Uzun zamandır görev alanlarıyla ilgili olarak sessizliğini sürdüren ve kendisine başka görevler/gündemler belirleyen (Bunları geçmiş yazılarımdan okuyabilirsiniz.) Rekabet Kurumu, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın fahiş fiyat artışlarına yönelik sert eleştirileri sayesinde uykudan uyandığını görüyoruz. Başta Çimento sektörü olmak üzere, Trendyol, marketler, mevye ve sebze üreticileri ve satıcıları olmak üzere birçok sektörde rekabet ihlali iddiaları gündemdeyken sesi sedası çıkmayan, adeta kış uykusuna yatan bir kurum havasındaydı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan fahiş fiyatla mücadele bayrağını açar açmaz Rekabet Kurumu uykudan uyanmaya başladı ve sesi çıkmaya başladı. Önce devam eden perakende sektöründe marketleri de içeren soruşturmayı bitirme sinyalini verdi. Ondan hemen önce Gübre üreticilerine soruşturma açtı ve dün de içlerinde beyaz eşya ve elektronikte lider markaların bulunduğu 6 firma hakkında soruşturma başlatıldığını duyurdu.
Soruşturma kapsamına alınan firmaların yetkili satıcılara internet satış yasağı getirmek ve/veya yeniden satış fiyatı tespitinde bulunmak suretiyle 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanunun 4. maddesini ihlal ettiği iddiası üzerine açılmış bulunan ön araştırma vardı. Kurul, Ön araştırma safhasında elde edilen bilgi, belge ve yapılan tespitleri 09.09.2021 tarihli toplantısında değerlendiren Rekabet Kurulu, bulguları ciddi ve yeterli bularak; 4054 sayılı Kanunun 4. maddesini ihlal edip etmediğinin tespitine yönelik olarak;
- Arçelik Pazarlama A.Ş.,
- LG Electronics Tic. A.Ş.,
- SAMSUNG Electronics İstanbul Paz. ve Tic. Ltd. Şti.,
- BSH Ev Aletleri San. ve Tic. A.Ş.,
- Gürses Kurumsal Tedarik ve Elektronik Tic. Paz. A.Ş.,
- SVS Dayanıklı Tük. Mall. Paz. ve Tic. Ltd. Şti. hakkında soruşturma açılmasına karar verdi.
4054 sayılı Kanunda öngörülen soruşturma sürecine göre, söz konusu firmalar hakkında başlayan soruşturmanın 6 aylık süresi var. Ama muhtemelen bu süre yeterli olmayacak ve yine kanunda izin verildiği üzere bu 6 ayın sonunda bir 6 ay daha ek süre tanınarak devam edecek soruşturma.
Son günlerde Türkiye gündemine oturan fahiş fiyat tartışmaları henüz canlıyken böyle bir soruşturma açılması haberi gelmesi de ayrıca ilginç doğrusu. Özellikle gıda fiyatlarına ilişkin fahiş fiyat ve uyumlu eylem tartışmaları sürerken Rekabet Kurumunun rekabet ihlalleri iddiaları karşısında bambaşka bir sektörde daha düğmeye bastığını görüyoruz. Sağlıklı ve kurallı şekilde işleyen serbest pazar ekonomisinin en önemli gözeticisi ve sağlayıcısı konumundaki Rekabet Kurumunun harekete geçmesi sevindirici.
Kurumun beyaz eşya ve elektronik sektöründeki lider firmaları mercek altına alması, o firmaların rekabeti ihlal ettikleri anlamına gelmiyor tabii ki. Sonucu soruşturma sürecinin sonunda göreceğiz. Ancak yapılan ön araştırmanın sonunda Uzmanlar somut bulgulara ulaşmış olacak ki Rekabet Kurulu, uzmanların hazırladığı ön araştırma raporundaki görüşleri yeterli bulmuş ve soruşturma açılmasına karar vermiştir. Yoksa Kurumun son dönemde kendine edindiği görevler ve gündemlerden dolayı yıpranması üzerine biraz imaj düzeltmek adına, kamuoyu gündemine böyle asli görevleri ile gelmek için atılan bir adım olduğunu düşünmüyorum. Buna inanmak da istemiyorum. Zira böylesi bir durum Kuruma daha çok zarar verecektir. Kurul asli görevine dönünce ben de büyük bir mutlulukla onların bu çalışmalarını okurlarıma zevkle aktarmaya başladım.
Beyaz eşya ve elektronik sektörü büyüklük ve çeşitliliği açısından toplumun her kesimine hitap eden, tüm vatandaşlarımızın günlük hayatını etkileyen bir sektör. Burada –eğer varsa- rekabet ihlallerine müdahale etmek ve piyasayı düzeltmek Rekabet Kurumuna düşüyor. Kurum’da var olduğunu bildiğim nitelikli uzmanlar eliyle aylar sürecek bir soruşturmada tüm belge, bilgi ve haberleşme araçları incelenerek adı geçen firmaların yetkili satıcılarına internet satış yasağı getirip getirmediği, satış fiyatı tespitinde bulunup bulunmadığı titizlikle ortaya konulacaktır. Kurul, Rekabetin ihlal edildiğini tespit ederse bu şirketlere bir önceki yıl cirolarının yüzde 10’unun kadar ceza verebilecektir.
Bildiğim ve inandığım Rekabet Kurumu, piyasadaki rekabet ihlalleri iddialarını objektif şekilde değerlendirir ve kanuni çerçeve içinde gereğini yapardı. Bugün de aynısını beklemek hakkımız diye düşünüyorum. Kurumdan temel beklenti de bu zaten. Her nerede, hangi sektörde rekabet ihlalleri yoluyla ürünlerin arzı ve/veya fiyatı birlikte belirleniyor veya hakim güç kötüye kullanılıyorsa buna müdahale etmesi. Gücünün de, yetkisinin de, sorumluluğun farkına varması. Böylece ülke ekonomisine de katkı verecektir. Ancak, konjonktürden dolayı rekabet ihlali yapmamış olsa bile ceza verme yoluna gidilmesi halinde bundan en büyük zararı imaj kaybı ile Rekabet Kurulu görecektir. Kurum Başkanının bu görüşü dikkate almasında yarar vardır. Yanlışları tarafımızdan nasıl eleştirilip okurlara aktarıldı ise, attığı her olumlu adım da aynı şekilde takdir edilerek okurlarımla paylaşılacaktır.
Ülke ekonomisinin en çok ihtiyaç duyduğu kurumların başında etkin bir rekabet otoritesinin olduğunu görmek veya hissetmek önemlidir. Rekabet Kurumunun bu çalışmasının enflasyonun düşürülmesi üzerinde de etkisi olumlu olacaktır.
***
Rekabet Kurulu’na yapılan başvuruda; Novaritis ile Roche’nin göz hastalıklarında kullanılan Altuzan ve Lucentis ilaçlarından daha pahalı olan Lucentis’in kullanımının yaygınlaştırıldığı, bu nedenle Rekabet Kanunu’nun 4. Maddesini ihlal ettikleri iddiası üzerine Kurul, 13 şubat 2019 günkü toplantısında ön araştırma kararı vermişti.
Ön araştırmada görevlendirilen Uzmanlar yaptığı incelemede Altuzan’dan 30-40 kat daha pahalı olan ilaçların kullanıldığına dair önemli bilgi ve delile ulaşılması sonucu hazırladıkları rapor üzerine 24.06.2019 tarihinde Novaritis ve Roche firmalarına soruşturma açıldığı taraflara bildirilmiş olup soruşturma süreci başlatılmıştır. Daha sonra 6 ay ek soruşturma süresi verilmiştir.
Soruşturma safhasında Altuzan’ın intravitreal kullanımı sonucunda görme kaybı yaşayan hastalara ilişkin medyada çıkan haberler bile soruşturma dosyasına konulmuş ve de resmi kurumlar nezdinde araştırılmıştır.
Rekabet Kurulu, Soruşturma raporu, Ek Görüş, toplanan deliller, yazılı savunmalar, sözlü savunma toplantısında yapılan açıklamalar ve incelenen dosya kapsamına göre;
Novaritis Sağlık Gıda ve Tarım Ürünleri Sanayi ve Tic.A.Ş. ve Roche Müstahzarları San.A.Ş. nin 4054 sayılı Kanun’un 4.maddesini ihlal ettiklerine,
2019 mali yılı sonunda oluşan ve Kurul tarafından belirlenen yıllık gayri safi gelirleri dikkate alınarak,
NOVARİTİS Sağlık Gıda ve Tarım Ürünleri San.ve Tic. AŞ. Ye 165.464.716,48 TL
ROCHE Müstahzarları San. A.Ş. ye 112.972.552.65 TL
İdari para cezası verilmesi 21.01.2021 tarihinde oy birliği ile kararlaştırılmıştır.
Rekabet Kurulu’nun kısa kararı Şubat ayında açıklanmıştı, dün ise yukarıda özetlediğim gerekçeli kararı açıklandı. Rekabet Kurulu’nun bu kararına karşı İdari Yargı nezdinde itiraz hakkı bulunmaktadır.
