz ile oradaki karakol ve üslerimize bugüne kadar 700'e varan saldırı ve taciz" gerçekleştiğini açıkladı.

Ayrıca Cumhurbaşkanlığı'nın hem Türkçe hem İngilizce resmi Twitter hesaplarından 26 Ocak'ta paylaşılan mesajlarda, "Son bir yıl içerisinde Suriye sınırından Türkiye'ye 700'den fazla saldırı düzenlenmiştir" ifadesi yer aldı.

Ancak, BBC Reality Check'in yaptığı araştırmada, açık kaynaklarda, Suriye'den Türkiye'ye yönelik 1 Ocak 2017 ile 20 Ocak 2018 tarihleri arasındaki dönemde 26 saldırı ve taciz atışının yer aldığını tespit edildi.

Bunlardan 15'inin Afrin'den geldiği belirlendi.

2017 yılına dair ilk olayın 22 Mart tarihinde Reyhanlı'da yaşandığı görülüyor.

Genelkurmay Başkanlığı'ndan yapılan açıklamada, 22 Mart tarihinde sabah saatlerinde Afrin'den açılan keskin nişancı ateşi sonucunda Reyhanlı'daki Bükülmez Hudut Karakolu'nda görevli bir askerin hayatını kaybettiği ifade edildi.

Sınırın Suriye tarafından gelen saldırı ve taciz atışlarının en çok yoğunlaştığı dönem de Nisan ayının sonları oldu.

Genelkurmay Başkanlığı; Irak'ın kuzeyindeki Sincar Dağı ve Suriye'nin kuzeydoğusundaki Karaçok Dağı'na yönelik 25 Nisan'da gerçekleştirdiği hava harekatının ardından YPG kontrolü altındaki bölgelerden 11 sınır karakoluna 13 saldırı düzenlendiğini açıkladı.

Açıklamada, bu saldırıların dokuzunun Afrin bölgesinde meydana geldiği belirtildi.

Açık kaynaklarda yer alan haberler ve Genelkurmay Başkanlığı'ndan yapılan açıklamalara göre, 2017 yılında Afrin bölgesinden en son 30 Haziran'da Hassa'da bulunan Gökhan Hudut Karakolu'na taciz atışı gerçekleştirildi.

Genelkurmay Başkanlığı, 2018 yılında da 19-20 Ocak tarihlerinde Afrin'den yapılan taciz atışlarına "misliyle karşılık verildiğini" açıkladı.

Ayrıca 20 Ocak günü yapılan hava operasyonlarıyla Zeytin Dalı Harekatı başlatıldı.

Anadolu Ajansı'nın (AA) 15 Ocak'ta yayımladığı ve "muhabirinin derlediği bilgilere" dayandırdığı "Terör saldırılarının merkezi Afrin" başlıklı haberde, yaklaşık 2,5 yıllık dönem içerisinde Afrin bölgesindeki PYD tarafından sınır karakollarına yönelik Hatay'da 10, Kilis'te iki saldırının düzenlendiği, iki askerin yaşamını yitirdiği ifade edildi. Haberde, taciz atışları da saldırılar arasında sıralandı.

BBC Reality Check, söz konusu saldırıları Genelkurmay Başkanlığı'nın açıklamaları, Dışişleri Bakanlığı'nın hazırladığı basın derlemesi, AA arşivi, Doğan Haber Ajansı (DHA) haberleri ve çatışma bölgelerinden gönderilen sosyal medya mesajlarını takip eden liveuamap.com web sitesi üzerinden açık kaynak araştırmasıyla belirledi.

Türkiye'ye yönelik saldırı ya da taciz atışlarına dair açıklamalar genellikle Genelkurmay Başkanlığı tarafından olaya özel basın açıklaması veya günlük, haftalık ya da aylık bilgilendirme notlarında paylaşılıyor.

Genelkurmay Başkanlığı, genellikle herhangi bir taciz atışı ya da saldırının ardından bunlara karşılık yapılan sınır ötesi operasyonlara dair bilgilendirme yapıyor.

Saldırılara dair bilgiler veya yerleşim yerleri ile yakınlarına havan topu ya da roket mermisi düşmesi gibi vakalarda ise zaman zaman AA ve DHA güvenlik kaynaklarına ya da bölgedeki muhabirlerine dayanarak bunu haberleştiriyor.

BBC, üst düzey hükümet yetkililerinin değerlendirmelerinde yer alan "Afrin'den 700 saldırı" ile açık kaynaklar ile ordunun açıklamalarında tespit edilen 26 sınır olayı arasındaki farkın büyüklüğünü hem Genelkurmay Başkanlığı'na hem de Dışişleri Bakanlığı'na sordu.

BBC'nin Şubat ayı başında sorularını yanıtlayan Genelkurmay Başkanlığı'ndan bir kaynak, "Verilen bu 700 sayısı doğrudur. Zeytin Dalı Harekatı başlamadan önce hemen her gün sınır karakollarımıza yönelik taciz atışları yapılmıştır" dedi.

Kaynak, TSK tarafından sınırın Suriye tarafından yapılan saldırı ve taciz atışlarının kayıtlarının günlük olarak tutulduğunu ifade etti.

Aynı kaynak, taciz atışı ile saldırı arasındaki farkın sorulması üzerine ise, her ikisinin aynı değerlendirildiğini, sonuçta "Türkiye topraklarına düştüğünü" söyleyerek yanıt verdi.

BBC'nin tutulan kayıtları talep etmesi üzerine de yabancı bir basın kurumu olduğu için izin alması gerektiği belirtilerek, Genelkurmay Başkanlığı tarafından Dışişleri Bakanlığı'na yönlendirildi.

BBC Reality Check, 30 Ocak'ta Dışişleri Bakanlığı ile temasa geçerek, söz konusu saldırıların detaylarıyla ilgili sorular yöneltti ve kayıtlara ulaşmak izin talep etti.

Bu talebe yanıt gelmemesinin ardından 13 Şubat'ta bir kez daha Dışişleri Bakanlığı'na e-posta atıldı. Aynı zamanda Londra'daki Türkiye Büyükelçiliği'nin basın bölümü ile de temasa geçildi.

Dışişleri Bakanlığı, verdiği yanıtta, "1 Ocak 2017 tarihinden Zeytin Dalı Harekatı'nın başladığı 20 Ocak 2018 tarihine kadar olan dönemde Afrin'den Hatay ve Kilis illerimiz, civardaki karakol ve üslerimiz ve İdlip'te konuşlu gözlem noktalarımıza 700'e yakın taciz gerçekleşmiştir" dedi.

Bunun ardından BBC'ye konuşan diplomatik kaynaklar, ifade edilen 700 sayısının yapılan taciz atışlarına ait olduğunu ve bunların da saldırılardan farklı olduğunu belirtti.

Bir diplomatik kaynak, "Sınırın diğer tarafındaki bir çatışma ya da saldırı sırasında Türkiye hedeflenmese de Türkiye'de yan etki olarak hissedilen olaylara taciz atışı diyoruz. Saldırıda ise Türkiye doğrudan hedef gözetilerek vuruluyor" dedi.

Aynı kaynak, 700'den fazla taciz atışına ek olarak, 90'dan fazla da roketli saldırı gerçekleştiğini vurguladı.

Ayrıca diplomatik kaynaklar, verilen sayının kapsadığı alanı da genişleterek, yalnızca Türkiye'yi değil, İdlib'teki gözlem noktaları ile Azez ve Cerablus arasındaki Fırat Kalkanı Harekatı bölgesini de içerdiğini belirtti.

Diplomatik kaynakların bu açıklamalarına rağmen, gerek Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü Kalın, gerekse de Cumhurbaşkanlığı'nın resmi Twitter hesabında terim olarak "saldırı" ve alan olarak da Türkiye'ye yönelik ifadelerinin kullanıldığı görülüyor.

Başbakan Yardımcısı ve Hükümet Sözcüsü Bekir Bozdağ da taciz atışı ve saldırıların hedefini "Hatay ve Kilis illerimiz ile oradaki karakol ve üslerimiz" olarak açıklamıştı.

Dışişleri Bakanlığı ise BBC'nin kayıtları alma talebine yanıt vermedi ancak bugün sabah saatlerinde 1 Ocak 2017 ile 20 Ocak 2018 tarihleri arasında konuyla ilgili haberler ulusal ve yerel basında çıkan haberlerin kupürlerinin yer aldığı bir kitapçığı BBC'ye gönderdi.