2008 yılından beri, daha doğrusu sosyal güvenlik reformuyla, “genel sağlık sigortası” konusu kamuoyunun gündemini meşgul etmektedir. Bu arada 1 Ocak 2012 tarihinde yürürlüğe giren bazı yeni uygulamalarla birlikte tartışmaların, kafalardaki karışıklığın daha da arttığı görülmektedir. Ancak, açıkça “genel sağlık sigortası ne demektir?”, “kimleri kapsayacaktır”, “yeşil kartlıların durumu ne olacaktır?” “bu sisteme girmek zorunlu mudur?”, “zorunlu ise zorunluluk tarihi ne zaman başlayacaktır?”, “sisteme bildirim yapmayanlar (kayıt dışı çalışanlar) için neler olacak ?” gibi sorular ortada dolaşmakta, her kafadan bir ses çıkmakla birlikte, işin doğrusunu ve toplusunu kimse söylememektedir. Sonuçta, kafalar karışık, SGK ketum, işin uzmanları bilgileri (bir sonraki gün gazete sayfalarına konu kalsın diye) bilerek gıdım gıdım veriyor. Bu bağlamda, birkaç gün sürecek olan yazı dizimizde bütün yönleriyle genel sağlık sigortası uygulaması ele alınarak kamuoyu aydınlatılmaya çalışılacaktır. Öncelikle “bu sistem neyi amaçlamakta ve kimleri kapsamaktadır?” Sorusunun kısa cevabını verelim. Genel sağlık sigortası, kişilerin öncelikle sağlıklarının korunmasını, sağlık riskleri ile karşılaşmaları halinde ise oluşan harcamaların finansmanını (ödenmesini) sağlayan ve kamu otoritesi (SGK) sorumluluğunda olan sigortayı ifade etmektedir. Bu bağlamda, sosyal güvenlik reformu kapsamında 01 Ekim 2008 tarihinde yürürlüğe giren 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile nüfusun tamamını kapsayacak şekilde genel sağlık sigortası uygulamaya konulmuştur. Genel sağlık sigortası, zorunluluk esası üzerine kurulmuştur. Başka bir ifadeyle, sigortalı olup olmama ve sağlanan sağlık yardımlarından yararlanmayı isteyip istememe konusunda kişilerin iradesinin herhangi bir önemi bulunmamaktadır. 5510 sayılı Kanun'un 01 Ekim 2008 tarihinde yürürlüğe girmesiyle birlikte SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı'na tabi olanlar, isteğe bağlı sigortalılar, emekli aylığı alanlar ve bunların bakmakla yükümlü oldukları kişiler ile 18 yaşından küçük çocuklar genel sağlık sigortası kapsamına alınarak sağlık yardımlarından yararlanmaya başlamışlardır. Genel sağlık sigortası zorunluluk esası üzerine kurulmuş olmakla birlikte 5510 sayılı Kanun'un geçici 12'nci maddesinde yapılan düzenlemelerle Türkiye'de ikamet eden ve yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında sigortalı olmayan yabancılar, herhangi bir sosyal güvencesi olmayan Türk vatandaşlarının genel sağlık sigortası zorunluluğu önce 01 Ekim 2010'a, daha sonra da 01 Ocak 2012 tarihine ertelenmiştir. Yine, 3816 sayılı Kanun çerçevesinde Sağlık Bakanlığı bütçesine konulan ödenekle sağlık harcamaları finanse edilen 9 milyon 320 bin civarındaki yeşil kartlının Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından devir alınma işlemleri 01 Ocak 2012 tarihine ertelenmiştir. Aynı şekilde, 4857 sayılı İş Kanunu'na göre kısmi süreli iş sözleşmesiyle çalışanlar ile ev hizmetlerinde ay içerisinde 30 günden az çalışan sigortalıların eksik günlerine ait genel sağlık sigortası primlerini her ay 30 güne tamamlama yükümlülüğü 5510 sayılı Kanunda yapılan değişikliklerle 01 Ocak 2012 tarihine ertelenmiştir. Yakarıdaki anlatımlardan, zorunlu genel sağlık sigortası uygulaması bakımından 01 Ekim 2008 tarihini birinci dönüm noktası, 01 Ocak 2012 tarihini de ikinci dönüm noktası olduğunu söyleyebiliriz. Bu çerçevede, bugüne kadar genel sağlık sigortası kapsamına girmemiş olan; -Türkiye'de ikamet eden ve yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında sigortalı olmayan yabancılar, - Herhangi bir sosyal güvencesi olmayan Türk vatandaşları, 01 Ocak 2012 tarihinden itibaren isteklerine bakılmaksızın genel sağlık sigortalısı olacaklardır. Herhangi bir sosyal güvencesi olmayan Türk vatandaşları kapsamına, mali durumu iyi olup sağlık giderlerini kendisi karşılayanlar, yeşil kartı olmayan işsizler, Bağ-Kur muafiyeti dolayısıyla zorunlu esnaf ve tarım Bağ-Kur sigortalılığı dışında kalanlar, orta öğretiminden sonra okumayan 18 yaşını doldurmuş çocuklar, yüksek öğretimini tamamlamış 25 yaşından büyük çocuklar gibi sosyal güvencesi olmayan kesimler girmektedir. Dolayısıyla, genel sağlık sigortası uygulaması, 2012 yılı Ocak ayından itibaren Türkiye’de yaşayan herkesi (yabancılar dahil) kapsayacak ve sistemde olmak zorunlu olacaktır. Bir sonraki yazımızda 01 Ocak 2012 tarihinde yürürlüğe giren yeni genel sağlık sigortası uygulamasının kimleri, nasıl etkilediği ve herhangi bir işlem (gelir testi başvurusu, genel sağlık sigortası tescil başvurusu vb.) yapmalarının gerekip gerekmediği her grup (çalışanlar, emekliler, eş ve çocukları, öğrenciler, yabancılar, isteğe bağlı sigortalılar, yeşil kartlılar, banka emekli sandığı çalışanları, tutuklu ve hükümlüler, çıraklar, askerliğini er olarak yapanlar, kısmi süreli çalışanlar, ev hizmetlerinde çalışanlar) yönünden ayrı ayrı değerlendirilecektir.
