Mutasyona dair her şey; virüs zayıflayabilir de güçlenebilir de

Köln

İngiltere’de mutasyona uğrayan Koranavirüs'ün başka ülkelere de sıçramış olması endişe yarattı. Dünya Sağlık Örgütü, İngiltere ile yakın temas kurarak durumu araştırmaya başladı. Mutasyonlu virüse en son İtalya’da da rastlanınca pek çok ülke, buna Türkiye de dahil, İngiltere’ye kapılarını kapattı, uçak ve tren seferleri durdurdu. İngiltere de aldığı önlemleri sertleştirdi, Noel günleri için planladığı bazı alanlarda kuralları esnetme kararından vaz geçti.

Endişe neden büyük? Çünkü uzmanlar virüsün mutasyonlu halinin daha bulaşıcı olduğunu ve daha hızlı yayıldığını açıkladılar. Bulaşma oranının ilk tespitlere göre, %70 olduğu da dillendirildi. Hatta İngiltere sağlık bakanı pazar günü “kontrolü kaybettik” dedi. Ancak pek çok uzman, yüreklere su serpecek bir açıklama daha yaptı: “Hala araştırılan mutasyona uğramış virüsün hastalığı daha ağır geçirmeye neden olduğu ya da daha ölümcül olduğunu söyleyemeyiz.”

Aşıların uyumu zor değil

İngiliz araştırmacılar ayrıca, uygulanmaya başlayan Covid-19 aşılarının etkisinin mutasyon yüzünden kaybolmayacağını da açıkladılar. Benzer bir açıklamayı Alman Sağlık Bakanı Jens Spahn da yaptı. Ancak bütün bilim insanları bu konuda hemfikir değil. Çünkü mutasyonun, hani, uç protein dediğimiz, virüsün üzerindeki iğneli kısım var ya, işte o proteinde değişikliğe neden olduğu belirlendi. İngiltere’nin kullandığı ve videoyu çektiğim şu saatlerde Avrupa İlaç Ajansı’nın lisans vermeye hazırlandığı BioNTech-Pfizer aşısı tam da bu uç proteine karşı bağışıklık sağlanması üzerine kurulmuş bir aşı. Ancak mutasyonla Koronavirüs güçlenebilir de zayıflayabilir de. Güçlenirse de çok büyük endişeye mahal yok. Çünkü iki Türkiyeli araştırmacı Özlem Türeci ve Uğur Şahin’in bulduğu Koronavirüs aşısı, mutasyona en kolay uyum sağlayacak aşı aynı zamanda.

Koronavirüs daha önce de mutasyona uğradı

Koronavirüs daha önce de nisan ayında Brezilya, haziranda Avustralya’da, temmuzda da Amerika’da mutasyona uğramıştı. Hatta altı ay önce Çin’de ve yaz aylarında İspanya’da da mutasyona rastlanmıştı. Çin’in bu sorunu çözdüğünü biliyoruz. Mutasyona uğrayan virüs sadece Avrupa’da yok. Güney Afrika’da da İngiltere’dekine benzer bir mutasyona rastlandığı bildirildi hafta sonu. Hatta virüsün ülkede hızla yayılması, ikinci dalganın gelmesi bu mutasyona bağlanıyor. Ayrıca mutasyona uğrayan virüsün daha çok gençlere bulaşıyor olmasına ve hastalığı daha ağır geçirmesine de dikkat çekiliyor. İngiltere’de de aslında birkaç aydır dolaşıyor bu mutasyona uğrayan virüs. Uzmanlar 20 Eylül’de tespit etmişti, son haftalarda sayısı artınca dikkat çekmek için kamuoyuna duyuruldu. Ancak uzmanlar hala İngiltere’de salgının artmasının tesadüfi olabileceğini vurguluyorlar. Buna gerekçe olarak, mutasyonlu virüsün İngiltere’nin zaten vaka sayısı çok yüksek olan güneyinde ve Londra’da artmış olması gösteriliyor.

Kulanılmış maske, maske takmamaktan daha tehlikeli

Maske ile ilgili yeni araştırmalar da yapılıyor. Çünkü araştırmacıları hala şu soru meşgul ediyor: Maskeler gerçekten Covid-19 durduruyorsa salgın neden bu denli hızla yayılmaya devam ediyor? İngiltere’de yapılan araştırmada mesela, her 4 kişiden üçünün maskeyle dolaştığını ortaya koydu, ama virüs hayretlere düşüren hızla yayılmaya devam ediyor. Ya da İspanya ve İtalya gibi, maske zorunluğu uygulanan ülkeler de yıkıcı Covid-19 dalgasından kaçamadı. Edinburgh Üniversitesi, damlacıklarla yayılan Covid-19 parçacıklarının bir kısmının, maskelerin onları durduramayacak kadar küçük olduğunu tespit etti. Ayrıca damlacıklar Koronavirüs'ün tek yayılma yolu değil. Dünya Sağlık Örgütü’nün temmuz ayında yayınladığı rapora göre, Covid-19 duman veya toz gibi havada hareket eden çok daha küçük ve hafif parçacıklar sayesinde de yayılabiliyor. Bu parçacıklar, hastanın bulunduğu mekanlarda uzun süre kalabiliyor. Almanya’da yapılan yeni bir araştırma da maskelerin virüsün bulaşmasını %45 oranında azalttığını ortaya koydu. Tabii taktığımız maskenin cinsi ve doğru takıp takmadığımız çok önemli. California üniversitesinde yapılan bir araştırma da da kullanılmış maske takmanın, maske takmamaktan daha tehlikeli olduğu ortaya çıktı. Çünkü nefes alırken aslında huni görevi yapan maskenin koruma oranı kullanılmış olanı takıldığında yarıya inebiliyor. Ama kesin olan bir şey var o da maskenin fiziksel mesafeyi hatırlatması.