Elser: Tarihi değiştirebilecek olay nasıl tökezledi?

   Çağdaş Alman ustası, Das Experiment- Deney, yine Hitler üzerine Downfall- Çöküş, The İnvasion- İstila, Diana gibi filmlerin yaratıcısı Oliver Hirchsbiegel, bu kez gerçek bir suikast olayının içyüzünü sağlam ve ödünsüz bir sinemayla anlatıyor. Ve yakın tarihe ve Nazi suçlarına ürpertici ve öğretici bir yaklaşım getiriyor. Sanki Çöküş’de söyleyemediklerini tamamlayarak...

    Bu hemen hemen tümüyle unutulmuş ilginç bir siyasal olaya getirilen tanıklık, 1939 Kasım ayında Hitler’e Münih kentindeki parti kongresinde düzenlenen ve başarıya ulaşamayan suikastin öyküsü.

   Georg Elser aslında bir suikast, hatta herhangi bir eylemle ilişkisi olacak türde biri değil. Kendi halinde, grubuyla eğlenip  müzik yapmayı ve şarkı söylemeyi seven, sakin tabiatlı ve enerjik bir genç adam. Biz onu daha 1932 yılından başlayarak özel hayatıyla, duygusal ilişkileriyle ve kişisel meraklarıyla tanıyoruz. 

   Elser giderek en büyük insanlık suçlarının başlamadığı, toplama kamplarının henüz var olmadığı, birçok siyasal/toplumsal belirtiler ortada olsa da ülkenin çok büyük kesiminin yaklaşan tehlikeyi inatla görmediği bir ortamda, Adolf Hitler’in çok yakın br gelecekte nasıl bir canavara dönüşeceğini, Avrupa’nın ve giderek dünyanın başına nasıl bela kesileceğini öngörüyor.

     Ve özelliklerinden biri olan tekniğe egemenliğini biraz soyut bir idealizmle birleştirerek, tek başına bir bomba tuzağı hazırlıyor: Hitler’in de katılacağı bir Münih parti toplantısında patlamak üzere… Ama Hitler sadece 13 dakika önce, bir nedenle çıkıp gidiyor. Ve böylece insanlık tarihinin görüp göreceği en büyük soykırımın ve milyonlarca insanı öldürecek en büyük savaşın çıkması engellenemiyor. Kaderin cilvesi!..

     Esler yakalanıyor, yargılanıyor, bir kampa atılıyor. Orada işkence görüyor: her türlüsüyle… Ama tam Nazizmi’in yenilgisi yaklaşırken, bir emirle hayatına son veriliyor. Bir talihsiz kişilik… 

   Bu unutulmuş öykü ilginç bir filme dönüşüyor. Bir yandan, bir büyük kişisel trajedi. Öte yandan, tarihin gidişini küçük, küçücük şeylerin nasıl etkileyebileceğini gösteren bir tarihsel saptama. Alman toplumunun gafletiyle birlikte, Nazi uygulamalarının tüm zalimliğini de güçlü biçimde hatırlatan…

    Ustalıkla, sakin ve denetimli biçimde anlatılmış, gayet iyi oynanmış, konunun getirebileceği tüm abartılı aksiyon ve gerilim çabalarını  önlemiş (hatta bombanın patlaması bile gösterilmiyor, daha çok sonrası işleniyor), görecelikle yalın bir film; sağlam bir siyasal ders.

Not: Sevgili okurlarım. Tatile  çıktığımdan, iki hafta boyunca yokum.