Sosyal medyanın artık hayatımıza iyice girdi ve kendimizi ifade edebildiğimiz, dayanışma için destek isteyebileceğimiz bir yer platform hâline gelmiş olmasından ötürü son zamanlarda sosyal medyada şiddete uğramış ya da şiddete uğrayan birini tanıyan birçok farklı kadının dayanışma talep ettiğine şahit oldum. Toplu taşımada taciz olayları ise aslında her zaman sıklıkla gerçekleşen bir durumdu; ancak sosyal medya sayesinde ifşa vakaları artık daha çok görünürlülük kazandı. Bir kadının tacize uğradığında sesini çıkarabilmesi ya da uğradığı sistematik şiddetin içinden çıkabilmesi hiç de kolay değil. Sosyal medya elbette hem farkındalığı arttırmak için hem de dayanışma oluşturmak için çok kuvvetli bir platform. Fakat aynı zamanda şiddet vakalarında uzmanların desteğini alarak da ilerlemek gerekiyor. Bu noktada Türkiye’de yardım alabileceğimiz mecralardan bir tanesi de Aile İçi Acil Şiddet Hattı.
2003 yılında Hürriyet gazetesinin kurduğu bu hat 2014 yılından itibaren Türkiye Kadın Dernekleri Federasyonu tarafından işletiliyor. Hattın kullanımını yaygınlaştırmak ve hattın nasıl işlediği, nasıl bir yol izlenmesi gerektiği konusunda bir rehber oluşturabilmek adına Türkiye Kadın Dernekleri Federasyonu Başkanı Canan Güllü ile görüştüm. Kendisi tüm süreci adım adım anlattı.
Her ne kadar hattın adı “Aile içi Şiddet hattı” olsa da hattı herkes arayabilir. Şiddete, tacize uğrayan veya şahit olan biriyseniz tek yapmanız gerek 0549 656 96 96 - 0212 656 96 96 numarasını aramak. Bu hat Eylül ayı itibariyle 7/24 ulaşılabilir olacak. Sonbahar itibariyle de hem Kürtçe hem de Arapça destek vermeye başlayacak.
Örneğin otobüste tacize uğradınız ya da birinin tacize uğradığına şahit oldunuz, hattı aradığınızda şiddet konusunda uzman kadın psikologlar size nasıl bir yol izlemeniz gerektiğini anlatacaklar. Ya da şiddete uğrayan birini tanıyor ancak nasıl yardımcı olacağınızı bilemiyorsunuz, yine hattı arayarak arkadaşınıza nasıl destek olabileceğiniz konusunda psikolojik ya da hukuki yardım almanız mümkün. Şiddete uğrayan kişi siz de olabilirsiniz; bunu başkalarıyla konuşamıyor ve utanıyor olabilirsiniz. Bu acil yardım hattı size izlemeniz gereken tüm adımları anlatacak, sizi yargılamayacak, sadece size destek olmak için sizinle konuşacak kadınlarla iletişim kurabilmeniz için var. Belki şiddet gördüğünüz ailenizden ya da birlikte olduğunuz kişiden ayrılamıyor ancak psikolojik olarak desteğe ihtiyaç duyuyorsunuz, yine bu hattı arayarak kadın psikologlarla konuşabilirsiniz.
Şiddet anında oradan uzaklaşabilmek adına ya da kontörünüz yoksa faturanızı ödeyemiyorsanız, acil destek hattının numarasını çaldırıp kapattığınızda onlar sizi hemen geri arıyorlar. Bu konuda da bir endişe duymanıza gerek yok.
Öncelikli olarak ihtiyacınız olan şey, şiddete uğrayan kişi olarak ya da şiddete uğrayan kişinin tanıdığı olarak haklarınızın ne olduğunu bilmek. Hattı aradığınızda psikologlar size yaşınız, evlilik durumunuz, çocuğunuzun olup olmadığı, çalışıp çalışmadığınız gibi bilgileri soracaklar. Sonrasında size haklarınızın ne olduğunu anlatacak ve neler yapabileceğinizi aktaracaklar. Darp raporu nasıl alınır, uzaklaştırma nasıl çıkartılır, avukat nasıl tutulur, maddi imkânınız yoksa baroların ücretsiz hukuki desteğinden nasıl yararlanırsınız, sığınağa geçiş nasıl sağlanır, bu ve bunun gibi birçok prosedürü size anlatarak bilgilendirme sağlayacaklar.
Bazı durumlarda kadınlar ölüm tehlikesini hissedene kadar yardım talep edemeyebiliyorlar. Bu çok doğal bir durum ve bu raddeye kadar yardım talep etmemiş olmak asla utanılması gereken bir şey değil. Eğer şiddete uğrayan kişi sizseniz ya da şiddete uğrayan birinin yanındaysanız, şiddet anında aradığınızda da acil yardım imkânı var. Aradığınızda tek yapmanız gerek adınızı, şehrinizi ve adresinizi vermeniz. Psikologlar acilen Emniyete bağlanarak olay yerine araç gönderilmesini sağlıyorlar. Canan Güllü “5-6 dakikada ulaştığımız evler oldu” diyerek anlatıyor bu ivedi müdahale vakalarını.
Genel olarak kadına şiddet vakalarındaki sonuçsuzluktan ötürü Emniyete karşı bir güvensizlik var hepimizde. Elbette birçok kadının Emniyete gittikten sonra “kendi aranızda çözün” cevabını alarak evine dönmek zorunda kaldığını ya da çantasında uzaklaştırma kararıyla katledilmiş kadınların vakalarını biliyoruz, bu vakalar sisteme olan inancımızı düşürüyor. Ancak Canan Güllü ile konuştuğumda Acil Yardım Hattı olarak Emniyet ve Jandarma ile çok yakın çalıştıklarını ve Emniyetin hat aracılığıyla gelen her vakayla öncelikli olarak ilgilendiğini anlattı. Acil Yardım Hattı şiddet gören bir kadının evinden ayrılabilmesi için takip etmesi gereken süreçte bir aracı rolünü oynuyor diyebiliriz aslında. Örneğin bir şiddet vakasında önce Emniyeti arayarak eve ekip gönderilmesini sağlıyorlar, ardından Aile Bakanlığını arayarak o ilin müdürlüğünden bir psikoloğun Emniyetle birlikte eve gönderilmesini sağlayabiliyorlar. Bu psikolog sayesinde kadının ifade verme süreci kolaylaşabiliyor. Baro Kadın Komisyonunu arayarak ve davanın bilgilerini baro ile paylaşarak şiddet gören kadının davasına o ildeki barodan ya da bir dernekten ücretsiz avukat atanmasını sağlıyorlar. Canan Güllü’nün belirttiğine göre tüm davalarda savunmalar Türkiye’nin imzalamış olduğu İstanbul Sözleşmesi'ne dayanıyor.
Şiddet vakalarında sürecin en hassas noktalarından biri kadının şiddet gördüğü evden ayrılması. Bilhassa ekonomik özgürlüğünüz yoksa bu süreç sizin için çok daha zor olabiliyor. Bu noktada ilk ihtiyaç kadınları güvenli bir sığınağa yerleştirmek oluyor. Aile Bakanlığı ile ortak çalışarak bu süreç yönetiliyor. Kadınlar dilerlerse yalnız, dilerlerse çocuklarıyla birlikte sığınaklarda kalabiliyorlar. Fakat elbette bu konuda kadınların da çok dikkatli olması gerekiyor; çünkü sığınakların yeri gizli olmasına rağmen, bazen ifşa olma ihtimali olabiliyor ve şiddet uygulayan erkekler bu sığınakların etrafında gezinerek kadınlarla tekrardan irtibat kurmaya çalışabiliyor. Burada en önemli noktalardan birinin kadınların telefon numarası değiştirirken kendi isimleri üzerine numara almaması olduğunu söylüyor Canan Güllü. Yakınlarını ararken de telefonlarını gizlemenin bir yöntem olduğunu aktarıyor. Çünkü şiddet uygulayan erkek bu telefon numarasına eriştiğinde kadını arayabiliyor ya da telefon operatörlerine giderek kadınların adres bilgilerine erişebiliyorlar.
Adım adım ilerleyen bir süreçten bahsediyoruz burada. Önce güvenlik güçleri ve psikolog desteğiyle şiddet uygulayan erkekten ve şiddet uygulanan evden ayrılma süreci yaşanıyor. Bu ayrılık gerçekleştikten sonra ya sığınağa ya da güvenilir bir tanıdığın yanına yerleşiyor kadınlar. Bir yandan psikolojik destek devam ederken, bir yandan da hukuki süreç başlıyor. Tüm bunlar hattın ekip çalışması yürütmesi sayesinde oluyor ve tamamen ücretsiz bir destek. Fakat kadınların kendi ayakları üzerinde durabilmeleri için ekonomik gelire ihtiyaçları var elbette. Bu noktada da Aile İçi Şiddet Hattı ekibi özel sektörden birçok farklı firmayla anlaşmalı oldukları için, bu firmalarda iş olanağı sağlayabiliyor kadınlara. Bu arada anlaşmalı olunan bu firmalarda aynı zamanda şiddet üzerine eğitimler veriliyor. Erkek şiddetinin sınıfı yok, eğer o şirkette çalışan bir kadın şiddete uğrayıp hattı aramış ise, bu aramalar raporlanıyor ve şirketlere isimsiz olarak bildiriliyor. Böylece işverenler şiddete maruz kalmış kişinin ismini bilmeseler de, kendi firmalarında çalışan ve şiddet gören kadınların varlığından haberdar olabiliyorlar, eğitimleri bu bilginin ışığında düzenliyorlar.
Şahsen benim en çok merak ettiğim kısım buydu; çünkü bizzat konuştuğum lise ve üniversite öğrencisi genç kadınlar var ve ekonomik olarak babalarına bağlı oldukları için hem evden ayrılamıyor, hem annelerine uygulanan şiddete tanık oluyor, hem de bazen kendileri de şiddete maruz kalıyorlar. Canan Güllü bu genç kadınların da hattı aramalarını öneriyor. Hattı arayan kadınların durumu hem Aile Bakanlığına hem de okullarındaki rehber öğretmenlere bildiriliyor; ancak korkmanıza gerek yok çünkü aramayı sizin yaptığınız gizli tutuluyor. Evden anneniz ile birlikte ayrılıp sığınağa yerleşebilir; açılacak dava sonucu babanızdan alacağınız nafaka ile ekonomik destek alabilirsiniz. Henüz lise ve üniversite yurtları ile yapılmış bir anlaşma olmadığından şu an için tek olasılık sığınak ama Canan Güllü gelecekte yurtlar ile de anlaşma yapmak istediklerini ve burs talebinde bulunacaklarını belirtti. Bu genç kadınlar için çok güvenli bir kaçış olanağı olacaktır.
Türkiye Kadın Dernekleri Federasyonu hattın bilinirliliğini ve kullanımı arttırmak için var gücüyle çalışıyor. Eğer şiddete uğruyor veya uğrayan birini tanıyorsanız hattı arayarak siz de destek alabilirsiniz.
