Dünkü yazımda açıkladığım üzere, İzmir Ticaret Odası'nın şikâyeti üzerine, Başkanlığımda toplanan Rekabet Kurulunca Ege Bölgesi'nde faaliyet gösteren 5 çimento firmasına soruşturma açılmıştı. Soruşturma sonunda firmaların rekabeti ihlal ettiklerine karar verilmiş ve soruşturma kapsamında;
1 -Akçansa Çimento San ve Tic. A.Ş.'ye 251.631.855.000 TL
2- Batı Çim Batı Anadolu Çimento San. A.Ş.'ye 278.234.520.000 TL
3- Batı Söke Söke Çimento San. T.A.Ş.'ye 72.196.470.565 TL
4- Çimentaş İzmir Çimento San. T.A.Ş.'ye 200.949.949.290 TL
5- Denizli Çimento San. T.A.Ş'ye 71.159.004.329 TL
İdari para cezası verilmesi üzerine, bu teşebbüsler Rekabet Kurulu'nun bu kararına Danıştay nezdinde itiraz etmişti.
Danıştay 10.Dairesi, 15.01.2000 tarihli toplantısında, Rekabet Kurulu'nun firmalara tebliğ ettiği kararda, her ne kadar karşı oy yazıları belirtilmiş olsa da, karşı oy yazılarının bulunmamış olması nedeniyle Kurul kararını usulden iptal etmiştir.
Danıştay'ın usulden iptal kararından sonra Kurum, daha önceki aldığı karara muhalefet şerhini de ekleyerek, karar düzeltme talebinde bulunmuş ancak başvuru Danıştay 10. Dairesi tarafından reddedilerek iptal kararı kesinleşmiştir.
Temyiz ve karar düzeltme talebinin reddedilmesi üzerine, Danıştay'ın işaret ettiği şekil noksanlığı giderilerek, Kurum Başkanının imzası ile karar bu kez muhalefet şerhleri ile birlikte taraflara tebliğ edilmiş, Danıştay 10. Dairesinde yeniden dava açılmıştır.
Danıştay 10.Dairesi, 2003-2004 yılında bu kez teşebbüsler ile ilgili kararlarda işlemin iptaline hükmediyor. İptal gerekçesinde Rekabet Kurulu kararının karşı oy yazıları ile birlikte tekrar tebliğ edilmesine ilişkin işlem, yargı kararının gereğinin yerine getirilmesi amacıyla tesis edilen bir işlem olarak değerlendirilmiş, ancak yargı kararının bu şekilde yerine getirilemeyeceği, yeni bir karar verilmesi gerektiği belirtilmiştir.
Bu arada Rekabet Kanunu'nda yapılan değişiklik sonrasında Kurulun yapısı değiştiği dikkate alınarak, ön araştırma ve soruşturmaya ait tüm savunma, ek savunma, sözlü savunma tutanaklar, raporlar, Danıştay'ın iptal kararları Kurul tarafından incelenmiş ve Rekabet Kurulu, 13.09.2005 tarihli toplantısında önceki kararda belirtilen rekabet ihlallerinin tespit edildiğine karar vererek, teşebbüslere daha önce verilen idari para cezalarının verilmesine kararlaştırmıştır.
Rekabet Kurulu'nun bu kararı tekrar Danıştay'a taşındı ve Danıştay'daki görev dağılımı nedeniyle Danıştay 13.Dairesi'nde görüşüldü.
Danıştay 13. Dairesi, kararın 8 üyeli Kurul tarafından alınmış olması nedeniyle bu durumu hukuka aykırı bularak, öncelikle yürütmeyi durdurma ve ardından iptal kararı vermiştir.
Rekabet Kurulu 26. 07. 2007 tarihli toplantısında, dosyayı yeniden ele alıp inceleyerek nihai kararında;
Batıçim, Batısöke, Çimentaş ve Denizli Çimento firmalarının Rekabet Kanunu'nun 4. maddesindeki yasaklamaları ihlal ettiği, dolayısıyla rekabeti ihlal ettiklerine, Akçansa firmasının ise Danıştay'a başvurusu olmadığı için, idari para cezasının kesinleşmiş olması nedeniyle bununla ilgili yeni bir karara ihtiyaç bulunmadığına karar veriyor. Kararda, daha önce bu teşebbüslere verilen idari para cezalarının aynısına oy birliği ile hükmediliyor.
Rekabet Kurulunca verilen 26.07.2007 tarihli bu karar Danıştay 13. Dairesi ve akabinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunca onanmıştır.
Rekabet Kurulun ilk kararından itibaren, Danıştay işlemin şekli noksanlığına odaklanmış, kararın esasına yönelik hiçbir hukuka aykırılık tespit edilmemiştir.
Danıştay'ın kararlarında, karşı oy gerekçelerinin Kurul kararına eklenmemiş olmasının ve kanun değişikliğine ilişkin toplantı ve karar yeter sayılarına uyulmamasının esasa etki edebilecek şekil noksanlıklarına işaret ettiği görülmüştür.
Rekabet Kurulu'nun Danıştay'ın İdari Dava Daireleri Kurulunca onanan kararına göre;
Batıçim Çimento, Batısöke Çimento, Çimentaş, Denizli Çimento ve Akçansa Çimento, pazar paylaşımı, arz miktarı belirleme ve ihracat miktarını birlikte belirleme yaptıkları kesinleşmiştir. Bu durumda çimento kartelinin ilk soruşturması Rekabet Kanununun 4. maddesindeki yasaklamaları ihlal etmiş olmaları nedeniyle idari para cezasına çarptırılmaları ile sonuçlanmıştır.
Ege Bölgesi'ndeki 5 çimento üreticisinin birbirleri ile anlaşarak rekabeti ihlal etmiş olmalarından dolayı para cezasına çarptırılmış olmaları sonrası, Danıştay nezdindeki yargı süreci 8 yıl sürmüştür. Bu firmalara kesilen para cezaları, yasanın ilk halinde olduğu gibi, kurul kararını takip eden süreçte, yürütme durdurulması kararı alınmadığı takdirde, anında ödenmiş olsaydı firmalar daha fazla bedel ödeyecek ve rekabet ihlali fazla cazip hale gelmeyecekti. Konunun bu yönüyle de yeniden değerlendirilmesinde yarar olduğu görüşündeyim.
* Prof. Dr. Aydın Ayaydın, Rekabet Kurumu Kurucu Başkanı
