KONDA bulguları ve adlandırmalarıyla, “endişeli modernler” ve “mazbut modernlerden” sonra modernlerin içindeki üçüncü farklı hayat tarzı kümesi olarak “muhafazakâr modernleri” tanımlamaya çalışacağım. Eğitim ve gelir seviyesi endişeli modernlerden sonra en yüksek ikinci sırada olan muhafazakâr modernlerin oldukça kentli bir yaşam biçimi var. Teknolojiye en meraklı, tasarruftan en çok anlayanlar da muhafazakâr modernler. Çoğunluğu erkek olan kümede kadınlar da çalışma hayatına büyük oranda dahil. Bu küme en demokrat grup olarak da göze çarpıyor. Ancak, laiklik, dindarlık ve kadına bakış alanlarında değerlendirmeye alındığında, Ak Partinin temsil ettiği siyasal muhafazakârlık tanımlarına hayli yakın değerler içeriyor. Bu yüzden, büyük çoğunluğunu yeni oluşan şehirli, zengin, eğitimli dindarların kümesi olarak nitelendirebilir. Bu bağlamda bu küme ile en dindar ve muhafazakâr küme olan “dindar muhafazakârlar” arasında birçok paralel nokta görmek mümkün. Muhafazakâr modernlerin demografik özellikleri Kümenin en dikkat çekici demografik özelliği eğitim ve gelir seviyelerinin Türkiye ortalamasının hayli üstünde olması. Yarısından çoğu lise veya üniversite mezunu olan bu topluluktan daha eğitimli tek grup az farkla endişeli modernler. Çalışma hayatının dışındakilerin üçte bir gibi düşük oranda olduğu muhafazakâr modernler, haneye giren aylık kazanç ve sahiplik anlamında da az bir farkla endişeli modernlerin ardından geliyor. Her üç yöneticinin biri, her üç beyaz yakalının biri, her üç memurun biri muhafazakâr modern hayat tarzı kümesinin içinde yer alıyor. Kümenin yaklaşık beşte birini de zaten memurlar oluşturuyor. Nüfusun yaklaşık % 9’unu teşkil eden bu küme, en üst gelir seviyesinin neredeyse dörtte birini içinde bulunduruyor. Kadınlar muhafazakâr modernlerin yalnızca % 30’unu teşkil ediyor. Ancak, endişeli modernlerden sonra diğer kümelere göre çok daha fazla istihdama katılıyor. Oldukça genç bir profil çizen muhafazakâr modernlerin % 60’ı 25-45 yaş grubundaki kişilerden oluşuyor. Dörtte biri henüz evlenmemiş olan bu küme mensuplarında evli olanların çoğu karşılıklı karar vererek, geriye kalanlar da büyük oranda görücü usulüyle evlenmiş. Muhafazakâr modernlerin üçte biri İstanbul’da yaşıyor. İstanbul ve diğer on bir metropolde yaşama oranı % 65 ile gelir ve eğitim seviyesi gibi endişeli modernlerin ardından ikinci sırada yer alıyor. Kümenin geriye kalan üçte biri ise eşit oranda kent ve köylere dağılmış durumda. İstanbul’da yaşayanların % 22’si, doğanların ise % 19’u muhafazakâr modernlerin arasında yer alıyor. Muhafazakâr modernler kendilerini ülke ortalamasının üstünde bir oran ve yoğunlukla yaşadıkları yerde yerleşik sayıyor, yani kendilerini yaşadığı yere ait hissediyor. Ancak, öte yandan da sadece % 45’i doğduğundan beri aynı yerde yaşamakta, yüzde 55’i yaşadığı yere başka yerden göç etmiş. Umutlu, iyimser ve memnun muhafazakâr modernler Muhafazakâr modernler, geçmiş beş yıla ve gelecek beş yıla hayli olumlu bakışlarıyla dikkat çekiyorlar. Ayrıca şeriat ve ekonominin kötüye gitmesinden en az bu kümedekiler korkuyor. Siyasi parti kapatmanın ve askeri müdahalenin büyük ölçüde karşısında bir tutum alan küme laiklikle ilgili sorulara ise ortalama bir yaklaşım sergiliyorlar. Diğer bir deyişle, ne laik ne de anti-laik bariz bir profil göstermiyorlar. Ancak, yaşam tarzlarına ilişkin tercihleri ve kadın-erkek eşitliğine ilişkin tutumları göz önüne alındığında ise çok özgürlükçü olmadıkları da görülüyor. Kadınların erkeklerin ellerini sıkabilmesi, kadının kürtaj kararı verebilmesi, tüp bebek yapma veya kadının eşinden izin almaksızın çalışma hakkı konularında her ne kadar Türkiye ortalamasına yakın bir tutum gözükse de eğitim ve gelir seviyeleri kendilerinden çok daha düşük kümelere kıyasla daha muhafazakâr, daha ataerkil bir tavır içindeler. Diğer bir açıdan bakıldığında, modern yaşam parametreleri ve kültürel aktiviteler açısından endişeli modernlere yakın dururken, laiklik ve kadınla ilgili konularda kendinden çok daha eğitimsiz kesimlerle aynı noktada duruyorlar. Tahmin edilebileceği gibi oldukça dindar olan muhafazakâr modernler, farklı mezhep veya etnik kökenlere gösterdiği hoşgörüyü farklı dinlere göstermiyor. Ancak, yine de bu konuda Türkiye ortalamasının üstünde bir hoşgörüye sahipler. Yarın: Muhafazakâr modernlerin yaşam biçimleri ve siyasi tercihleri
