Enflasyon yüksek olduğu dönemlerde iktidarlar hep çiğ sütten yakınıp dururlar. Çiğ sütün enflasyona etkisi hep tartışılır.
İlk duyduğumda çok şaşırmıştım. Enflasyon sepetinde o kadar çok ürün var, neden “çiğ süt”?
Sütün pek çok ürünün üretiminde kullanılmasından ve süt ürünlerinin enflasyon sepetindeki ağırlığından olsa gerek, bu tartışma ve yakınmalar.
Bugün, size her dönem gündemdeki yerini koruyan “çiğ süt”ten bahsetmek istiyorum.
Dünyada süt üretimi en son yayınlanan 2020 verilerine göre 906 milyon ton.
Toplam üretimin yüzde 52’sini Hindistan, ABD ve AB ülkeleri gerçekleştiriyor.
Türkiye’de süt üretimi 2020 yılı verilerine göre 24 milyon ton.
AB ülkelerinde kişi başına yıllık süt tüketimi 342,5 ve ABD’de 292 litre olurken Türkiye’de kişi başına tüketilen yıllık süt miktarı 39,7 litre.
(Dengeli, sağlıklı beslenmenin kaynağı ve protein deposu olan süt tüketimimiz gördüğünüz gibi çok düşük. Demek ki, süt tüketim alışkanlığımız yok. Bu açıdan, çocuklarımıza kolalı içecekler yerine süt içirmeyi alışkanlık haline getirsek daha iyi olacağı kesin. Veya misafirlerimize çay mı, kahve mi içersiniz yerine, sütü soğuk mu, sıcak mı içersiniz mi desek? Ne dersiniz?)
En çok süt ihracatı yapan ülkelerin başında tek başına AB ülkeleri yüzde 50 ile ilk sırada yer alıyor. Yeni Zelanda, Avusturalya, ABD ve Belarus diye devam ediyor liste.
En çok süt ithal eden ülke ise yüzde 64 ile Çin, sonra da Rusya, Filipin, Meksika ve Tayvan geliyor.
Bizim süt ihraç ettiğimiz ülkeler ise Libya, Irak, KKTC, Azerbaycan ve Katar.
Çiğ sütün dünyada ortalama litre fiyatı 0,40 ABD Doları, Türkiye’de ise döviz karşısında sürekli değer kaybeden paramızla ortalama 5-8 lira.
Türkiye’de çiğ süt taban fiyatını Ulusal Süt Konseyi belirliyor. Şu an USK’nın belirlediği çiğ süt taban fiyatı litre başına 3,20 lira. Devletin verdiği destek ise 20 kuruş, 60 kuruş da primi var. Nakliye yüzde 3,4’üne tekabül ediyor, 10 kuruş. Toplam 4 lira 10 kuruş eder. Yani süt üreticisinin eline litre başı 4,10 TL geçmeli ama genelde bu fiyatın da altında satıyor üretici.
Peki market raflarında fiyatlar nasıl?
Zincir marketlerin özel markalı ürünlerinde sütler litrelik kutularda 5-6 lira. Diğer markalarda ise sütün litresi ise 8-12 lira arasında değişiyor.
Eylül 2020-Ağustos 2021 yılı arasındaki son bir yıllık dönemde sütün satış fiyatındaki artış oranı yüzde 35. Evet TÜİK rakamlarına göre sütün ortalama satış fiyatı Eylül 2020’de 5,05 TL iken Ağustos 2021’de 6,80 TL. Zaten hepimiz bu yüksek artışı gördük, yaşıyoruz.
Bu ara başlığı atarken çok üzüldüm. Tarım ve hayvancılık ülkesi olan Türkiye’nin hayvancılıkta geldiği nokta bu.
Hani tarım ve hayvancılık ülkesiydik.
Elbette yapısal sorunlarımız var.
Meralarımızın durumu ortada. Yıpranmamış topraklar boş duruyor. Ne ekiliyor, ne de biçiliyor. Mera Kanunu bir türlü değişmiyor. Oysa Mera Kanununu değiştirsek ve bu meralar çiftçilere açılsa iyi olmaz mı?
Sadece süt üreticileri 6 milyar dolarlık yem ithal ediyor.
Hangi ülkelerden ithal ediyoruz biliyor musunuz?
Arpa, buğday ve samanı Rusya ile Ukrayna’dan, mısır silajını da ABD den alıyoruz.
Bulgaristan’dan da yonca ithal ediyoruz.
Maalesef tablo bu.
Şunu belirtmeliyim ki, Türkiye’de kaynak problemi yok, kaynakları iyi kullanamama sorunu var. Yeter ki biz zenginliğimizin kıymetini bilelim, sahip olduğumuz kaynakları atıl tutmayalım.
İşte o zaman Türkiye yem ithal ederek yılda 6 milyar dolarını dış ülkelere vermeyeceği gibi, üstüne ihraç ederek 10-15 milyar dolar ülkeye döviz kazandırır.
Doğru bir tarım politikası ile üretici de kazanır, tüketici de kazanır, ülke de kazanır. Kaybeden enflasyon olur, dışa bağımlılık olur, gıda güvenliği riski olur.
Aksi halde enflasyon artınca “ ÇİĞ SÜT”ü suçlu ilan etmeye devam ederiz.
Oysa zavallı “çiğ süt” ün hiç ama hiç günahı yok.
